خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- در اوایل مهرماه همزمان با برگزاری هفته دفاع مقدس سلسله گفت‌گوهایی با اهالی ادبیات دفاع مقدس انجام شد که به موضوع سیاه‌نمایی و سفارشی‌نویسی ادبیات جنگ می‌پرداخت. همچنین در این ماه سلسله گفت‌وگوهایی با هنرمندان درباره کتاب‌های درسی مدارس ادامه یافت.
 
مجید قیصری داستان‌نویس درباره سفارشی‌نویسی در ادبیات جنگ گفت: که در ایران کتاب‌هایی با موضوع جنگ سفارش می‌دهند، برخلاف ناشران حرفه‌ای در سراسر جهان به فکر ادبیات یا حتی بازگشت سرمایه نیستند و چنین کتاب‌هایی با پول نفت منتشر می‌شود. موضوعی با عنوان «تلخ‌نگاری» در ادبیات نداریم. نمی‌دانم باید جنگ را چگونه دید که در آن تلخی وجود نداشته باشد. کجای درد کشیدن رزمنده‌ای که دستش قطع شده، شیرین است؟
 
نویسنده رمان «باغ تلو» در پاسخ به این پرسش که «نویسنده ادبیات جنگ چه‌قدر می‌تواند از واقعیت‌های تکان دهنده جنگ در اثرش استفاده کند؟» توضیح داد: همین پرسش حجت است. این‌که نویسنده چه‌قدر مجاز است در داستانش از واقعیت‌ها بگوید، برای خواننده تیزهوش بارز است که چه‌قدر مجاز نیست. نویسنده جنگ گویی در میدان مین راه می‌رود که هرگاه از هر طرف ممکن است ناگهان انفجاری رخ دهد و نویسنده به تلخ‌نگاری متهم شود در حالی که واقعیت جنگ را نوشته است.
 
این داستان‌نویس توضیح داد: کسانی که برای نویسندگان جنگ مشکل ایجاد می‌کنند، شناختی از ادبیات ندارند و نمی‌دانند ادبیات چیست. نگاه یک نویسنده با نگاه نویسنده‌ای دیگر متفاوت است. شاید آن‌چه برای شما واقعیت است برای من تخیل باشد.
 
نویسنده کتاب «ضیافت به صرف گلوله» ادامه داد: مولانا قرن‌ها پیش این موضوع را به زیبایی در داستان فیل و تاریکی به شکلی هنرمندانه بازگو کرده. در حال حاضر نیز اگر به عده‌ای بگوییم فیل بادبزن نیست، به آن‌ها برمی‌خورد. در هر حال امیدوارم این اشخاص روزی از تاریکخانه بیرون بیایند.
 
قیصری درباره سفارشی‌نویسی در حوزه ادبیات جنگ در ایران گفت: سفارش دادن همان پیشنهاد دادن است. هنگامی که پیشنهادی کارشناسی شده و بر مبنای ادبیات باشد با این‌که مبنایی ادبی در این پیشنهاد وجود نداشته باشد، متفاوت است. مبنای سفارش مشخص است، یا تجارت است یا ادبیات.
 
وی گفت: مشکلی که در ایران درباره سفارشی‌نویسی وجود دارد، این است که اغلب سفارش دهندگان به حکومت و دولت وصل‌اند و پیش از این‌که هدف سفارش تولید ادبیات باشد، ایدئولوژی است. یعنی آنها به جای این‌که کارشناسی‌شان درباره ادبیات یا تجارت باشد و بخواهند مثلاً در ژانر وحشت بدرخشند و کتاب تولید کنند و بفروشند، هیچ کدام از این دو مبنا را ندارد.
 
نویسنده کتاب «نفر سوم از سمت چپ» یادآور شد: همه خوانندگان باهوش نیز متوجه می‌شوند که مبنای سفارش هیچ‌کدام از اینها نیست. بنابراین هر گاه خوانندگان را دست کم بگیریم، همین می‌شود. بازگشت سرمایه هدف هیچ‌کدام از این ناشران نیست و چنین کتاب‌هایی با پول نفت منتشر می‌شوند. انتخاب‌ها نیز در این زمینه به درستی انجام نمی‌شود، بنابراین باید بپرسیم که کارشناسی آن‌ها چیست. طی این سال‌ها همه می‌دانند که مبنای سفارش، ادبیات و بازگشت سرمایه نیست.
 
