به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) مراسم اختتامیه سیزدهمین جشنواره قلم زرین عصر دیروز، یکشنبه 14 تیر، با حضور غلامعلی حداد عادل، کامران پارسی نژاد، محمدرضا سرشار و محسن مؤمنی شریف و جمعی از مسئولان فرهنگی، اصحاب قلم و شاعران در سالن مهر حوزه هنری برگزار شد.

در این مراسم برگزیدگان سیزدهمین جشنواره قلم زرین در پنج بخش نقد و پژوهش، شعر و داستان بزرگسال و شعر و داستان کودک و نوجوان معرفی و با اهدای جایزه نقدی، لوح تقدیر و تندیس جشنواره تجلیل شدند.

رمان و خرافات عهد جدید
غلامعلی حدادعادل، رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این مراسم گفت: تخیل انسانی درجات مختلف دارد و نمی‌توان همه وجوه آن را منفی دانست. برخی رمان‌های تخیلی که امروز منتشر می‌شوند، به واقعیت هیچ راهی ندارند و می‌توان این موارد را خرافات عهد جدید دانست.

وی افزود: در  مقابل اما تخیل‌هایی نیز انسان را به کشف حقیقت رهنمون می‌کند. اساس شعر نیز بر تخیل استوار است و در این حوزه نیز هم تخیل عرفانی و هم تخیل شیطانی در آن وجود دارد.
 
ادبیات ایران و کشف حقایق هستی
کامران پارسی‌نژاد دبیر علمی سیزدهمین دوره جایزه قلم زرین گفت: ادبیات و هنر ایران که، برپایه تجربه‌های انسانی، تلاش برای شناخت ساحت هستی و کشف مکنونات درونی انسان و نمایان‌سازی حقایق زندگی شکل یافته است، مهم‌ترین و تاثیرگذارترین قالب‌های ادبی و هنری به شمار می‌آیند که پیشینه‌ای کهن دارند و طی قرن‌های متمادی سرتاسر قلمرو تاریخ ایران را پیموده‌اند و آن را وسعت و غنا بخشیده‌اند.
 
این داستان‌نویس ادامه داد: ادبیات ایران از دیر باز در ژانرهای مختلفی مانند افسانه و سمر، قصه، حکایت، داستان در قالب‌های تعلیمی و اخلاقی، مذهبی، عارفانه، صوفیانه، حماسی و اسطوره مورد عنایت ایرانیان بوده است. آحاد مردم در بستر قصه‌ها و حکایات به آمال، آرزوها و رویاهای دور یا نزدیک خود جامه عمل می‌پوشاندند. آنها خود را در نقش قهرمان‌های داستان‌ها می‌دیدند و به مبارزه با شر و پلیدی‌ها می‌پرداختند و در عالم خیال به پیروزی دست پیدا می‌کردند.
 
وی افزود: در طی سالیان متمادی آثار ادبی ارزشمند و در خور تأمل بسیاری در حوزه ادبیات پدید آمده که باعث شده آوازه شهرت ادیبان و هنرمندان ایرانی جهانی شود. نویسندگان، شاعران و منتقدان صاحب نام و باتجربه ایرانی در گذر زمان دریافته‌اند که نظام درونی و بیرونی آثار ادبی باید به گونه‌ای تدوین شود که بتواند تصویری سنجیده و باورپذیر از ساحت هستی، رویدادهای مهم و سرنوشت‌ساز، تجارب ارزشمند، باورها و عقاید اسلامی و ملی کشورمان را ارایه دهد. نویسنده و شاعر ایرانی دریافته است که ادبیات قادر است به تعمق در اندیشه‌های آدمی راه یابد. از نهان‌خانه وجود آدمی خبر بدهد و ژرفا را جست‌وجو کند. نویسنده و شاعر ایرانی به خوبی دریافته است که ذیل آثار ادبی درخشان می‌تواند ساختمان استواری از تفکر و اندیشه ناب ایرانی را بنا نهاد تا به راحتی مسایل سیاسی، نظامی، اجتماعی، فرهنگی و دینی ایران اسلامی را مطرح و سنجش نقادانه و عقلانی در این راستا ارایه بدهد.
 
