سریال‌ها، تله‌فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی حداکثر از حضور فیزیکی کتاب در کتابخانه‌های خانگی به عنوان اشیایی دکوراتیو بهره برده‌اند و موضوع مطالعه به مثابه یک رفتار روزمره انسانی به کلی یا نادیده گرفته یا انکار شده است.
از سوی دیگر برنامه‌های اختصاصی کتاب نیز، چه در رادیو و چه در تلویزیون، به دلیل ساعات پخش نامناسب و نداشتن ساختار و کارشناسانِ به‌راستی آشنا به موضوع، هیچ‌گاه نتوانستد، کمینه تایید اهل قلم را دریافت کنند.
غیاب نخبگان فرهنگی کشور و آثارشان در رسانه ملی و معرفی گذرای برخی کتابها و آثار دست چندم و به گفته برخی «سفارشی» سبب شده‌اند، هر چه بیشتر موضوع مطالعه و تفکر در اذهان مخاطبان این رسانه ، به عنوان یک رفتار تجمّلی و «کتاب» به عنوان یک شیء لوکس تعریف شود. به گفته برخی پژوهشگران حداقل کار، تقلید از رسانه‌های کشورهای دیگر می‌توانست باشد؛ الگوهای بسیاری برای تولید و ساخت برنامه‌های معرفی و نقد کتاب در تلویزیون‌های معتبر دنیا وجود دارد که هیچ‌گاه مطالعه نشده‌اند.
چنین موضوعاتی در گفت‌وگو با این 14 تن مطرح و بسیاری مباحث و جزئیات کارگشا و راهبردی از زبان آنها منعکس شد.
بدیهی است این سلسله گفت‌وگوها می‌توانست و باید تا انعکاس نظرات افراد بسیار بیشتری ادامه یابد، اما ناامیدی بسیاری از اهالی قلم از سیاست‌های صداوسیما و در نتیجه خودداری از بیان نظرات خود و سال‌ها تماشانکردن این برنامه‌ها و درنتیجه بی‌اطلاعی از آنها، انجام این گفت‌وگوها را دشوارتر و دایره آن را محدود کرده است. به هر روی حتی اگر مُشت نمونه خروار هم نباشد، بخشی از آن که هست. امید است انتشار این مجموعه مباحث، مدیریت و مدیران جدید صدا و سیما را به تاملاتی دوباره و جدّی‌تر درباره سیاست‌های فرهنگی این سازمان وادارد.
جدول زیر مختصری است از گفتگوهای انجام شده که با کلیلک‌کردن بر روی نام اشخاص متن کامل مصاحبه آنها قابل مشاهده خواهد بود.
| عنوان مطلب | جمله کلیدی | |
| سودابه فضایلی | اغلب برنامه‌سازان رسانه ملی مردم را مجسمه‌ای فاقد مغز و روح فرض کرده‌اند/ برنامه‌های کتابی تلویزیون اطلاعاتی به بیننده نمی‌دهند |
اگر مجری برنامه متخصص باشد و کتاب توسط یک منتقد، نقد و بررسی شود، به حتم نتیجه، بهتر از برنامه‌هایی خواهد شد که خود را درگیر حضور مؤلف و مترجم می‌کنند. |
| فواد نظیری | صدا و سیما در حکم یک دانشگاه بزرگ است / لزوم از میان رفتن بی‌اعتمادی دو جانبه اهل قلم و رسانه ملی |
ضروری است که وزارت ارشاد، رسانه ملی و وزارت آموزش و پرورش در ارتباطی پیوسته و موثری با یکدیگر قرار گیرند تا بتوانند به تدوین سیاست‌هایی همگن و بلند مدت دست یابند. |
| مسعود مهرابی | صدا و سیما کتابها را گزینشی معرفی میکند/ بعضی برنامه‌های معرفی کتاب آنتن‌فروشی هستند |
تلویزیون هر كتابی را تبليغ نمی‌كند. ناظران پخش، معرفی بسياری از كتاب‌های مطرحِ مجوز گرفته از وزارت ارشاد را زيان‌آور می‌دانند، اما چشم بر تبليغ و اشاعه فرهنگ مصرف‌گرایی بی‌در‌و‌پيكر كه بی‌وقفه از همه كانال‌ها پخش می‌شود، بسته‌اند. |
| علی‌اکبر عبدالرشیدی | کتاب‌های ارسالی به تلویزیون معرفی نمی‌شوند/ تبلیغ کتاب، ممیزی دارد اما تبلیغ پفک‌نمکی نه! |
گمان نمی‌کنم که میزان مطالعه در جامعه ما کم باشد. بلکه چیزی که به‌وضوح کم و نگران‌کننده است، سهمی است که رسانه‌ها به تولیدکنندگان کالاهای فرهنگی از جمله کتاب می‌دهند. |
| پرویز فارسیجانی | متولیان کتاب ارتباطی با مدیران صدا وسیما ندارند/ توجهی به پژوهش‌های حرفه‌ای و مستمر در برنامه‌سازی نمی‌شود |