کاوه بهمن، داستان‌نویس جنگ نیز به ایبنا گفت: نسبت به سال‌های گذشته اعتراض کسانی که معتقد بودند، نویسندگانی در عرصه ادبیات جنگ، سیاه‌نمایی می‌کنند، کمتر شده و البته این اشخاص جزو خانواده ادبیات نیستند. حقیقتاً اعتراض کسانی که نسبت به واقعیت‌های ادبیات جنگ زاویه داشتند، کمتر شده است. زمانی که ما جوان‌تر بودیم و داستان و رمان جنگ می‌نوشتیم اعتراض چنین اشخاصی بیشتر بود، به حدی که جلو انتشار بسیاری از کتاب‌ها را می‌گرفتند.
 
وی توضیح داد: در حال حاضر واقع‌گرایی در ادبیات جنگ بیشتر رواج یافته و به گمانم آنچه برخی به عنوان سیاه‌نمایی یا ادبیات ضد جنگ مطرح می‌کنند، واقع‌نمایی ادبیات جنگ است. اما در عین حال هنوز هستند کسانی که به این شیوه اعتراض می‌کنند. اگر بخواهم واقعیت را بگویم، این اشخاص جزو خانواده ادبیات نیستند چرا که بیشتر می‌خواهند خودشان را به سیاست وصل کنند.
 
نویسنده رمان «جنگی که بود» اضافه کرد: ادبیات باید واقعیت را نشان دهد. اغلب اشخاصی که به واقع‌نمایی جنگ اعتراض می‌کنند، همواره معتقدند ادبیات باید شعار بدهد و صرفاً درباره جنگ و مسایل دیگر به‌به و چه‌چه کند. این افراد همان‌طور که گفتم دنباله‌رو عالم سیاست‌اند که البته هر روز تعدادشان کمتر می‌شود.
 
این داستان‌نویس ادامه داد: چه آن زمان و چه در حال حاضر این اشخاص جزو خانواده ادبیات محسوب نمی‌شدند و امیداریم روز به روز نفوذ و تأثیرشان در ادبیات کم‌رنگ‌تر شود و شمارشان تقلیل یابد.
 
نویسنده کتاب «بازی آن روزها» درباره سفارشی‌نویسی در ادبیات دفاع مقدس نیز گفت: سفارشی‌نویسی دو گونه است. یک شکلش آن است که نویسندگان بزرگ دنیا مانند داستایوسکی به سفارش ناشر کتاب می نوشتند که مشکلی ندارد اما سفارش زمانی مذموم است که نویسنده هر آنچه ناشر می‌خواهد به سفارش و سلیقه او بنویسد.
 
بهمن یادآور شد: ناشر موضوعی را سفارش می‌دهد اما نویسنده واقعی نگاه خودش را نسبت به آن موضوع می‌نویسد. اگر اثر را به سلیقه ناشر بنویسد مذموم است اما اگر حرف خودش را بزند نمی‌توان نام آن اثر را «سفارشی‌» گذاشت. در همه جای دنیا ناشر به نویسنده سفارش می‌دهد و این هم یک کار حرفه‌ای است اما اگر قرار باشد نویسنده چیزی را بنویسد که اعتقادی به آن ندارد کار خوبی نیست.
 
وی افزود: از چنین کاری ادبیات بیرون نمی‌آید، حتی نمی‌توان به آن گفت «ادبیات سفارشی». اما اگر آنچه خود نویسنده می‌بیند در اثر داستانی‌اش باشد، ادبیات است، خواه این‌که سفارشی باشد یا نباشد. وظیفه اصلی نویسنده این است که ادبیات خلق کند. بنابراین اگر اثرش به معنای درست، ادبیات باشد، مهم نیست که دیگران چه اسمی رویش می‌گذارند. چنین اثری ادبیات است و خوانده می‌شود.
 
