به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست «روابط حقوقی میان ناشران و پدیدآورندگان» ظهر امروز (پنج‌شنبه 17 اردیبهشت 94) با حضور محمدرضا یوسفی، نویسنده کتاب‌های کودک و نوجوان؛ هادی خورشاهیان، شاعر و نویسنده و دکتر عباس حسینی‌نیک، ناشر و حقوقدان در سرای اهل قلم کودک و نوجوان بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

باید مواظب دلالان در صنعت نشر باشیم
عباس حسینی‌نیک در این نشست ضمن برشمردن حقوق مختلف ناشران و مولفان در ایران و خارج از کشور، گفت: ما عضو قانون کپی رایت نیستیم و نماینده یک جزیره جدا در سطح جهان هستیم. البته به جز ما حدود 12 کشور دیگر نیز همین وضعیت را دارند اما ما از مهمترین آنها محسوب می‌شویم.
 
وی ادامه داد: پیوستن به حق کپی رایت از دغدغه‌های مقامات سیاسی – فرهنگی ما از سال 1348 بوده است. در آن زمان مسئولان وقت، قوانینی در این زمینه منظور کردند؛ از جمله این قوانین می‌توان به حمایت از آثاری که برای نخستین بار در ایران منتشر می‌شوند، اشاره کرد. مسئولان وقت معتقد بودند که حرکت علم در کشور ما یک طرفه است و ما نباید با نپذیرفتن حق کپی رایت، سنگی جلوی راه این حرکت بیاندازیم.
 
حسینی‌نیک اضافه کرد: اما الان وضعیت فرق کرده است. مسئولان کماکان خواستار پیوستن به کنوانسیون برن برای رعایت حقوق مولفان هستند، اما تا به حال با این درخواست موافقت نشده است و مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کماکان پیگیر رفع مشکلات موجود بر سر راه این مساله هستند.
 
حسینی‌نیک در ادامه با اشاره به حقوق معنوی کنوانسیون برن، یادآوری کرد: حقوق مولفان در کنوانسیون برن دو جنبه دارد و شامل حق مادی (مالی) و حق معنوی می‌شود. حق معنوی هم به نوبه خود شامل حق سرپرستی و حق تمامیت است. حق سرپرستی این است که در صورت ترجمه اثر، باید با نام پدیدآورنده اثر منتشر شود و حق تمامیت هم این است که ناشر دوم نباید بخشی از مطالب پدیدآورنده را بدون اجازه‌اش حذف یا اضافه کند. اگر تمامی این حقوق رعایت نشود، کتاب چاپ نمی‌شود.
 
وی در ادامه به وجود برخی نگرانی‌های موجود در زمینه پیوستن به کنوانسون برن در ایران اشاره کرد و گفت: برخی نگرانی‌های اقتصادی نیز در این زمینه در جامعه وجود دارد مانند گران شدن قیمت کتاب به خاطر افزایش 20 درصدی هزینه‌ها.

این ناشر ادامه داد: از طرفی باید به دلالان موجود در حوزه نشر هم توجه داشت. در حال حاضر 10 تا 20 شرکت وجود دارند که نمایندگی عرضه کتاب‌های خارجی را بر عهده دارند. این شرکت‌ها به شدت به دنبال پیوستن ایران به کنوانسیون برن هستند زیرا برایشان منافع زیادی دربردارد.
 
حسینی‌نیک در پایان سخنانش گفت: البته چندی پیش الحاقیه‌ای به این قانون پیوست شده است که مانع از بروز بسیاری از این مشکلات می‌شود و ما باید قانون کپی رایت را به واسطه این الحاقیه بپذیریم.

حقوق نویسندگان در کشور ما چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد
محمدرضا یوسفی نیز در ادامه این نشست با اشاره به اهمیت رعایت حق و حقوق مولفان گفت: متاسفانه حقوق نویسندگان در کشور ما چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. در کشور قوانین لازم در این زمینه وجود ندارد. ازطرفی نویسندگان هم چندان با حق و حقوقشان آشنا نیستند.
 
