به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) آیین رونمایی و معرفی کتاب «از محسوس تا معقول» امروز (27 خرداد 1394) با حضور دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد پیشکسوت فلسفه دانشگاه تهران و مؤلف این اثر و جمعی از علاقه‌مندان و دانشجویان وی در اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی برگزار شد.

کتابی برای تبیین اندیشه
ابراهیمی دینانی در این مراسم گفت: باید درباره «اندیشیدن» اندیشه کنیم که آن هم کار فیلسوف است، البته در اینجا نمی‌خواهم برای «فلسفه» تبلیغ کنم، زیرا اعتقاد دارم «فلسفه» نیاز به تبلیغ ندارد. «فلسفه» یک دغدغه است که هر کس دغدغه آن را دارد سراغ آن می‌رود. «اندیشه» کردن خطر کردن است. کسی‌ که برایش «اندیشه» جدی می‌شود، آرامش خود را از دست می‌دهد.
 
این متفکر درباره عنوان کتاب جدید خود اظهار کرد: «از محسوس تا معقول» می‌تواند عنوانی بحث‌انگیز باشد. اگر بخواهم عنوان انتخابی برای این کتاب را به فارسی سلیس بیان کنم، باید بگویم «از محسوس تا معقول» به معنای «اندیشیدن» است. به‌طور کلی هدفم در این کتاب تبیین «اندیشیدن» است.

انسان؛ در میانه حس و عقل
دینانی با اشاره به این‌ که اندیشیدن و اندیشه دارای مراتبی است، افزود: اندیشه ترکیب‌بردار و  قابل جزء جزء شدن نیست. وقتی «محسوسات» یعنی احساس و حواس پنجگانه را بررسی می‌کنیم، درمی‌یابیم که برخی حواس از برخی دیگر مهم‌تر هستند. به‌طور مثال، شنیدن از دیدن مهمتر است زیرا در شنیدن، «معنا» نیز شنیده می‌شود. حال این سؤال پیش می‌آید که اگر در عالم حس، باقی می‌ماندیم چه اتفاقی می‌افتاد؟ پاسخ این است که اگر تنها حس داشتیم، مانند حیوانات بودیم. البته برخی حیوانات نسبت به انسان حواس تیزتری دارند. محصور بودن درعالم «حس»، تعقل را از انسان می‌گیرد.

صاحب کتاب «دفتر عقل و آیت عشق» ادامه داد: انسان متعادل‌ترین موجودی است که «عقل» و «حس» را با یکدیگر دارد و دایم در حال رفت‌و‌آمد بین «محسوس و معقول» است. عقل به معنی درک کلیات است در صورتی‌ که «حس» این درک را ندارد. در درجه دوم،  وظیفه «عقل» ایجاد ارتباط و فراهم آوردن لوازم است. برایتان یک مثال می‌زنم: چشم چهار عدد گردو را می‌بیند و گوش عدد چهار را می‌شنود اما این عقل است که لوازمی را فراهم می‌آورد که بدانیم و بفهیم چهار عددی زوج است.

دینانی ادامه داد: الان که من در حال صحبت با شما هستم در «اکنون» به سر می‌بریم. آیا «آینده» از دل «اکنون» بیرون می‌آید و این «اکنون» گسترش می‌یابد و به «آینده» تبدیل می‌شود؟ پاسخ به این سؤال سخت است. اگر پیرو افکار هگل باشید، آینده از «اکنون» زاده می‌شود اما اگر تعلقاتی به «متافیزیک» دارید، پاسخ طور دیگری است. توجه داشته باشید که «اکنون» بر روی «غیب» اثرگذار نیست. البته هنگامی‌ که قرار باشد «غیب» پایین بیاید و زمینی شود، نیازمند زمان و مکان «اکنونی» است.

وی افزود: کانت نیز نظری درباره محسوس و معقول دارد اما در این کتاب به آن نپرداختم و آن را تببین نکردم بلکه به دغدغه خودم پرداخته‌ام.

گذری بر کتاب
در وبگاه دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی درباره این کتاب آمده است: «از محسوس تا معقول روایتی است از این که دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی با گره زدن و هم‌افق دانستن محسوس و معقول، ظاهر و باطن، و مطلق و مقید می‌کوشد از دریای عظیم و خروشان هستی‌شناسی و آگاهی مطلق، انسان مدرن امروز را به اصل خویش نزدیک‌تر کند. او در بیان گره‌خوردگی محسوس و معقول می‌نویسد: عقل به همان اندازه که ادراکات دیگر انسان را با یکدیگر متحد و هماهنگ می‌سازد، جهان مُدرَک و معلوم را نیز منسجم و منظم می‌بیند و از همین طریق است که جهانِ محسوس، همان جهانی است که معقول شناخته می‌شود و جهان معقول نیز در چهره یک جهان محسوس قابل مشاهده می‌شود. جهان محسوس، اگر معقول نباشد، در مغاکِ تفرقه و پراکندگی فرو می‌رود و جهان معقول اگر در چهره یک جهان محسوس به ظهور نرسد، جامعیتِ خود را از دست می‌دهد و ناتمام خواهد بود. نزولِ معقول به محسوس و صعودِ محسوس به معقول، وسعت و عظمتِ عالَم را آشکار می‌سازد و در آشکار شدنِ عظمتِ عالَم است که انسان به وسعت هستیِ خود آگاه می‌شود. عقل جز به معقول نمی‌بیند و حس جز به مشاهده محسوس نمی‌پردازد؛ ولی کدام محسوسی است که از حیطه گسترده معقول بیرون باشد؟»

«از محسوس تا معقول» در 498 صفحه‌ و پانزده فصل، با شمارگان دو هزار نسخه‌، به بهای 25 هزار تومان از سوی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، روانه بازار نشر شده است.