طرفداری به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: برخی کشورهای منطقه مي‌كوشند با برگزاري مراسم بزرگداشت يا نامگذاري خيابان‌ها و ميدان‌هاي شهرها به نام مشاهیر يا ثبت مولوي به عنوان يكي از مشاهير كشور خود در فهرست ميراث يونسكو و نظاير آن، این چهره برجسته را تنها متعلق به سرزمین خود بدانند در حالی که ما گاه از معرفی صحیح مفاخر ملی خود کوتاهی می‌کنیم.
عضو هیات علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ادامه داد: به اعتقاد من، توجه به يك نكته بنياني درباره پرداختن به مشاهير ضروري است. اساسا توجه به موضوع مشاهير حاصل نگاه ملي‌گرايانه به تاريخ، فرهنگ و گذشته يك كشور و سرزمين است.
مشاهیر بدون مرز حلقه وصل کشورهای اسلامی است
وی عنوان کرد: تا پيش از پيدايش مقوله‌هايي چون كشور و ملت، پرداختن به مشاهير موضوعيت امروزين خود را نداشت. چنان كه در حوزه تمدن و جغرافياي اسلامي، رجال و دانشمندان قرون گذشته به هيچ كشور يا ملت ویژه‌ای تعلق نداشتند و اين گونه نبود كه همچون زمانه حاضر، ملت‌ها يا كشورهاي مختلف مدعي مالكيت يك دانشمند يا شاعر باشند.
این مترجم اظهار کرد: علما و دانشمندان سده‌هاي گذشته به جهان اسلام و مسلمانان تعلق داشتند و در سراسر جهان اسلام به زندگي و توليد علم مي‌پرداختند و زبان غالب علمي آنها نيز زبان عربي يعني زبان ديني جهان اسلام بود.
تقويت هويت ملي کشورهای مستقل شده از گستره ایران بزرگ
طرفداری ادامه داد: اما امروزه با پيدايش كشورها و ملت‌ها، تلاش براي تقويت هويت ملي و ارتقاي پيشينه، گذشته غني فرهنگي و تمدني ملت‌ها و كشورها باعث شده آنها هر كدام به ضرورت تقويت هويت ملي کشورهای مستقل شده از گستره ایران بزرگ، مدعي مالكيت علما، دانشمندان و شعراي گذشته جهان اسلام باشند.
وی بیان کرد: درست به همين دليل است كه امروزه شاهديم كشورهاي مختلف منطقه ما مدعي مالكيت مولوي، ابن سينا، نظامي، ابوريحان بيروني و... هستند و هر كدام از اين كشورها، اعم از كشورهاي فارس، ترك و عرب زبان(مانند ايران، افغانستان، تاجيكستان، آذربايجان، تركيه و كشورهاي عربي) مدعي ايراني بودن، ترك بودن و عرب بودن مشاهير قرون گذشته‌اند.
این تاریخ‌پژوه افزود: همچنین هر كدام از اين كشورها تقويت و ارتقاي هويت ملي و تاريخي مردم و كشور خود را ضرورتی جدي مي‌دانند و هر كدام با ارائه مجموعه دلايلي مدعي‌اند كه مثلا مولوي ايراني، تاجيك يا ترك بوده است و بر اين اساس مي‌كوشند با برگزاري مراسم بزرگداشت، يا نامگذاري خيابان‌ها و ميدان‌هاي شهرها به نام مولوي، يا ثبت مولوي به عنوان يكي از مشاهير كشور خود در فهرست ميراث يونسكو و نظاير آن، مولوي را تنها متعلق به سرزمین خود بدانند.
مدعيان مالكيت معنوي مشاهير مشترک
طرفداری عنوان کرد: به عنوان نمونه، مولوي در شهري از جهان اسلام يعني بلخ متولد شده، در شهر يا شهرهاي ديگري از جهان اسلام زندگي كرده و در شهر ديگري از اين جغرافياي پهناور جهان اسلام يعني قونيه از دنيا رفته و آثار خود را نيز به يكي از زبان‌هاي مطرح سرزمين‌هاي جهان اسلام عرضه كرده است اما امروزه هر يك از اين شهرها در قلمرو جغرافياي سياسي يكي از كشورهاي منطقه قرار دارد و آن زبان مطرح يعني فارسي، زبان رسمي چند كشور منطقه است.
