روزشمار انقلاب اسلامی، 18 بهمن 1357 به روایت کتابها و خاطرات
18 بهمن 1357 چگونه در تاریخ ایران ثبت شده است؟/از کانال خبری انقلاب تا ماجرای ورزشگاه امجدیه
روزهای ورود امام خمینی به ایران تا پیروزی انقلاب اسلامی که ایام دهه فجر نامگذاری شده، مالامال از رویدادهایی است که باعث پیروزی انقلاب اسلامی و تثبیت آن شدند. «کانال خبری انقلاب» و «تجمع طرفداران بختیار در ورزشگاه امجدیه» از جمله ماجراهای هفتمین روز انقلاب هستند که در لابهلای خاطرات و کتابهای شخصیتهای انقلابی به آنها اشاره شده است.
- تظاهرات بیسابقه و میلیونی به طرفداری از نخستوزیری بازرگان در تهران
- مراسم اهدای سردوشی به فارغالتحصیلان دانشکده افسری
- مصاحبه بختیار با رادیو لندن مبنی بر حاضرنشدن به همکاری با طرفداران امام خمینی (ره)
- ملاقات قضات دادگستری با امام و اظهار ایشان مبنی بر محاکمه غیابی شاه
- تجمع طرفداران بختیار یا اجتماع طرفداران قانون اساسی در ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی)
- روز افتتاح کانال خبری انقلاب
از اینرو، با توجه به حجم عظیمی از حوادث و رویدادهایی که در روزهای آغازین انقلاب در پی هم اتفاق میافتادند، در کتابها و خاطراتی که از سوی شخصیتهای مهم انقلابی نوشته شده، چندان به جزئیات این رویدادهای تاریخی توجه نشده و تنها در برخی کتابها رد پایی از آنها را میتوان یافت.
آنچه در این گزارش بر آن تمرکز شده است، خاطرات کلیدداران انقلاب بر دو رویداد «کانال خبری انقلاب» و «تجمع طرفداران بختیار در ورزشگاه امجدیه» است که در کتابهای «کارنامه و خاطرات سالهای 1357 و 1358» (اکبر هاشمی رفسنجانی) و «خاطرات حجتالاسلام والمسلمین ناطقنوری» (علیاکبر ناطقنوری) منعکس شدهاند.
روایت هاشمی رفسنجانی درباره کانال خبری انقلاب در کتاب «انقلاب و پیروزی»
قرائت آخرین پیام امام در کانال خبری انقلاب
با مروری بر کتابهای خاطرات شخصیتهای کلیدی انقلاب، در کتاب خاطرات آیتالله علیاکبر هاشمیرفسنجانی، سطوری درباره کانال خبری انقلاب و خاطرات وی از تاسیس آن به تالیف درآمده که چنین است:
«تقریبا همزمان با مساله آمدن امام به ایران، موضوع افتتاح کانال خبری انقلاب مطرح شد. ما پیشبینی میکردیم با تسلط رژیم بر رادیو و تلویزیون و فشاری که هر لحظه بر مطبوعات وارد میشد، پخش پیامهای انقلاب و نظرات انقلاب با مشکل مواجه شود، بنابراین استفاده از یک کانال تلویزیونی خبری خاص که هر چند برد کوتاهی داشت، ولی وسیله خوبی برای پخش پیامها و اخبار انقلاب بود، ضروری به نظر میرسید. مرکز پخش این کانال، مدرسه علوی و مهمترین برنامههای آن پخش پیامهای امام و اخبار رویدادهای انقلاب بود.
اوج فعالیتهای این کانال تلویزیونی تا قبل از روزهای 21 و 22 بهمن، پخش مستقیم مراسم انتخاب مهندس بازرگان به نخستوزیری و اعلام حمایتهای مردمی از وی بود، اما با فرارسیدن این روزها، عمده خبرها به درگیری مردم با نیروهای حامی رژیم اختصاص یافت. در واقع دستاندرکاران دفتر امام از یک طرف تلاش میکردند که ایشان لحظه به لحظه در جریان حوادث شهر قرار گیرند و از طرف دیگر، مردم هم با استفاده از کانال خبری انقلاب، از اخبار مهم مطلع شوند. آخرین پیام امام را که از این پیام پخش شد و درست در بعد از ظهر روز 22 بهمن و بعد از اعلام بیطرفی ارتش بود، خود من قرائت کردم. در این پیام، امام از مردم خواسته بودند که در عین هوشیاری و مراقبت و آمادگی برای درهمکوبیدن هر نوع حمله تازه از سوی ارتش، در صورتیکه نظامیان واقعا به پادگانها برگشتهاند، از حمله و درگیری با آنها در پادگانهایشان خودداری شود و با تاکید بر لزوم وحدت ملت و جلوگیری از رخنه عوامل مشکوک، فرموده بودند از آتشزدن سازمانهای دولتی و خصوصی، که سرمایههای ملت است، خودداری شود. آغاز به کار انقلابیون در تلویزیون ملی کشور، پایانی خوش برای برنامههای ارزنده و تاثیرگذار کانال خبری انقلاب بود.» صفحه 188 و 189 («کارنامه و خاطرات سالهای 1357 و 1358: انقلاب و پیروزی»، اکبر هاشمی رفسنجانی، دفتر نشر معارف انقلاب، 1383)
همچنین تجمع طرفداران بختیار یا اجتماع طرفداران قانون اساسی در ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی) در 18 بهمنماه 1387، یکی دیگر از رویدادهایی است که در این روز اتفاق افتاد.