دبیر علمی سیزدهمین جایزه قلم زرین توضیح داد: در این میان هیچ چیز نمی‌تواند نویسنده و شاعر ایرانی را از آشکارسازی باورها و تجربیات خاص خود باز دارد. در شرایط کنونی که کشور عزیزمان از سوی دشمنان، به شکلی آشکار و پنهان مورد هجمه فرهنگی قرار گرفته است این وظیفه ادبیات ایرانی است که ضمن ترسیم اهداف استعماری نقبی به حقایق مسلم دوران خود بزند تا محملی برای طرح اندیشه‌ها و تجارب درخشان و بدیع ملی مذهبی باشد و با ساختاری مستحکم در عرصه ادبیات طرحی نو دراندازد و مضامین مهم و ارزشمند ایران اسلامی را مطرح کند. در عصر حاضر از ادبیات بیش از هر زمان انتظار مى‌رود تا با اقتدار تمام نقش خود را به درستی ایفا کند  و در بستر جامعه جریان ساز شود.
 
این منتقد ادبی یادآور شد:‌ نویسندگان ادبیات داستانی، شاعران و منتقدان ادبی باید با تغییر در ساختار و بن مایه‌های به نقایص کار پی برده و درصدد مرتفع ساختن آن برآیند. باید به این نکته ظریف توجه داشت که رویدادهای فرهنگی، ادبی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی با یکدیگر پیوندی ناگسستنی دارند و هر رویدادی که در این آب و خاک اتفاق افتاده است، می‌تواند بر سایر رویدادهای مشابه تاثیر متقابل داشته باشد.
 
پارسی‌نژاد اضافه کرد: به گمانم یکی از وظایف نویسندگان و شاعران شناسایی جریان شکل‌گیری رویدادهای مهم و تاثیر گذاری و تاثیر پذیری هر رویداد بر دیگری است. به همین دلیل می‌طلبد تا روند شکل‌گیری ادبیات معاصر ایران در جشنواره‌هایی چون جایزه قلم زرین مورد تحلیل و ارزیابی ویژه  قرار بگیرد. در این دوران ایران شاهد حوادث مهم و سرنوشت سازی بوده و هست که بی شک ارزیابی ادبیات از آن می‌تواند در شناخت اتفاقات تاریخی، اجتماعی و سیاسی مفید واقع شود. انجمن قلم ایران با برپایی جایزه قلم زرین تصمیم دارد به گزینش، معرفی و تقدیر از آثار درخشان و گران‌قدر ادبی بپردازد و ضمن تقدیر از مولفان و پدید آورندگان آثار برگزیده ادبی بهترین آثار را به جامعه معرفی کند.

همه آثار شایسته برگزیده شدن بودند
 این داستان‌نویس و منتقد ادبی گفت: در سیزدهمین دوره جایزه قلم زرین داوری آثار منتشره در سال گذشته در پنج بخش نقد و پژوهش ادبی، داستان و شعر بزرگسال و داستان و شعر کودک و نوجوان از سوی داوران صاحب اندیشه و تجربه به بوته نقد کشیده شد.
 
وی ادامه داد: امسال البته برای نخستین بار بخش شعر و داستان کودک و نوجوان به جایزه قلم زرین اضافه شد. داوران بخش نقد و پژوهش ادبی انسیه خزئلی و ابراهیم خدایار و محمود بشیری بودند. داوران بخش شعربزرگسال را علی محمد مودب، کامران شرفشاهی و عباسعلی براتی‌پور بر عهده داشتند. همچنین داوران بخش شعر کودک و نوجوان افسانه شعبانی نژاد، مهری ماهوتی و حمید هنرجو بودند. داوران بخش داستان بزرگسال را نیز محمد علی گودینی و مریم مقانی و سهیلا عبدالحسینی تشکیل می‌دادند. داوری بخش داستان کودک و نوجوان نیز محسن پرویز، یوسف قوجق و خانم مریم شریف رضویان بودند.
 
