به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) معاونیان در این نشست که شب گذشته با حضور سید مهدی شجاعی، افشین علا و نصرالله قادری در سالن سعدی برج میلاد برگزار شد، گفت: ما داستان مذهبی بسیار کم داریم و قصص قرآن که نه برای سرگرمی است و نه لهو به شکل جزیی این قصه‌ها را روایت نمی‌کند. آنچه قرآن می‌گوید حکمت است و مسیر زندگی و مکارم اخلاقی محسوب می‌شود.

وی افزود: دریغا که  ادبیات داستانی اسلامی جایگاه ویژه خودش را نیافته است. در عرصه شعر درباره واقعه عاشورا کوهی از شعر داریم و این شعرها حتی به زبان‌های افریقایی نیز ترجمه شده اما در عرصه داستان فقیریم. حتی در زمینه نقاشی هم کارهایی انجام شده اما داستان‌نویسی عاشورایی مورد اهمال قرار گرفته است.

وی توضیح داد: ما پیش از این هر داستانی که داشتیم یا مانند شاهنامه که البته به نظم است، حماسی بود یا مانند کلیله و دمنه ربطی به اسلام نداشت. سعدی نیز در نوشته‌های خود نام حکایت را برای روایت‌هایش در گلستان انتخاب کرده و با زبان سهل و ممتنع خود به بازگو کردم مباحث مختلف پرداخته است. اگر هم داستان‌هایی در سال‌های اخیر نوشته شده برای توده جامعه نوشته شده که «سنگی برگوری» جلال آل احمد، «سگ ولگرد» صادق هدایت از جمله آن‌هاست که هیچ تناسبی با ادبیات اسلامی ندارند.

این پژوهشگر افزود: خصلت هنرمند واقعی این است که سقف را بشکافد و طرحی نو دراندازد. سید مهدی شجاعی در مجموعه آثار عاشورایی خود سبک و سیاقی ثابت و تغییر ناپذیر ندارد و به شکلی درخشان توانسته در زمینه ادبیات اسلامی گام بگذارد و به خلق معنا در داستان بپردازد. من یکبار با داستان‌های او گریه کردم و به گمانم این خیلی مهم است که بتوان روضه‌خوان را به گریه انداخت.

افشین علا نیز در این نشست گفت: دکتر شریعتی گرچه داستان‌نویس نبود اما مسیر ادبیاتی نو را به نویسندگان مذهبی مانند سید مهدی شجاعی نشان داد. جلال آل احمد نیز بعد از «خسی در میقات» مسیرش تغییر کرد و داستان‌هایی نوشت که هنوز هم مخاطب دارد.

نصرالله قادری، نویسنده و پژوهشگر نیز در این نشست گفت: نقد آثار سید مهدی شجاعی در محضر او بسیار سخت است. همواره این پرسش برایم مطرح بوده که او چگونه توانسته بدون این‌که تخیل خود را وارد داستان کند عین وقایع را با زبانی زیبا روایت کند. پس در واقع نقد من نقد آرکائیک است و آرکائیک نه به معنی وحشی و بدوی بلکه مبتنی بر متون کلاسیک است چون معتقدم سید مهدی شجاعی مقتل‌ها و سندهای تاریخی را به خوبی خوانده و عین آنها را نوشته است.

وی ادامه داد: باید بررسی کرد که آیا آنچه شجاعی نوشته است با قلمی خاص بوده و این زبان است که به عنوان اتفاقی مهم در ادبیات او مطرح می‌شود یا نه. به گمانم شجاعی در آثارش روای رویایی صادقانه است، راوی‌ای سایه‌وار و همدل. او با شهود می‌نویسد. آثار شجاعی سرشار از حلاوت و حقیقت است و به گمانم راز ماندگاری آثار او پیوند با متافیزیک است. البته من هر چه این‌ها را بگویم فایده‌ای ندارد چون شجاعی بیشتر به مخالفان خود ارج می‌گذارد تا موافقانش.

این پژوهشگر یادآور شد: قدما می‌گویند ادبیات موضوعی را بازنمایی می‌کند اما با ورود ساختارگرایان به عرصه داستان آن‌ها منکر شدند که نویسنده می‌تواند حقیقت را بازگو کند. در عین حال هیچ نشانی از آفرینشگر در آثار سید مهدی شجاعی دیده نمی‌شود و اصلاً در پی این نیست که بگوید من چنین چیزی گفتم یا با این شیوه می‌نویسم. در واقع این نوع نقد در نگاه افلاطونیان است. بهترین نقد برای آثار شجاعی و کتاب‌هایی مانند «کشتی پهلو گرفته» و «طوفان دیگری در راه است» نقد افلاطونی است.

قادری ادامه داد: هیچ جای داستان نویسنده خودش را به رخ خواننده نمی‌کشد و حضورش در داستان حس نمی‌شود. اینها باعث می‌شود که حتی بزرگترین منتقدان ایران نیز نتوانند آثار او را نقد کنند. تمام آثار شجاعی به نثر نوشته شده اما نوعی عقل شاعرانه و آرکائیک و نوعی جنون مقدس نوشتن در آثار او به چشم می‌خورد. وقتی او داستان عاشورا را می‌نویسد گویی امام حسین(ع) در کنار ما ایستاده. آثار این نویسنده ریشه تاریخی دارند. او روایت «هل من ناصر ینصرنی» را در کتابش به خوبی بازگویی می‌کند و برای خواننده به روشنی بازمی‌نمایاند.

معاونیان نیز گفت: شجاعی در هیچ یک از آثارش برای جذاب کردن داستان عشقی مجازی و زمینی را به داستان‌ها نکشانده است کاری که حتی در سریالی مانند امام علی(ع) می‌دیدیم.

شجاعی نیز در این نشست گفت: حضور در این نشست را به آن دلیل پذیرفتم که درباره اصول ادبیات عاشورایی صحبت کنیم. در زمینه ادبیات‌داستانی عاشورایی افتان و خیزان قدم‌هایی برداشته‌ایم اما این ساحت ساحتی است که قلم و توان خاص خودش را می‌طلبد و باید دید که برای رسیدن به این وادی باید اتفاقات دیگری بیفتد.

در ابتدای این نشست نیز افشین علا به معرفی سید مهدی شجاعی پرداخت و کتاب‌های او را معرفی کرد. دومین نشست «نشان داغ لاله‌ها» با موضوع «نقد و بررسی آثار عاشورایی سید مهدی شجاعی» شب گذشته 25 آبان ماه در سالن سعدی برج میلاد برگزار شد.