همان‌طور که گفتیم خبر مهم دیگر مهر ماه برنده شدن نویسنده‌ فرانسوی به عنوان برنده نوبل بود. آثار پاتریک مودیانو پیش از گرفتن جایزه نوبل نیز در ایران به قلم مترجمانی چون اصغر نوری و نسرین اصغرزاده معرفی شد. نویسنده‌ای که در شرایطی سخت بزرگ شد و آثارش به نوعی بازتابی از خاطرات او بود. این نویسنده فرانسوی ایتالیایی‌تبار وقتی در پارک در حال قدم زدن بود با تماس تلفنی دخترش از برنده شدنش در جایزه نوبل 2014 مطلع شد. این نویسنده در نخستین سخنرانی خود بعد از اعلام شدن نامش گفت: هیچ فکر نمی‌کردم که به عنوان برنده جایزه نوبل انتخاب شوم.  
 
در مهر ماه 93 احمد بیگدلی نویسنده ادبیات داستانی نیز درگذشت.

در جدول زیر می‌توانید فهرست گفت‌وگوهای ایبنا را در مهرماه دنبال کنید.
 

	نام پدیدآورندگان	جملات کلیدی	لینک مطلب
1	جواد مجابی	استفاده از آثار نویسندگان پیشرو از ضروریات تألیف کتاب‌های درسی است	اینجا
2	امیرحسن چهلتن	انتشار کتاب بدون کپی‌رایت مثل ادواج بدون شناسنامه است	اینجا
3	محمدقاسم فروغی جهرمی	برخی نویسندگان تنها سیاه‌نمای جنگ را برجسته می‌کنند	اینجا
4	سهیل محمودی	آتشی جان جاری جنوب بود/خاطراتی از لحظات آخر زندگی شاعر در بیمارستان سینا	اینجا
5	عبدالعلی دستغیب	«گلگون سوار» نشانگر تفکر گذشته‌گرا در آثار آتشی است	اینجا
6	پرویز عباسی داکانی	اقبال به مولانا از ژاپن تا آمریکا	اینجا
7	مفتون امینی	تیراژ هزارتایی انگیزه‌ای برای مؤلف نمی‌گذارد	اینجا
8	اکبر خلیلی	بعضی‌ها دوست ندارند واقعیت جنگ را ببینند	اینجا
9	محمدهاشم اکبریانی	نظام آموزشی با حذف نامداران ادبیات مشروعیت خود را از دست می‌دهد	اینجا
10	ابراهیم زاهدی مطلق	نویسندگان جنگ را محاکمه نکنیم	اینجا
11	موسی بیدج	شاعر همواره برای رسیدن به جهانی بهتر مبارزه می‌کند	اینجا
12	مهدی غبرایی	برای تدوین کتاب‌های درسی ادبیات از شفیعی کدکنی بهره‌مند شویم	اینجا
13	کاوه بهمن	معترضان به بیان واقعیت‌های جنگ بیشتر دنبال ادبیات شعاری هستند	اینجا
14	ابوتراب خسروی	در مدار فرانسه آثار رب‌گری‌یه و دوراس تدریس می‌شود	اینجا
15	کیومرث منشی‌زاده	مولانا از روزگار خودش جلوتر بود	اینجا
16	مجید قیصری	مبنای سفارش کتاب‌هایی که با پول نفت منتشر می‌شود نه ادبیات است و نه تجارت	اینجا
17	نعمت‌الله سلیمانی	شعرهای زیبای شاملو را نباید از کتاب‌های درسی حذف کرد	اینجا
18	غلامحسین عمرانی	مولانا از کودکی جهانی ود/شاعری همواره مهاجر	اینجا
10	پرویز بیگی‌ حبیب‌آبادی	نخبگان در کشورها توسعه‌یافته حقوق ویژه دارند	اینجا
20	محمدمهدی بهداروند	سیاه‌نمایی در ادبیات جنگ را قبول ندارم	اینجا
21	کاوه میرعباسی	ایرانی‌ها در دکه روزنامه‌فروشی هم دنبال کتاب می‌گشتند	اینجا
22	معصومه آباد	حمات دولت از آثار ارزشی اکالی ندارد	اینجا
23	سریا داودی حموله	کلمات بیش ا آدمی رنج می‌برد	اینجا
24	محمدعلی علومی	صلاحی هرگز قلمش را نفوخت	اینجا
25	مشیت علایی	بزرگ‌ترین مشکل اهل قلم دواری چا آثارشان است	اینجا