نخبگان کتاب باید به یاری رسانه بیایند و اطمینان داشته باشند که صداوسیما، به‌خصوص با مدیریت جدیدش، از اصحاب اندیشه استقبال گرمی خواهد کرد. کما این‌که سرافراز در سخنرانی نخستین خود نیز از این موضوع یاد کرد. |
| عباس جهانگیریان | بخشی از نابسامانی‌های فرهنگی به گردن تلویزیون است/ بچه‌های ما نام بازیکنان رئال مادرید را می‌دانند، نام نویسندگان را نه! |
صدا و سیما باید با رویی گشاده با نویسندگان تعامل کند، زیرا تمامی کتاب‌های منتشرشده به تایید وزارت ارشاد رسیده‌اند. نویسنده‌ای که در سال چندین کتابش مجوز نشر می‌گیرد، نباید بایکوت شود. |
| سوسن طاقدیس | حتی انتشارات سروش هم در تلویزیون جایی ندارد!/ اهمیت نقش صدا و سیما برای معرفی آثار ارزشمند در دوره کتابسازی |
توجه برنامه‌های کودک به پدیده کتاب ناچیز بوده است. در هیچ برنامه کودکی، ندیده‌ام که یک نویسنده کودک حضور داشته باشد یا کتاب معرفی شود. برای آشنایی بچه‌ها با جامعه نویسندگی و کار نویسندگی تلاشی صورت نگرفته است. اگر از کودکان امروز درباره شغل آینده‌شان بپرسیم شاید یک درصد هم به نویسندگی اشاره نکنند. |
| حمیدرضا احمدی لاری | تلویزیون باید دوباره مرجعیت خود را بازیابد | مناسبات میان مردم و صدا و سیما نیاز به اصلاح دارد در این وضعیت تبلیغات کتاب در تلویزیون، نقش مهمی در اصلاح فرهنگ کتابخوانی ایفا نخواهند کرد. |
| حجت الله شکیبا | گزارش کتاب‌هایم که به تاریخ ایران می‌پرداخت به کلی در تلویزیون حذف شد/ چرا تلویزیون از اهالی فرهنگ هراس دارد؟ |
قدم اول جمع‌آوری اطلاعات دقیق و کافی از کمبودها و موفقیت‌هایی است که در حوزه‌های مختلف کتاب رخ می‌دهند. لازم است برنامه‌های کتاب تنها به موضوعاتی که به مذهب یا دیگر مباحث از پیش تعیین‌شده مربوطند، محدود نشود. |
| احمد طالبی‌نژاد | برنامه‌های كتابی تلويزيون با اجرای رضا سرشار، نفی نويسندگان غيرخودی بود |
غالب برنامه های تلویزیونی از موضع نفی کتاب و نفی نویسندگانِ به اصطلاح «غیر خودی» ساخته شده‌اند. به خصوص برنامه‌ای از شبکه 4 را به یاد دارم که با نگرشی منفی به سراغ کتاب‌هایی که نویسندگان آنها مستقل یا غیردولتی بودند، می‌رفت. |
| مدیر نشر نظر | رییس جدید صدا و سیما تبعیض را از میان ببرد/ پیشنهادی برای کتابخوانی در سريال‌های تلويزيوني |
صدا و سیما براساس تعاریفی عمل کرده که کمترین ارزشی برای مهم‌ترین ثروت‌های حوزه نشر ایران، قائل نبوده‌اند. خط کشی‌های این تعاریف به قدری محدود هستند که سبب غیابِ صحنه اصلی و فعّال کتاب ایران از این رسانه‌ها شده است. |
| ایرج کریمی | نمایش قفسه کتابها در سریال‌های تلویزیونی تصنعی است/ انعکاس واقعیت به ضرر هیچ رسانه‌ای نیست |
ضرورت ساختاری برنامه‌های کتاب، پیش از حضور کارشناسان فرهیخته و متخصص، حضور فیزیکی و واقعی «کتاب» در رسانه است. مردم اهمیت و زیبایی مطالعه را مطلقا فراموش کرده‌اند. |
| علی‌اکبر اشعری | حجم بالای برنامه های كتاب محور تلویزیون مهم نيست/ اقتباس ادبی در توليد آثار نمايشی و قالب های اثربخش برای افزايش مطالعه |
چند سالي است شوراي كتاب در تلويزيون فعاليت خود را آغاز كرده و كمابيش به شكل‌هاي مختلف به طرح موضوع كتاب مي‌پردازد، اما مجموع كارهايي كه انجام مي‌شود، جزيره‌اي و فاقد يك برنامه‌ريزي منسجم و مبتني بر سياست از پيش‌تعيين‌شده است. |
| رضا استادی | آقای سرافراز! اهل‌قلم را فراموش نکنید | در سازمان صداوسیما بخش‌های مختلفی درگیر کار تولید و پژوهش هستند اما عمده فعالیت آنها چند اشکال مشخص دارد؛ یا پژوهش‌ها کاربردی نیستند یا دیر عرضه می‌شوند. در نتیجه اغلب برنامه‌سازان ترجیح می‌دهند خود اقدام به پژوهش برای برنامه خود کنند که غالب این پژوهش‌ها نیز «جست‌وجوی ساده اینترنتی» هستند. |
نظر شما