مسعود بهنود، نویسنده و روزنامهنگار، در روزشماری که از 18 بهمن 1357 در کتاب «275 روز بازرگان» ارائه میدهد، در این رابطه مینویسد: «جمعی از طرفداران قانون اساسی با اجتماع در امجدیه اعلام داشتند که فردا در تهران تظاهرات آرامی برپا میکنند. یک روحانی، دو نماینده مجلس در این مراسم سخنرانی کردند. از مردم خواسته شده بود شعار طرفداری از سلطنت ندهند ولی یکی دو تن از بانوان به نفع شاه و بختیار شعار دادند. صفحه 341- 342 (275 روز بازرگان، مسعود بهنود، نشر علمی، 1377)
کتاب «خاطرات حجتالاسلام والمسلمین ناطقنوری» از ورزشگاه امجدیه
حمایت سلطنتطلبان از بختیار در ورزشگاه امجدیه تهران
تنها در کتاب «خاطرات حجتالاسلام والمسلمین ناطق نوری» که به کوشش مرتضی میردار از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسیده، وی حال و هوای این روز را با توجه به نقشی که خود در این شرایط ایفا میکرده، روایت کرده است.
علیاکبر ناطقنوری درباره این روز در خاطراتش مینویسد: «کمیته استقبال که شکل گرفته بود، امام اعلام کرده بود که میآیم... در این میان یک سری شلوغیها در تهران شد و این شلوغیها را خود دستگاه راه میانداخت تا انقلابیون را متهم به خشونتگرایی کند، لذا مرحوم شهید بهشتی و دیگر آقایان به ما ماموریت میدادند که بروید ناآرامیها را سروسامان بدهید و نگذارید دشمن سوء استفاده کند... عدهای از سلطنتطلبان در امجدیه در حمایت از بختیار جمع شده بودند. آقای بهشتی به من فرمودند: آقای ناطق شما برو آنجا ممکن است انقلابیها جلوی امجدیه جمع شوند و درگیری بین طرفداران بختیار و انقلابیها به وجود بیاید و این خواست دولت بختیار است و نباید چنین اتفاقی بیفتد. لذا به امجدیه رفتم. انقلابیها آمده بودند. عصبانی بودند.
از بچههای انقلابی درخواست کردم که متفرق شوند و آن جا نباشند که دشمن میخواهد سوءاستفاده کند. گفتم: من از طرف جامعه روحانیت و آقایان مطهری و بهشتی آمدهام. عدهای هم مرا میشناختند. یک جوانی، بلندقد، ته ریشی هم داشت، خیلی هتاکانه جلو آمد و به من گفت: آقا شیخ بیا برو... ما باید جلوی سلطنتطلبان بایستیم. معلوم بود از عواملی است که میخواهد شلوغ کند. وقتی دید ما داریم طرح او را خنثی میکنیم یک خرده جیغ و داد کرد و ما هم مقابلش ایستادیم. به بقیه جوانان انقلابی گفتم من احساس میکنم این آقایان ناشناخته هستند و میخواهند اوضاع را به هم بریزند. در این گیرودار یک پاسبان جوانی هم جلوی در امجدیه به نفع انقلابیون حرفی زد. این پاسبان را گرفتند. رفتم به آن افسری که پاسبان را گرفته بود گفتم: او را رها کنید. افسر گفت: چشم حاج آقا رهایش میکنیم. با ماشین ریو تا جلوی کلانتری خیابان سهروردی آمدیم. در اینجا خیلی شیر شد و شروع کرد به تهدید ما و ما برگشتیم. نمیدانم چه بلایی سر پاسبان آوردند.» صفحه 161-163 (خاطرات حجتالاسلام والمسلمین ناطقنوری، مرتضی میردار، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1392)
نظرات