به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، صبح دوشنبه (23 خردادماه) علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشستی با دست‌اندرکاران برپایی بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، پیشنهادهایی برای چگونگی برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ارائه کرده و گفته بود که در طول سال گذشته جلسات متعددی را درباره چگونگی برگزاری نمایشگاه کتاب تهران با مجریان این طرح داشته و نظر وی در ابتدا این بود که نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به چهار نمایشگاه تخصصی کتاب تقسیم و در بازه‌های زمانی مختلف در طول سال برگزار شود.
 
جنتی عنوان کرده بود که گرچه این کار طبیعتاً مزایایی را در داشت اما با مشاهده شور و اشتیاق حاصله از سوی لایه‌های مختلف مردمی و شرکت اقشار مختلف در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به این جمع‌بندی رسیده است که همچون سال‌های گذشته این نمایشگاه به صورت جامع برگزار شود اما ارشاد در صدد است که نمایشگاه‌های تخصصی همانند نمایشگاه کتب دانشگاهی، کتب کودک و نوجوان و ... در مقاطع مختلفی از سال برپا شود.
 
به دلیل اهمیت برپایی نمایشگاه‌های کتاب به‌ویژه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و نمایشگاه‌های تخصصی کتاب در ترویج فرهنگ کتابخوانی و افزایش سرانه مطالعه کشور، خبرگزاری کتاب می‌کوشد در سلسله گفت‌وگو با صاحب‌نظران و کارشناسان حوزه کتاب و نمایشگاهی، به بررسی چگونگی برپایی نمایشگاه‌های تخصصی کتاب در فواصل مختلف سال، فواید و معایب این پیشنهاد بپردازد.
 
مسعود کوثری، مدیر انتشارات علمی و فرهنگی در این باره گفت: برگزاری نمایشگاه کتاب با مفهوم تخصصی کمی مبهم است و اینکه این نمایشگاه‌ها به چند دسته تخصصی تقسیم می‌شوند، خود موضوع قابل تأملی است؛ اگر تفکیک نمایشگاه کتب درسی و دانشگاهی مدنظر است، این موضوع پدیده جدیدی نیست و این کار در گذشته هم انجام شده که می‌تواند تداوم پیدا کند اما اگر مفهوم جدیدی از نمایشگاه‌های تخصصی مدنظر باشد، مانند برگزاری نمایشگاه تخصصی هنر و نمایشگاه تخصصی ادبیات، می‌تواند حرکتی جدید در حوزه کتاب تبدیل شود.

وی با اشاره به برخی مزایای برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی کتاب گفت: برگزاری این نمایشگاه‌ها با حضور 30 تا 50  ناشر بزرگ تخصصی، می‌تواند به برگزاری نمایشگاهی به مراتب پیراسته‌تر از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران منجر شود، تا مراجعه کنندگان بتوانند فارغ از ازدحام و به هم ریختگی، در فضایی با کیفیت و آرام، کتاب‌های مدنظر خود را انتخاب کنند.

مدیر انتشارات علمی و فرهنگی شرکت در نمایشگاه‌های کتاب را برای ناشران بزرگ زیان آور دانست و افزود: با این‌که تنها دلیل حضور ناشران بزرگ در نمایشگاه‌ها، نقدینگی و فروش بالایی است که در این ایام به دست می‌آورند؛ با توجه به این‌که این ناشران مبلغی حدود 70 میلیون تومان را برای اجازه غرفه، دکور و تزئینات، پرسنل و مواردی دیگر را برای شرکت در نمایشگاه کتاب صرف می‌کنند، معمولاً درآمد حاصل از آن حتی کفاف هزینه‌هایشان را نمی‌دهد.

کوثری افزود: در این وضعیت اگر نمایشگاه‌های تخصصی در چند گروه تفکیک و در زمان‌های مختلفی از سال برگزار شوند، طبیعتاً مخاطبان آنها هم محدودتر می‌شود و از حجم مراجعان و در نتیجه درآمد ناشران نیز کاسته می‌شود، در حالی که ناشران همان هزینه‌های سنگین را برای حضور در این نمایشگاه‌ها باید صرف کنند.

وی پیشنهاد کرد: نمایشگاه‌های تخصصی می‌تواند در دو حوزه تخصصی کودک و نوجوان و بزرگسال در فاصله زمانی مناسب برگزار شود. مثلاً نمایشگاه کتاب کودک و نوجوان در اوایل تابستان و نمایشگاه کتاب بزرگسالان اوایل پاییز برگزار شود؛ برگزاری نمایشگاه بزرگسالان در نیمه دوم سال علاوه بر اینکه فرصت بیشتری برای تولید کتاب در اختیار ناشران قرار می‌دهد، برای چاپخانه‌ها که معمولاً نیمه ابتدایی سال را در خواب هستند بهتر است.

مدیر انتشارات علمی و فرهنگی همچنین درباره مکان برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی نیز گفت: درست است که برگزاری نمایشگاه بین‌المللی در تهران برای پایتخت کافی است و باید از ظرفیت‌های موجود در سایر استان‌ها نیز استفاده کرد، اما از آنجا که ناشران برای حضور در نمایشگاه‌های تخصصی در سایر استان‌ها متحمل هزینه‌های مضاعفی می‌شوند و به ناچار از واسطه برای ارائه کتاب‌هایشان استفاده می‌کنند، به نظر من بهتر است که این نمایشگاه‌ها در تهران برگزار شود.

