دکتر ایرج مهرگان، یکی از مؤلفان اثر برگزیده «کتاب جامع گیاهان دارویی» در سی‌دومین دوره جایزه کتاب سال، در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره آسیبشناسی کتابهای حوزه طب سنتی اظهار کرد: بزرگترین مشکل در حوزه کتابهای طب سنتی که برای مخاطب عام تولید می‌شود، اعتبار علمی است.
کتابهای طب سنتی بر پایه پژوهش تولید نمی‌شوند
وی افزود: بسیاری از این کتاب‌ها بر پایه پژوهش تولید نمی‌شوند و به‌عبارتی دیگر مؤلف این کتاب‌ها با جمع‌آوری مطلب از منابع مختلف به انتشار کتاب اقدام می‌کند، در حالی‌که به جای پالایش، محتوای مطالب غلط و صحیح را کنار هم منتشر می‌کنند. این دسته از نویسندگان از وجود انواع خدمات نشر نیز برخوردارند و ناشران به راحتی به چاپ این نوع کتاب‌ها اقدام می‌کنند.
مهرگان با اشاره به تأثیر نقش متخصصان در افزایش کیفیت کتابهای طب سنتی برای مخاطب عام گفت: مشکل اعتبار و صحت کتابهای حوزه طب سنتی برای مخاطب عام زمانی برطرف می‌شود که متخصصان وارد میدان شوند.
ساده‌نویسی هنر نویسنده است
نویسنده جلد نخست «کتاب مرجع گیاهان دارویی» در توضیح مقایسه تألیف متخصصان و نویسندگان حوزه طب سنتی برای مخاطب عام ادامه داد: ساده‌نویسی، هنر یک نویسنده است. از سوی دیگر شاهدیم که در تألیف بسیاری از کتابهای تخصصی و یا دانشگاهی جمعی از نویسندگان همکاری دارند؛ بنابراین به‌نظر میرسد برای تولید کتابهای حوزه طب سنتی، با رویکرد علمی و اعتبار برای عامه، همکاری یک متخصص نسخ خطی و نویسنده‌ای ادیب و زبان‌شناس که توانایی نوشتن برای عامه را دارد، می‌تواند مؤثر باشد.
وی درباره اعتقاد برخی نویسندگان درباره حذف ممیزی برای کتابهای حوزه طب سنتی اظهار کرد: وجود ممیزی علمی برای این دسته از کتاب‌ها لازم است. بسیاری از کتاب‌هایی که هزاران سال پیش از یونانی به فارسی ترجمه شده، به مرور با اشکالاتی بازنویسی شده‌اند. به‌عنوان مثال بسیاری از منابع کهن طب سنتی ما دارای اشکالی از گیاهان است، اما به دلیل بازنویسی متعدد از سوی نویسندگان مختلف در این اشکال تغییرات زیادی ایجاد شده است. یکی از مشکلات دیگر نامگذاری گیاهان است.
مهرگان افزود: برای بسیاری از کارشناسان حوزه طب سنتی این پرسش مطرح است که آیا 500 سال پیش گیاهان با نام‌های فعلی شناسایی می‌شدند یا توضیحات، مشخصه‌ها یا اصطلاحات و توصیفات گیاهان صحیح است؟ بنابراین تعیین ویراستار علمی برای کتابهای حوزه طب سنتی برای مخاطب عام، لازم است.
انتخاب نام عامیانه برای گیاهان، موضوعی فرهنگی است
این گیاه‌شناس در ادامه گفت: برخلاف تصور، در حوزه نامگذاری عامیانه گیاهان دارویی دچار مشکل هستیم. انتخاب نام عامیانه برای گیاهان، موضوعی فرهنگی است. از جمله تلاش‌هایی که در این عرصه صورت گرفته، تحقیقات دکتر مظفریان است. برخی از اسم‌های عامیانه‌ای که این پژوهشگر در کتاب خود آورده، نتیجه تحقیقات میدانی و برخی ابداع خود ایشان است. فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این حوزه فعالیت‌هایی داشته، اما جست‌وجوی میدانی در این حوزه اندک است.
