غلامحسن مراقبی درباره کتاب «رباعی‌های حکیم عمر خیام» به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: در این کتاب با بررسی تمامی رباعی‌های منتسب به حکیم عمر خیام، 137 رباعی را اصیل یافتم. در پایان کتاب با آوردن هر رباعی، ترجمه فیتز جرالد را هم در مقابل آن آورده‌ام.
این استاد دانشگاه تهران با بیان این‌که در مقابل هریک از شعر‌هایی که آورده شده است، دلیل ادعای پژوهشگر بر مبنای سند آورده شده است، افزود: پژوهشی که من درباره خیام داشته‌ام، مبتنی بر دیدگاه‌های خاص خود من بر تفکرات خیام است. معتقدم خیام فیلسوف و ریاضیدانی بود که نگاه فیلسوفانه و ریاضیدانی وی در رباعی‌هایش متجلی است. در تمام منابعی که مطالعه کردم فاصله بین مرگ خیام و رباعی‌های او بین 130 تا 150 سال است. در حالی که بر پایه یافته‌هایم چنین نیست.
وی از دو کتاب مرجع برای پژوهش در این باره یاد کرد که یکی از آن‌ها حدود 30 سال پس از فوت خیام منتشر شده است و گفت: تفاوت‌های تصحیحی را در سه نسخه قدیمی بررسی کرده‌ایم. مشکلی که وجود داشت، دخالت کاتبان در برخی از نسخه‌ها بود. خیام به صوفی‌گری متهم شده بود. می‌خوارگی و بسیاری از رباعی‌ها به او منسوب شده است این در حالی است که چنین نبود.
مراقبی درباره منابعی که در این باره بررسی کرده است توضیح داد: 21 پژوهش منتشر شده درباره خیام را بررسی و در قالب زیرنویس و کتابنامه اثر نمایش داده‌ام. تفاوت‌ها کاملا مشهود است. حتی در برخی نسخه‌های پژوهشی نام او خیامی ذکر شده است! یا عده‌ای گفته‌اند خیام تحت تاثیر ابوالعلاء معیری بوده است. من دلایل نقض این ادعاها را هم آورده‌ام. نقش آراء فیثاغورث و سوفسطائیان و شک فلسفی را درآثار خیام مشاهده می‌کنیم. پس خیام کسی نبود که لاابالی‌گری داشته باشد. خیام در آن سنت متحجر زمانه خود از «می» به عنوان مجاز استفاده کرد.
این پژوهشگر ادامه داد: در 192 صفحه از کتاب «رباعی‌های حکیم عمر خیام» همه نسخه‌های موجود از خیام را آورده‌ایم و در کتابنامه ذکر شده است. آثار فروغی، هدایت، مارتین لوتر، دشتی، محمد روشن، غنی، نسخه‌های چاپ هند، پاریس و لنینگراد برخی از منابع مورد بررسی بوده‌اند.
وی درباره مدتی که صرف این پژوهش کرده است، گفت: من دلبسته خیام هستم. حدود 24 سال پیش، این پژوهش را آغاز کردم. پژوهش درباره خیام اندک است. باور دارم که نسخه حاضر، اثر قابل اعتمادی است. هرچند بی کم و کاست و بی‌نیاز از تحقیق‌های مجدد نیست.
مراقبی به تقسیم‌بندی رباعیات خیام بر پایه موضوع غالب شعر‌ها اشاره کرد و افزود: شک، کوزه‌نامه، پوچی، آخشیجان و روا یا ناروا، عنوان برخی تقسیم‌بندی‌های این رباعی‌ها هستند. خیام جایگاه علمی داشت و افتخار این را دارد که یکی از تپه‌های کره ماه به نام او باشد. او معروف‌ترین شاعر ایرانی جهان است.
وی با بیان این‌که خیام زیباترین و دشوارترین قالب شعر فارسی را انتخاب کرده است، گفت: در رباعی شاعر باید در چهار مصرع با توجه به تسلط خود به زبان، اندیشه نهایی خود را بیان کند، خیام آشنا به موسیقی کلام است و زبان فارسی را نیک می‌داند و نشست واژه‌ها را به درستی انتخاب کرده، از همه مهم‌تر نگاه فلسفی و ریاضی است که در شعر پیاده می‌کند.
یکشنبه ۲۳ فروردین ۱۳۹۴ - ۲۰:۲۲
نظر شما