خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- ماهرخ ابراهیم‌پور: نشست معرفی کتاب «ایران سرزمین صلح ادیان الهی»  با سخنرانی دکتر مسعود فروزنده، استاد گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی، دکتر علیرضا حسن‌زاده رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی و عباس تحویلدار، عکاس مولف سه‌شنبه (15 مهرماه) در فروشگاه مرکزی شهر کتاب برگزار شد. در اين نشست رهبران اقلیت‌های مذهبی زرتشتیان، کلیمیان، مندائیان، آشوریان و ارامنه حضور داشتند.

دکتر علیرضا حسن‌زاده با اشاره به چند نکته مهم در تصاویر کتاب «ایران سرزمین صلح و ادیان الهی» عنوان کرد: نخست این‌که در جامعه ایران به دلیل اهمیت بیشتر ادبیات با یک خودآگاهی کلامی روبه‌رو هستیم و این ادبیات کلامی در شاهنامه و سایر منابع مکتوب به خوبی بروز و ظهور دارد اما امروزه در کنار منابع مکتوب کلامی به شدت به منابع تصویری برای خودآگاهی بصری نیاز داریم، خودآگاهی بصری اهمیت زیادی دارد که عباس تحویلدار به عنوان یکی از شخصیت‌های مهم و تاثیرگذاری است که بر عمق این خودآگاهی بصری در بحث تنوع فرهنگی مذاهب افزوده است.

رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی ادامه داد: تجربه وی با یک سفر معنوی که به هند داشته این را به ما نشان می‌دهد که تنوع مذهبی در جهان چگونه است. در بحث مردم‌شناسی ورق زدن کتاب «ایران سرزمین صلح ادیان الهی» یک خودآگاهی مضاعف به مخاطب می‌بخشد و از سوی دیگر این عکاس-مولف کار بسیار مهم دیگری انجام داده و آن شناسایی صابئین به ایرانیان است. بسیاری از نویسندگان از جمله مسعود فروزنده کتاب‌های فاخر و ارزشمندی را درباره تنوع مذاهب در ایران نوشته‌اند اما در حوزه عمومی، مردم با کمک آثار عباس تحویلدار با قوم صابئین آشنا شدند. به همین دلیل فکر می‌کنم ارزش کار تحویلدار پیوندزدن بین مفهوم تنوع فرهنگی از طریق عکس و فیلم با مخاطبان عمومی جامعه ما است. 

اسنادی که موجب به رسمیت شناختن صابئین مندائی شد

سپس دکتر مسعود فروزنده با اشاره به سیر پرداختن به تنوع ادیان در ایران گفت: در سال 68 درباره پیدایش و شکل‌گیری یک کلیسا در اهواز پژوهش می‌کردم که کشیش روبیک به من گفت که یک گروهی به نام صابئین وجود دارد که پیروان حضرت یحیی هستند و ما در حال جذب تعدادی از دختران آنها هستیم.

استاد گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: من ترم یک رشته تاریخ بودم با تعریف‌هایی که درباره صابئین شنیدم کنجکاو شدم که بیشتر بدانم. بنابراین با نشانی که داشتم به سراغ برخی از چهره‌های این مذهب رفتم. کندوکاو در پیرامون مندایی‌ها(صابئین) موجب شد تا رساله دکترایم را با پیشنهاد یکی از استادان درباره صابئین انتخاب کنم. آن‌چه در ذهنم از پیروان این دین بود با تصویرهای عباس تحویلدار موفق شدم که منظورم را بیان کنم. رساله دکترا را با اسناد و مدارک جمع کردم و برای شناسایی مستند این دین به دفتر مقام معظم رهبری فرستادم که ایشان نیز اسناد و مدارک را مورد اَجوِبَة الاستفتائات قرار دادند. این استفتاء موجب ثبت و رسمیت پیروان ادیان مندایی در ایران شد.

نویسنده کتاب «ایران سرزمین صلح ادیان الهی» اظهار کرد: در مراحل پژوهش کتاب 205 عکس با عکاسی تحویلدار گرفته شد و قرار شد با این عکس‌ها جامعه ایرانی با این ادیان آشنا شوند. عکس‌هایی که در این کتاب توانست صابئین مندایی را در دانشگاه‌ها و سایر مجالس معرفی کند. این کتاب به طور جامع با متن و تصویر توانست پنج مذهب ایران زمین را معرفی کند که تاکنون به این نحو به آن پرداخته نشده است.