وی ادامه داد: من درباره اینکه پیوستن به قانون کپی رایت برای ما خوب است یا نه تردید دارم. این مساله باید از دو جنبه بررسی شود؛ ناشران و نویسندگان. واقعیت این است که امروزه ادبیات کودک و نوجوان را ناشران خرد پیش می‌برند. بسیاری از ناشران خردی که با اندیشه‌های خوب و نو وارد حوزه کودک و نوجوان شده‌اند، به دنبال انتشار آثار خلاقانه هستند در صورتی که ناشران بزرگ به خاطر دغدغه‌های زیادی که دارند کمتر به این مساله توجه می‌کنند و بسیاری از آثاری که ممکن است به خاطر ویژگی‌های خاص مخاطبان عام نداشته باشند ولی درعین حال خلاقیت را در کودکان ترویج می‌دهند، اغلب بوسیله ناشران خرد منتشر می‌شوند. پیوستن به قانون کپی رایت ممکن است از نظر سود و سرمایه چندان باب میل ناشران نباشد چون به این ترتیب هزینه‌های نشر افزایش پیدا می‌کند.
 
این نویسنده کودک و نوجوان گفت: اما اگر از نظر حقوق نویسندگان و مولفان بنگریم، می‌بینیم که قانون کپی رایت خوب و سودمند است و ما ملزم به پرداخت حق و حقوق پدیدآورندگان می‌شویم. ما باید بالاخره به استقبال این حادثه برویم و قانون کپی رایت را بپذیریم.
 
وی افزود: ناشران فکر می‌کنند اگر حق کپی رایت را نپذیریم کتاب ارزانتر به دست مردم می‌رسد. درحالیکه چنین نیست. متاسفانه امروزه ناشران یادگرفته‌اند که به نمایشگاه‌هایی مانند فرانکفورت بروند و با خود تعداد زیادی کتاب بیاورند و با هزینه ناچیزی برای ترجمه به دانشجویان ‌بدهند و در نهایت از یک نویسنده بخواهند که آن را ویراستاری کند. درحالیکه اغلب نویسندگان ویراستار نیستند و ویراستاری کار ی سخت و تخصصی است.
 
یوسفی با بیان اینکه عضویت در کپی رایت از ارکان توسعه یافتگی است، گفت: واقعیت این است که کشور ما در نگاه مثبت و متعالی می‌خواهد وارد مرحله توسعه یافتگی شود. توسعه یافتگی پارامترهای عام جهانی دارد که باید رعایت شود. یکی از این پارامترها پیوستن به قانون کپی رایت است.

هادی خورشاهیان: خوشحالم که به عضویت قانون کپی رایت درنیامده‌ایم
هادی خورشاهیان، نویسنده و منتقد نیز در ادامه این نشست گفت: من خیلی خوشحالم که به عضویت قانون کپی رایت درنیامده‌ایم چون اگر این اتفاق می‌افتاد شرایط موجود بدتر می‌‌شد. باید توجه داشت که ناشران ما حرفه‌ای نیستند. اغلب آنها حتی چهار عنوان کتابی را هم که باید در طول سال برای اعلام وصول به ارشاد چاپ کنند، منتشر نمی‌کنند و تعدادی نسخه دیجیتالی پرینت گرفته و اعلام وصول می‌کنند تا در نمایشگاه کتاب غرفه بگیرند و بعد در غرفه‌هایشان اسباب بازی می‌فروشند.
 
وی افزود: من تا به حال 64 عنوان کتاب منتشر کرده‌ام اما برای بیش از 30 عنوان از آنها قراردادی منعقد نکرده‌ام. واقعیت این است که کتاب‌هایی که قرارداد ندارد بهتر و زودتر از کتاب‌هایی که قرارداد دارد منتشر می‌شود.
 
سرای اهل قلم کودک و نوجوان عصر امروز نیز میزبان دو نشست با عنوان‌های «راهکارهایی جهت ترویج کتابخوانی» و «رونمایی از کتاب کوچکترین نویسنده نمایشگاه» است.