کوثری با بیان اینکه برگزاری نمایشگاه کتاب به شکلی که ما در کشور برگزار می‌کنیم در هیچ جای دنیا مرسوم نیست، تاکید کرد: ما باید نام نمایشگاه کتاب را به «فروشگاه» تغییر دهیم؛ چراکه نمایشگاه کتاب به محلی تبدیل شده که ناشران در مقطعی از سال کتاب‌های خود را با تخفیفی ویژه و قیمتی پایین‌تر از کتابفروشی‌ها ارائه کنند و همین موضوع باعث می‌شود تا مردم تصور کنند کتابفروشی‌ها کتاب را گران می‌فروشند. بنابر این می‌بینیم که نمایشگاه کتاب در کشور ما شبیه بازار میوه و تره بار عمل می‌کند.

وی ادامه داد: این کار طبیعتاً به نفع ناشران است، اما در واقع اصلاً به نفع کتابفروشان و توزیع‌کنندگان نیست و گلایه‌های آنها صحیح است. چراکه افرادی که به طور حرفه‌ای مشغول فروش کتاب هستند و امورات خود را از این راه می‌گذرانند، نمی‌توانند از فروش کتاب گردش مالی کافی داشته باشند و به همین دلیل است که شاهد تعطیلی کتابفروشی‌ها هستیم.

مدیر انتشارات علمی و فرهنگی با تأکید بر اینکه اگر نمایشگاه‌های کتاب به کارکرد نمایشگاهی خود نزدیک شوند، چرخه نشر، سلامت خود را باز می‌یابد، افزود: در سایر کشورهای دنیا که نمایشگاه‌های کتاب کارکرد اصولی خود را دارند شاهد هستیم که با وجود برگزاری نمایشگاه‌های متعدد، آسیبی به سیستم توزیع و فروش کتاب آنها وارد نمی‌شود.

کوثری با تأکید بر به کار گیری یک سیاست متعادل در قبال ناشران و کتابفروشان، گفت: من فکر می‌کنم باید به فکر راه چاره مناسبی باشیم تا ضمن اینکه ناشران رشد می‌کنند، سیستم فروش و توزیع آسیبی نبیند. در واقع باید سیستم تولید، توزیع و مصرف کتاب را یکپارچه کنیم تا با اقدامات مقطعی، مشکل را از منطقه‌ای به منطقه دیگر نفرستیم.

در این باره بخوانید:
1- شهرام‌نیا: از ظرفیت‌های استانی برای برپایی نمایشگاه‌های تخصصی کتاب استفاده کنیم/ نمایشگاه کتاب تهران قادر است خودگردان اداره شود (اینجا)
2- صفری: نمایشگاه‌های تخصصی کتاب پیش از نمایشگاه کتاب تهران برگزار شوند/ ایجاد مشکلات اجرایی در صورت همزمانی نمایشگاه‌ها (اینجا)
3- فروغی: هرگونه تغییر در شیوه برپایی نمایشگاه کتاب تهران نیازمند زمان بسیار است/ضرورت راه‌اندازی دبیرخانه ثابت (اینجا)
4- توکل‌صدیقی: ارزش نمایشگاه‌های تخصصی کتاب کمتر از نمایشگاه کتاب تهران نیست/ نیمه دوم سال؛ بهترین زمان برای نمایشگاه تخصصی (اینجا)
5- حسینی‌نیک: برپایی نمایشگاه‌های تخصصی کتاب یک ضرورت است/ لزوم برپایی نمایشگاه‌های مجازی (اینجا)
6- آموزگار: نمایشگاه‌های تخصصی میزان دسترسی به کتاب را افزایش می‌دهند (اینجا)
7- بیگی‌ حبیب‌آبادی: ضرورتی ندارد همه نمایشگاه‌های تخصصی کتاب در یک سال برگزار شوند (اینجا)
8- شاطریان: مزایای برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی بسیار بیشتر از معایب آن است/ کتابفروشی‌ها دنبال راه‌های جدید جذب مخاطب باشند (اینجا)
9- جعفریه: مکان عرضه کتاب، کتابفروشی است نه نمایشگاه‌/ دستکاری در ژنتیک چرخه نشر به خلق موجودی ناقص‌الخلقه منجر می‌شود (اینجا)
10- سالاریان: نمایشگاه‌های تخصصی کتاب، خلأ توزیع را جبران می‌کنند (اینجا)
11- فضائلی: برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی نیازمند کارشناسی در حوزه فرهنگی و اقتصاد حوزه نشر است (اینجا)
12- مدیر نشر فاطمی: برگزاری نمایشگاه صرفا با هدف فروش کتاب، رفتن به بیراهه است (اینجا)
13- دهقانی: برپایی نمایشگاه‌های تخصصی کتاب به‌تدریج به بخش خصوصی واگذار شود (اینجا)
14-میرزابابایی: نمایشگاه‌های تخصصی کتاب مخاطبان حرفه‌ای را جذب می‌کنند/ مراقب کتابفروشی‌های استان‌ها باشیم (اینجا)