این ایرانشناس افزود: بدين ترتيب هر كدام از اين كشورها ضمن اذعان به جهاني بودن علما و انديشمندان يا شاعران سده‌هاي پيشين براي تصاحب اين مشاهير، گه‌گاه به رقابت‌هاي مخرب و تفرقه‌افكنانه‌اي می‌پردازند. به همین دلیل به اعتقاد من، در پرداختن به موضوع مشاهير توجه به نگاه فراملی بسيار ضروري است، زيرا بدون توجه به تبعات افراط در ملي كردن مشاهير سده‌هاي گذشته و بي‌توجهي به جايگاه جهاني تمامي مشاهير ملت‌هاي جهان، موضوع مشاهير مي‌تواند به عاملي برای تخريب يا دست‌كم تضعيف وحدت منطقه‌اي كشورهاي فارس زبان يا كشورهاي اسلامي تبديل شود.
طرفداری گفت: افزون بر آن، با توجه به وجود اقوام و قوميت‌هاي گوناگون در درون هر يك از كشورهاي منطقه و از جمله ايران، بي‌توجهي به موضوع مورد اشاره مي‌تواند حتی به صورت ناخودآگاه به تضعيف وحدت ملي و تمايلات قومي افراطي و مخرب بينجامد.
* در این باره بخوانید:
1- گفتوگو با اصغر محمودآبادی: ایرانیان انگیزه‌ای به مطالعه تاریخ و بازخوانی آن ندارند/ انوشیروان در کتاب‌های درسی کمرنگ است
2- گفتوگو با محمدتقی ایمان‌پور: نگارش کتاب‌های تاریخی باید از قید و بندهای سیاسی رها شود/ زندگی مبارزان انقلاب مشروطه را به درستی منعکس نکرده‌ایم
3- گفتوگو با داریوش احمدی: کمرنگ بودن مشاهیر تاریخی در کتاب‌های درسی تاثیری جز بی‌هویتی ندارد
4- گفتوگو با مهدی محقق: تنوع مشاهیر ایرانی را با سعید نفیسی در کتاب‌های درسی رعایت می‌کردیم
5- گفتوگو با علی ططری: دانشجویان علاقه‌ای به یادگیری تاریخ ندارند/پرداختن مقطعی به مشاهیر چاره‌ساز نیست
6- گفتوگو با حسن زندیه: معرفی جذاب مشاهیر تاریخی بهتر از صد کتاب درسی موثر است
7- گفتوگو با هیبت‌الله مالکی: مشاهیر تاریخی را درگیر حب و بغض‌‌ها نکنید/تنها دلواری نبود که در قیام تنگستان رشادت نشان داد
8- گفتوگو با حسن باستانی‌راد: برای شناخت مشاهیر نمی‌توان تنها به اینترنت اکتفا کرد/مشاهیر ایرانی بیانگر غرور ملی هستند
9- گفتوگو با رضا شعباني: شناسايي مشاهير ايراني، جايگاه کشورمان را در تمدن بشري تعيين مي‌كند
10- برای نسل جوان از مشاهیر تاریخی الگوهای دست نیافتنی نسازیم/ یادداشت زهیر صیامیان
11- گفتوگو با ناصر تکمیل‌همایون: برخی فرهیختگان در زادگاهشان هم ناشناخته مانده‌اند/برانگیختن هویت ملی ایران با شناساندن مشاهیر
12- گفتوگو با سید سعید میرمحمدصادق: کمرنگ شدن معرفی مفاخر فرهنگی در کتاب‌های درسی به بی‌هویتی می‌انجامد/ لزوم درج سرگذشت مشاهیر تاریخی در دانشنامه‌های تخصصی
جمعه ۲۶ دی ۱۳۹۳ - ۱۵:۳۰
نظر شما