فروزنده عنوان کرد: این کتاب با حمایت مالی رامین احمدی (مدیرعامل گروه نگین) به چاپ رسید. کتابی که به ادیان یک سرزمین می‌پرداخت نه تنها با حمایت بخش خصوصی توانایی تالیف و پژوهش را پیدا کرد بلکه پس از تالیف برای انتشار در مرحله دریافت مجوز در دولت دهم به مدت دو سال منتظر مجوز ماند و اما در پایان دولت دهم موفق به کسب مجوز انتشار شد. پس از چاپ این کتاب آن قدر سپاسگزاری برای تالیف و نشر آن از نهادهای دولتی دریافت کردیم که مدت‌ها متعجب بودیم که پس چرا کتاب به سختی مجوز گرفت؟

سختی‌ها و مشکلات عکاسی از آیین‌های مذهبی ادیان ایرانی

عباس تحویلدار در پاسخ به پرسشی که مجری جلسه درباره انگیزه‌اش از عکاسی درباره ادیان مختلف در ایران مطرح کرد، گفت: از دیرباز من دلمشغولی عکاسی از مراسم و آیین‌های مختلف مذهبی را داشتم همچنان که در کتاب نخستم «هند، سرزمین شگفتیها» به مذاهب گوناگون این کشور پرداخته‌ام. بعد از بازگشت به ایران به این فکر افتادم که همزیستی مسالمت‌آمیز ادیان در ایران مسلما جلوه‌ دیگری دارد از همین رو به سراغ عکاسی از آیین‌های موجود در کشورم رفتم.

وی در پاسخ به پرسش دیگری درباره مدت زمان عکاسی تصویرهای کتاب «ایران سرزمین ادیان الهی» عنوان کرد: تقریبا سه سال این کار به طول انجامید. البته لازم به یادآوری است که من قبلا در پیر چک‌چک، زیارتگاه زرتشتی‌ها در حین انجام مراسم مذهبی عکس‌های متعددی گرفته‌ا‌م اما در سال 76 با آشنایی با دکتر فروزنده با مذاهب مختلف در ایران آشنا شدم و از سال 83 تا 90 درباره پنج اقلیت مذهبی در ایران شروع به عکاسی کردم و تقریبا می‌توانم بگویم روی این کار تمرکز مستمر داشتم.

تحویلدار با اشاره به سختی‌ها و مشکلات عکاسی از آیین‌های مذهبی ادیان ایرانی بیان کرد: این کار سختی و مشکلات خاص خودش را داشت اما از آنجا که حضور من در این حوزه با عشق و علاقه‌مندی به این موضوع همراه بوده با صبوری با مشکلات برخورد کردم. ضمن این‌که تلاش در این حوزه باعث شد تا عکاسی از تنوع اقوام در ایران و آیین‌های آنها را برای کار بعدی‌ام در نظر بگیرم. 

پیامبران از سوی پروردگار یکتا وجدان انسان‌ها را بیدار می‌کنند

در ادامه موبد اردشیر مانوکچی در تجلیل از عباس تحویلدار گفت: ملتی با یک سرزمین و آداب، سنن و باورهای متفاوت زمانی شایسته‌تر به مقصد و مقصود توفیق حاصل می‌کند که به یگانگی گوهر هستی باور داشته باشد و سپس وحدت و یگانگی را استحکام بخشد که در نهایت آشنایی و احترام متقابل به فرهنگ‌ها و باورها را مدنظر قرار دهد.

وی ادامه داد: خوشبختانه فرزانه ارجمند و گرانقدر عباس تحویلدار در کتاب زرین و گهربار «ایران سرزمین صلح ادیان الهی» این اندیشه را هرچه بیشتر بارور و تداوم بخشیده است که پروردگار یار و یاورشان باد. 

وی پیام دکتر اردشیر خورشیدیان، رئیس انجمن موبدان تهران را قرائت کرد و گفت: نخستین روزی که با فرزانه گرامی آقای تحویلدار آشنا شدم را به خوبی به یاد دارم که به همراه کتاب وزین خود به آدریان تهران تشریف آورده بود و با ذوق و شوق فراوان کتاب را به کسانی که در آنجا بودند معرفی کرد.

مانوکچی بیان کرد: آن‌روز از نزدیک دیدم که چگونه این مرد سرشار از دانش و مهر با تصاویر هنرمندانه از آئین‌های پیروان ادیان گوناگون ایران کوشش می‌کرد در راستای نزدیک‌ کردن دل‌های ایرانیان گام بلندی بردارد او به حقیقت پی برده بود که بی‌تردید همه پیامبران از سوی پروردگار یکتا و بی‌همتا آمده‌اند تا وجدان انسان‌ها را بیدار کنند و آدمیان را به انسانیت و اخلاق نیکو آموزند. 