پارسی‌نژاد یادآور شد: هیات داوران سیزدهمین دوره جایزه قلم زرین، ضمن ارج نهادن به همه آثار ارزشمندی که از سوی شاعران، نویسندگان، پژوهشگران و تحلیل‌گران ادبی در سال 1393 خلق شده است، پس از ارزیابی، مطالعه و تحلیل بیش از 700 عنوان مجموعه شعر 600 عنوان مجموعه داستان کوتاه و رمان و 100 عنوان نقد و پژوهش منتشره در سال گذشته رسیدند و در چندین مرحله داوری یک کتاب به عنوان اثر برگزیده و آثاری دیگر را شایسته احراز عنوان آثار تقدیری دانستند. اما توجه به این مساله ضروری است که تصمیم گیری داوران هرگز به معنای نفی تبحر، توانمندی و استعداد صاحبان قلم و اندیشه نیست. بر این اساس، تمامی آثار معرفی شده به عنوان نامزد دریافت جایزه قلم زرین در پنج بخش پژوهش، داستان و شعر بزرگسال و داستان و شعر کودک و نوجوان، آثاری درخشان و ارزشمند و قابل تأمل‌اند. «شب رفت و حدیث ما به پایان نرسید/شب را چه کنم حدیث ما بود دراز»

محمود بشیری نیز در آیین اختتامیه سیزدهمین دوره جایزه قلم زرین گفت: جشنواره قلم زرین سال 1394 که در واقع مربوط به بررسی و نقد آثار منتشر شده سال 1393 است حدود 166 کتاب را در زمینه نقد و پژوهش ادبی مورد بررسی قرار داد. همین تعداد کتاب تا حدودی می‌تواند بیانگر وضعیت نقد و پژوهش‌های ادبی کشور درسال گذشته باشد که متاسفانه از بین این مجموعه، کتاب‌هایی که مورد بررسی و نقد واقع شد، نمی‌توان اثر برجسته و درخور اعتنایی را خواند و آن را به جامعه ادبی و علاقه‌مندان حوزه نقد و پژوهش‌های ادبی معرفی کرد و به همین جهت در این حوزه هیچ اثری به عنوان برگزیده، انتخاب نشد و تنها از یک اثر تقدیر خواهیم کرد.
 
وی افزود: به نظر می‌رسد برای بهبود وضع نقد و پژوهش‌های ادبی در کشور ضروری است که عزمی جدی شکل بگیرد و گام‌های مهمی برداشته شود. برای تحقق یک وضع ایده‌آل در زمینه پژوهش‌های ادبی کشور، پیش زمینه‌هایی باید فراهم شود.
 
بشیری به تبیین نکات مورد نظر خود پرداخت و ادامه داد: یک- داوران جشنواره‌های ادبی از عوامل مهم ترویج و رشد جریان سالم نقد و پژوهش‌های ادبی‌اند و از همین روی باید  به شکلی سنجیده و موشکافانه و دقیق‌تر و جدی‌تر و با معیارها و موازین درست به بررسی آثار پژوهشی بپردازند و صرفا ملاحظات علمی و پژوهشی را مد نظر قرار دهند. دو- تقویت کانون‌های نقد ادبی و پژوهشی بر اساس معیارهای علمی و پژوهشی و ارتباط جدی جشنواره‌های ادبی با کانون‌های نقد ادبی کشور باید جدی گرفت شود. سه-  دقت و سخت گیری استادان دانشگاه‌ها در خصوص تنظیم و تدوین صحیح پایان نامه‌ها و رساله‌های پژوهشی دانشجویان می‌تواند در تقویت و رشد جریان سالم نقد و پژوهش‌های ادبی موثر واقع شود. در این زمینه لازم است که تعدادی از آثار پژوهشی که در جشنواره قلم زرین مورد بررسی قرار می‌گیرند از پایان نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی باشند که به صورت کتاب منتشر شده‌اند اما متاسفانه باید گفت که اکثر این رساله‌ها دارای ساختار ضعیف‌اند و معیارهای درست پژوهشی و علمی ندارند. درواقع، اعمال دقت علمی نسبت به پایان نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی و افزایش کیفیت آثار پژوهشی در مراکز دانشگاهی می‌تواند در تولید آثار و کتاب‌های ادبی درخشان و کارآمد موثر باشد.
 