وی عنوان کرد: طرح سودمندی یک گیاه برای انواع بیماری در کتاب‌هایی با عنوان طب سنتی گمراه‌کننده است، چراکه بسیاری از ترکیبات گیاهی ناخالصی دارند و نسبت به ترکیبات آن‌ها اطلاعاتی در دست نیست.
لزوم همکاری وزارتخانه‌های بهداشت، علوم و جهاد کشاورزی در حوزه طب سنتی
مهرگان درباره ارگان مسئول برای ممیزی کتابهای حوزه طب سنتی افزود: ممیزی در این حوزه باید از سوی متولیان آن صورت بگیرد. به‌نظر میرسد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در موضوع صحت اطلاعات دارویی این گیاهان، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درباره اعتبار علمی محتوای این کتاب‌ها و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور وابسته به وزارت جهاد کشاورزی در فرایند تولید کتاب معتبر در حوزه طب سنتی برای مخاطب عام نقش دارند.
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات در مقایسه بین وضعیت نشر طب سنتی در ایران و آلمان به‌عنوان کشوری پیشرو در حوزه تحقیق با موضوع طب سنتی گفت: به‌عنوان تحصیل کرده در کشور آلمان می‌گویم که فقط متخصصان این کشور در حوزه طب سنتی به تولید کتاب دست می‌‌زنند.
وی با اشاره به «فارماکوپه گیاهی آلمان» به‌عنوان مرجع تولید کتاب برای نویسندگان حوزه طب گیاهی در آلمان، ادامه داد: کتاب «فارماکوپه گیاهی» در کشورهای اروپایی و آمریکا نیز منتشر می‌شود. نویسندگانی که برای مخاطب عام می‌نویسند، به این مرجع مراجعه می‌کنند. مردم عادی با نام‌های عامیانه گیاهان دارویی آشنایی دارند، چراکه یک پشتوانه چند صد ساله در این موضوع وجود دارد.
مروری بر پرونده
نویسنده و متخصص طب سنتی، با اشاره به وضعیت آشفته نشر حوزه طب سنتی در ایران گفت: در دو بخش نشر دولتی و دانشگاهی، ممیزان آشنا با موضوع طب سنتی در کشور وجود ندارد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمد دریایی را اینجـــــــــا بخوانید.
عضو گروه مؤلفان دائره‌المعارف تاریخ پزشکی اسلام و ایران در فرهنگستان علوم با تأکید بر لزوم دخالت وزارت بهداشت در فرایند تولید کتاب در حوزه طب سنتی گفت: امروزه جریان‌هایی در حوزه کتابهای طب سنتی شکل گرفته که موجب ایجاد بازار سودجویی برای برخی افراد شده است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر یوسف بیگ‌بابا‌پور را اینجــــــــــا بخوانید.
ناشر، مترجم و مصحح کتابهای حوزه طب سنتی معتقد است: افرادی که می‌خواهند در این حوزه دست به قلم ببرند، علاوه بر آشنایی با زبان مبداء یعنی عربی، باید به زبان مقصد یعنی فارسی نیز با هدف انتقال بهتر مفاهیم این حوزه آشنایی کامل داشته باشند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر احسان مقدس رااینجــــــــــا بخوانید.
انتشارات آرمان رشد، دو کتاب «دفاع از حریم طب سنتی ایرانی» و «ویژگی‌های طب اسلامی ایرانی» را به قلم محمد دریایی، متخصص حوزه طب سنتی منتشر کرد. گزارش کامل معرفی این دو کتاب جدید حوزه طب سنتی در (ایبنا) را اینجــــــــــا بخوانید.