نتیجه پژوهش در حوزه ادیان آشنایی با تنوع مذاهب در ایران است 

سالم چوهیلی، رئیس انجمن صابئین مندائی گفت: به نظر می‌رسد پس از چاپ کتاب «ایران سرزمین صلح ادیان» اقوام و پیروان ادیان مختلف تازه دارند با هم آشنا می‌شوند. در این آشنایی می‌فهمند باید حق یکدیگر را ادا بکنند. اشخاصی که در این مملکت زندگی می‌کنند چه کسانی هستند و چه مراتبی را پشت سر گذرانده‌اند؟ این اشخاص چه چیزی را قرار است به نسل‌های بعد منتقل کنند؟ 

رئیس انجمن صابئین افزود: نتیجه پژوهش در حوزه ادیان این است که مردم این سرزمین با تنوع مذاهب در ایران آشنا می‌شوند و همدیگر را خواهند شناخت. شناختی که با احترام با یکدیگر همراه است و در تمام کتاب‌های الهی به آن توصیه شده است. این احترام مودت، صلح و دوستی را به دنبال خواهد داشت. مردم چنین سرزمینی با احترام به قانون مدنی و دوری از منکرات راه ترقی را سریع‌تر می‌پیمایند. 

وی اظهار کرد: یادآوری نخستین اثر مصور آقای تحویلدار با عنوان «صابئین ایران زمین» کتاب بسیار زیبا، مصور و جالبی بود که به یکی از مذاهب این سرزمین پرداخته بود. کتاب بسیار زیبا و جالبی که جای قدردانی دارد و اینک کتابی درباره ادیان الهی سرزمین ایران که با عنوان زیبای «ایران سرزمین صلح ادیان الهی» از سوی این عکاس باذوق منتشر شده است. 

پیشنهاد اسقف برای تالیف کتابی با موضوع کلیساهای شهر ارومیه

همچنین در ادامه مراسم پیام اسقف اعظم آشوریان شرق ایران از زبان کشیش آلدو خوانده شد در بخشی از این پیام آمده است: از آقای تحویلدار عکاس مشهور بسیار سپاسگزارم و یقین دارم در تاریخ فرهنگی کشورمان اثری ماندگار خلق شده است. از دیرباز کتاب مونسی برای انسان و  وسیله‌ای برای انتشار و انتقال فرهنگ‌ها و آیین‌های مختلف بوده است. افتخاری بس عظیم است که مخترع کتابخانه آشوری، پادشاه آشوری، به نام آشور بانی پال است که به یقین آشوریان سهم به سزایی در فرهنگ و تمدن جهان دارند، تمدنی کهن که از سرزمین بین‌النهرین، میانرودان نشات می‌گیرد. کما این‌که در این سالیان اخیر نیز کتیبه‌هایی از دل تاریخ سر برآوردند و فریاد فرهنگ و تمدن آشور را سر دادند. 

کشیش آلدو در ادامه قرائت پیام افزود: در سایه این تمدن غنی، ایران رنگین‌کمان مذاهب و ادیان مختلف را نیز دارا است، طیف رنگی از ادیان مختلف که عباس تحویلدار این رنگین‌کمان را در یک اثر زیبا خلق و ترسیم کرده است. در کتاب وی این اثر زیبای خداوند، یعنی تنوع ادیان به‌خوبی نشان داده شده است. عکس‌هایی که از برگزاری مراسم پنج اقلیت مذهبی در ایران گرفته شده و در کتاب به خوبی گنجانده شده است.

وی گفت: دو پیشنهاد برای تالیف کتاب‌هایی با این سبک و سیاق دارم. نخست این‌که وجود این کتاب لازم است اما کافی نیست. نگارنده در کتاب «ایران سرزمین صلح ادیان الهی» سعی کرده است مطالبی از مراسم‌ مذهبی ادیان مختلف بنگارد اما نوشتن کتاب دیگری که به تفصیل به آیین‌ها و مراسم‌های این مذاهب ‌بپردازد، بسیار ضروری است. همچنین نوشتن کتابی درباره کلیساهای شهر ارومیه از جمله کلیسای حضرت مریم که دو هزار سال قدمت دارد، لازم است. معرفی جذاب از این بنای مذهبی کهن می‌تواند یک آثار تاریخی و مذهبی را در یک کتاب مصور به خوبی نشان دهد و باعث جذب توریست و معرفی تنوع مذهبی در ایران شود.