عباسعلی براتی‌پور نیز به نمایندگی از داوران شعر بزرگسال در این نشست گفت: به مدد پروردگار و به پشتوانه دوازده دوره تجربه در برگزاری جایزه قلم زرین و با حمایت همه سویه هیأت مدیره انجمن قلم ایران این فرصت فراهم شد تا در وادی شعر بزرگسال با هم‌فکری دقت نظر و ریزبینی داوران این گستره حاصل یک سال تلاش شاعران شعر بزرگسال از سراسر کشور مورد ارزیابی و محک قرار بگیرد.
 
شاعر «بهت نگاه» افزود: هیات داوران بخش شعر بزرگسال سیزدهمین جایزه قلم زرین ضمن بها دادن به همه تلاشهای ارزشمند شاعران ایرانی در جهت حفظ ارزشهای فرهنگی، دینی و ملی پس از بررسی مجموعه اشعار بزرگسال از میان آثاری که در سال1393 برای نخستین بار منتشر شده بودند در مرحله نخست اقدام به ریزش اولیه و پس از آن بررسی اولیه آثار یاد شده کردند. در پی آن تعداد هشت اثر به مرحله نیمه نهایی راه یافتند. و از این تعداد چهار اثر شاخص وارد مرحله نهایی داوری شدند.

متاسفانه در این دوره هیچیک از آثار راه یافته به مرحله نهایی به رغم داشتن تعهد شاعرانه به آرمان‌ها و ارزش‌های والای اسلامی و انقلابی تلاش‌های ارزنده برای دست یابی به افق‌های تازه و نوآوری، زبان در خور تعمق و بیان مسایل و موضوعات تازه و بدیعی که به تناسب زمان ضرورت پرداختن به آن حس می شود حداقل معدل 85 امتیاز از مجموع 100 امتیاز را دریافت نکردند. به زعم هیأت داوران، سطح آثار بررسی شده در قالب گونه شعر سال‌های قبل پیشرفت محسوسی نداشته است و  این نمایانگر فقدان رشد شعر در این مقطع است. البته تجربه‌های فرمی تازه و هنرنمایی‌های زبانی و بیانی در میان آثار راه یافته به مرحله نهایی دیده می شود. در این میان برخی آثار هم وجود داشتند که در وادی فرم، راه افراط را پیش گرفته بودند. با این اوصاف، اثری که در این جشنواره حائز مقام‌ تقدیری شده از تجربه‌های تازه بی‌بهره نبوده ‌است. همچنین ساختار زبانی نسبتا مستحکم، فضا سازی مناسب برای القای حس‌های تازه و بدیع به مخاطب و در نهایت به کار گرفتن قابل قبول عنصر خیال از ویژگی‌های اثر تقدیری بخش شعر این دوره جشنواره قلم زرین است.

وی در پایان یادآور شد: بی شک تبحر و توانمندی شاعران بخش بزرگسال، فراتر از مجموعه آثاری است که در سیزدهمین دوره جایزه قلم زرین مورد سنجش قرار گرفته‌اند. هیأت داوران امید دارند در سال جاری شاهد نو آوری و ظهور ذهنیت‌های برتر و طبعاً آثار قوام یافته‌تری با حفظ تمامی معیارهای ارزشی و معنوی منطبق با باورها و هنجارهای ملی و مذهبی باشیم. هر چند شعر معاصر ایران همانند گذشته تنها درگیر بیان حدیث نفس‌های شاعرانه نبوده و شاعران متعهد ما همواره به فراخور زمان، به مسایل فرهنگی، اجتماعی، دینی و سیاسی عنایت داشته‌اند و آثارشان جلوه‌ای امید بخش از تلاش در این زمینه ها بوده است.

آیین اختتامیه سیزدهمین جایزه قلم زرین  در سالن مهر حوزه هنری برگزار و در آن از فرج‌الله سلحشور نیز تجلیل شد.