به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست مطبوعاتی همایش «قرآن و معرفت‌شناسی» صبح امروز ــ چهارشنبه 30 مهرماه ــ با حضور «حجت‌الاسلام علیرضا قائمی‌نیا» ــ عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و دبیر علمی همایش ــ و «اسلام سواری» ــ دبیر اجرایی همایش ــ در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا در بخشی از این مراسم با بیان این که تعریف معرفت‌شناسی، گستره وسیعی دارد و دانش‌های همگن و همسایه خود را نیز در بر می‌گیرد گفت: مفاهیم مهم در حوزه معرفت‌شناسی در مجموعه مقالات این همايش مطرح می‌شوند که مشتمل بر زبان‌شناسی، معرفت‌شناسی و هرمنوتیک‌اند.
وی با اشاره به این که معرفت‌شناسی از قرن بیستم به‌طور مستقل در قالب یک دانش مطرح شد افزود: اگرچه در یونان باستان و در آثار افلاطون و ارسطو مباحثی در این رابطه مطرح شده ولی این مفهوم، به‌طور مستقل از قرن بیستم رواج یافته است.
به گفته وی، این مباحث به‌تدریج، وارد ایران شده است و بزرگانی چون علامه طباطبایی در کتاب «تفسیر المیزان» و «اصول فلسفه و روش رئالیسم» به آن پرداخته‌اند. شهید مطهری و شهید بهشتی نیز در آثارشان مباحثی را در این زمینه مطرح کردهاند. پس از انقلاب اسلامی هم در حوزه و دانشگاه، افرادی چون آیت‌الله جوادی آملی در کتاب «معرفت‌شناسی در قرآن»، این موضوع را دستمایه قرار دادند؛ لذا در این زمینه نیازی جدی احساس می‌شد.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا در ادامه با اشاره به مسائل مطرح در معرفت‌شناسی افزود: معرفت‌شناسی شامل مسائلی مانند امکان معرفت، اقسام معرفت، انواع معرفت، ساختارمعرفت، توجیه علمی و شکاکیت است. در هرمنوتیک هم مباحثی مانند نحوه فهم متن، امکان فهم معنا، نحوه ایجاد پیش فرض‌ها و انتظارات خواننده و ... مطرح می‌شود.
وی با بیان اینکه این مباحث، مانند یک مجموعه به هم مرتبط هستند گفت: معرفت و معنا دو روی يك سکه هستند و اگر بخواهیم در متون دینی از معرفت سخن بگوییم، مجبوریم از معنا هم حرفی داشته باشیم و اگر بخواهیم درباره معنا حرف بزنیم باید از معرفت‌شناسی هم صحبت کنیم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان این که کار معرفت‌شناسی، هرمنوتیک و زبان‌شناسی که عملاً سه دانش مستقل هستند در حوزه متون دینی با هم نزدیکی پیدا می‌کنند گفت: از 10 سال پیش، تصمیم برپایی این همایش گرفته شده بود تا این که طی سالهای 90 تا 91 اقدامات جدی انجام شد و اکنون نیز به دنبال گسترش آن هستیم.
وی یادآور شد: هر دانش جدیدی که به فهم قرآن کریم کمک کند، قطعاً خدمت بزرگی به انديشه اسلامی كرده است. دراین همایش نیز، همین اندازه که خود پرسش معرفت‌شناسی قرآنی مطرح شود، کفایت می‌کند. این حوزه، خصلتی بینارشته‌ای دارد و می‌کوشد تا نسبتی بین علوم قرآنی و تفسیر و مباحث هرمنوتیکی و نظایر آن برقرار کند.
به گفته این مقام مسئول، متأسفانه هنوز در این حوزه، مراکز علمی و حوزه‌ها فعال نشده‌اند؛ چرا که مطالعات بین‌رشته‌ای، دشوار و نیازمند تخصص‌اند؛ لذا این همایش می‌تواند اذهان محققان قرآنی را آماده کند.
فعالیت کشورهای عربی در حوزه مطالعات قرآنی، بیشتر مبتنی بر ترجمه است
حجت‌الاسلام علیرضا قائمی‌نیا با بیان اینکه مقالات خارجی ارسالی به این همایش در حدی نبوده‌اند که در این همایش مطرح شوند و همچنین ارزیابی آنها وقت زیادی می‌طلبید گفت: قصد داشتیم همایش ابتدایی را در سطح ملی برگزار کنیم؛ هرچند که مشارکت بین‌المللی هم مهم است اما باید توجه داشت، فعالیت کشورهای عربی در حوزه مطالعات قرآنی، بیشتر مبتنی بر ترجمه است و انگلیسی زبان‌ها هم روی مباحث استشراقی کار کردهاند و این مباحث با مطالعات ایرانیان متفاوت است.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا در پاسخ به این سوال خبرنگار ایبنا که آیا مقالات انتقادی نیز در حوزه هرمنوتیک به این همایش راه یافته است یا خیر؟ گفت: ما از میان مقالات گزینش کردیم. در هرمنوتیک، بحث تاریخی‌گرایی مطرح است و تاریخیت، اساس رویکرد و نگاه‌های هرمنوتیکی است. این نگاه در آثار افرادی مانند مجتهد شبستری وجود دارد؛ ما نیز در این همایش مقاله انتقادی درباره این نگاه خواهیم داشت.
ارائه سه مقاله برتر در همایش
اسلام سواری ــ دبیر اجرایی همایش ــ نیز درباره برنامه‌های در نظر گرفته شده، توضیحاتی را ارائه کرد و گفت: همایش با سخنرانی آیت‌الله علی‌اکبر رشاد ــ رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ــ آغاز می‌شود؛ البته ایشان هم مقاله‌ای درباره قرآن و معرفت‌شناسی دارند که ارائه می‌کنند؛ سپس سید یحیی یثربی ــ استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه ــ درباره «رهنمودهای معرفت‌شناسی قرآن» و بعد از آن هم حجت‌الاسلام قائمی‌نیا سخنرانی خواهند داشت. پس از این سخنرانی ها، سه مقاله برتر همایش قرائت خواهند شد.
وی افزود: در انتهای برنامه، میزگردی با حضور آیت‌الله علي‌اكبر رشاد، سید یحیی یثربی، حجت‌الاسلام عليرضا قائمی‌نیا، رضا سلیمان حشمت و حسین کلباسی از استادان حوزه قرآن و معرفت‌شناسی برپا می‌شود.
به گفته این مقام مسئول، 50 مقاله از ابتدای فراخوان به دبیرخانه ارسال شده که از این تعداد، 22 مقاله داخلی به تأیید رسیده‌اند و در شش فصل «امکان و اقسام معرفت»، «تعریف و منطق در قرآن»، «ابزار معرفت در قرآن»، «هرمنوتیک و زبان‌شناسی»، «علم و مابعدالطبیعه» و «معرفت دینی و نقد نسبی‌گرایی» ارائه می‌شوند.
وی در پایان گفت: 7 مقاله برتر این همایش با دریافت درجه علمی‌ـ‌پژوهشی در نشریه «ذهن» منتشر شده‌اند.
همایش «قرآن و معرفت‌شناسی» پنجم آبان‌ماه در دانشکده ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی سالن شهید عضدی برپا می‌شود.
چهارشنبه ۳۰ مهر ۱۳۹۳ - ۲۲:۰۸
نظر شما