26	محمدمهدی رسولی	نگاه انجمادی به فهنگ ذوق جامعه را می‌خشکاند	اینجا
27	سیروس نیرو	وجود آثار شاخص ادبیات معاصر بخش لازم کتاب‌های درسی است/ماجرای ده‌شاهی که از پیش‌نماز امامزاده صالح می‌گرفتم	اینجا
28	حمیدرضا شکارسری	لیقه سیاسی را در کتاب‌های درسی کنار بگذاریم	اینجا
29	مجدالدین کرمانی	«مترجم‌نما» ترجمه بازاری را کل می‌دهد/شرط جالب ناشر اولین ترجمه زنده‌یاد قاضی	اینجا
30	عنایت سمیعی	سهراب در ساخت عر به سورئالیست‌ها شبیه‌تر است	اینجا
31	حسن ذوالفقاری	مفاهیم انسانی شعر حافظ راز جهانی بودن اوست	اینجا
32	حمیدرضا شکارسری	سپهری توانسته بین ذهنیت و عینیت تعادل ایجاد کند	اینجا
33	محمد حسینی	ممیزی کتاب مشمول مهربانی مدیران جدید شده است	اینجا
34	شیوا ارسطویی	باید به شعور جامعه احترام گذاشت	اینجا
35	آیدین آغداشلو	شاملو درباره سهراب حرف نابه‌جایی زده است	اینجا
36	غلامعلی حداد عادل	تدوین درس‌نامه‌های ادبیات انقلاب و دفاع مقدس ضروری است	اینجا
37	نصرالله امامی	حاف بیانگر دغدغه‌های کلان انسان است	اینجا
38	کاوه میرعباسی	غول‌هایی برای جایزه گرفتن وجود ندارند/آکادمی نوبل متوسط‌ها را می‌پسندد	اینجا
39	احمد ابومحبوب	حافظ منتقد روزگارش خودش بود	اینجا
40	آرش نقیبیان	مودیانو را استاد شهر پاریس نامیده‌اند	اینجا
41	ابوالحسن نجفی	منوچهر بدیعی گفت مودیانو نویسنده خوبی نیست	اینجا
42	حسین اسرافیلی	شعرهای پیش از انقلاب استاد کدکنی برایم جذاب بود	اینجا
43	شهرام اقبال‌زاده	خبرگزاری کتاب خیلی از تابوهای ناهنجار را شکسته است	اینجا
44	بیژن ارژن	شعر جنگ مثل آب در سرچشمه زلال‌تر بود	اینجا
45	رضا عبداللهی	حافظ فقط به ایران محدود نیست/پیام حافظ برای همه انسان‌هاست	اینجا
46	جواد مجابی	تنگ‌نظری‌ها و خصومت‌ها کنار برود	اینجا
47	علی دهباشی	مجابی اگرچه با شعرهایش شناخته شده اما طنزنویس ماندگار دوران ماست	اینجا
48	نوش‌افرین انصاری	فرهنگ در سیستم آموزشی جایگاه واقعی خود را نیافته است	اینجا
49	فتح‌الله بی‌نیاز	در کشورهای توسعه یافته قبل از الفبا داستان می‌خوانند	اینجا
50	عباسعلی براتی‌پور	برخی نویسندگان در کتاب‌های درسی تکرار می‌شوند و گروهی بی‌نام و نشانند	اینجا
51	سیامک گلشیری	حذف مشاهیر ادبی از کتب درسی سبب فراموشی آن‌ها نمی‌شود	اینجا
52	محمدعلی سپانلو	شعرهای فرخی یزدی در غیاب رسانه‌ها روشنگری می‌کرد	اینجا
53	عبدالعلی دستغیب	گلستان نویسنده‌ای تفننی ولی دارای نثر قوی و پاکیزه است	اینجا
54	جعفر ابراهیمی(شاهد)	اغلب مؤلفان کتاب های درسی شناخت درستی از ادبیات ندارند	اینجا
55	اکبر بهداروند	چرا از شاملو، خانلری یا ابتهاج خبری در کتاب‌های درسی نیست؟	اینجا
56	کامران شرفشاهی	اعمال تنگ‌نظری در کتب درسی موجب خسارت فرهنگی است	اینجا
57	کیومرث منشی‌زاده	انتشار آثار ضعیف در نظام آموزشی موجب گمراهی بچه‌ها می‌شود	اینجا
58	حسن اصغری	بسیاری از نویسندگان منتظر حرکتی انقلابی در تألیف کتاب‌های درسی‌اند	اینجا