محقق علوم طبیعی و عضو انجمن داروهای طبيعی آمريكا، بااشاره به تلاش‌های گسترده در حوزه تصحیح متون کهن طب سنتی گفت: در حوزه نشر طب سنتی به‌ویژه بعد از سال 85، شاهد یک انفجار و تحول بزرگ بوده‌ایم. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر امید رجبی کبود چشمه را اینجــــــــــــا بخوانید.
مصحح کتابهای «الاغراض الطبیه و المباحث العلائیه» و «ذخیره خوارزمشاهی» با اشاره به ریشه طب سنتی در فلسفه روح و بدن گفت: مصحح باید تلاش کند کهن‌ترین نسخه‌ها را در اختیار داشته باشد، در غیر این‌صورت چندین نسخه را با هم مقایسه کند تا سره از ناسره تفکیک شود. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر حسن تاجبخش را اینجـــــــــــا بخوانید.
مدیر انتشارات سفیر اردهال، با اشاره به وجود موضوعات بکر در حوزه نشر طب سنتی گفت: با توجه به تمایل ناشران غیر تخصصی به فعالیت در حوزه طب سنتی، به‌نظر میرسد نشر طب سنتی لوث شده است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با حسین عابدینی را اینجــــــــــــــا بخوانید.
مشاور معاون آموزشی وزارت بهداشت با تأکید بر لزوم شکل‌گیری جریان نقد کتابهای طب سنتی گفت: با ایجاد سد ممیزی برای کتابهای عمومی طب سنتی، آن هم از سوی مرجعی که ممیزی آثار جزو وظایف پیش‌بینی شده‌اش نیست، موافق نیستم. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر محمدعلی محققی رااینجـــــــــــــا بخوانید.
مدیر انتشارات چوگان، ضمن اشاره به لزوم حمایت نهاد‌های دولتی از نشر تخصصی طب سنتی گفت: منبع کتابهای حوزه طب سنتی برای مخاطب عام ایرانی، طب چینی و هندی است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر محمد‌جواد محسنی را اینجــــــــــــا بخوانید.
عضو هیأت علمی بنیاد دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، با تقسیم‌بندی ادبیات علمی تولید شده در حوزه متون دانش پزشکی در سه دسته گفت: اصطلاح طب سنتی معرف ادبیات علمی دانش پزشکی دوران اسلامی نیست زیرا تنها بخشی از دانش این دوره را دربر می‌گیرد؛ دانشی که مرهون دانشمندان نیست؛ بلکه مرهون عوام مردم است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با فرید قاسملو را اینجـــــــــــــا بخوانید.
مترجم کتابهای حوزه طب مکمل با تاکید بر لزوم تشکیل کارگروهی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای بررسی کیفی آثار طب سنتی گفت: مؤلفان این حوزه با چیدمان منزل یا ساختمان‌سازی سروکار ندارند بلکه با طبیعت و جان انسانی سروکار دارند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با آزیتا خلج امیر‌حسینی را اینجـــــــــــا بخوانید.
عضو گروه حکمت - طب اسلامی و سنتی فرهنگستان علوم پزشکی در یادداشتی که در اختیار ایبنا گذاشته ضرورت‌های تهیه نگارش جدیدی از کتابشناسی دانش پزشکی دوره اسلامی را برشمرده است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با فرید قاسملو را اینجــــــــــا بخوانید.
رئیس دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به لزوم نظارت در حوزه نشر کتابهای حوزه طب سنتی گفت: به‌نظر میرسد کتابهای این حوزه برای مخاطب عام در وضعیتی نابسامان تولید می‌شوند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر روشنک قدس را اینجـــــــــــا بخوانید.
گزارش آماری پایگاه اطلاع‌رسانی موسسه خانه کتاب نشان می‌دهد که از ابتدای سال 94 تاکنون تعداد 72 عنوان کتاب در زمینه طب سنتی و گیاهان دارویی در کشور منتشر شده که 46 عنوان از این آثار نخستین حضورشان را در بازار نشر تجربه کردند. متن کامل این گزارش را در ایبنـــــــــــا بخوانید.
سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ - ۰۹:۲۰
نظر شما