خنیفر در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با اشاره به وجود چند نوع کتابسازی اظهار کرد: کتابسازی، تاریخی قدیمی دارد و به سه نوع کتابسازی معمول، علمی و مردود تقسیم می‌شود. دائره‌المعارف‌ها از جمله مصادیق کتابسازی معمول و علمی هستند؛ به‌عنوان مثال در بحث هنر بدون مرز، افرادی به دلیل آشنایی با منابع مختلف، دائره‌المعارف سنی و موضوعی تولید می‌کنند.
کتابسازی رشد علم را عرضی می‌کند
خنیفر ادامه داد: در مقابل کتابسازی منفی داریم که در حوزه‌های علوم انسانی مشاهده می‌شود. افراد با استفاده از چند کتاب در یک حوزه مانند رفتار، روان‌شناسی و شخصیت کتابی تولید می‌کنند؛ پدیده‌ای که موجب شده دانش به جای رشد طولی، رشد عرضی داشته باشد که یک مشکل به حساب می‌آید.
وی در تشریح رشد عرضی دانش توضیح داد: به عبارتی دیگر کتابسازی موجب شده در حوزه نشر به جای تولید نظریه و علم یا نقد و تطبیق علم، شاهد تولید کتاب‌هایی باشیم که نتیجه گرته‌برداری، جعل اسناد با مطالب تکراری است. البته در هر دو حوزه نشر دانشگاهی و عام این پدیده وجود دارد.
استعفای وزیر امور خارجه آلمان به دلیل کتابسازی
این مدرس دانشگاه درباره این اعتقاد که گردآوری همیشه کتابسازی محسوب نمی‌شود، گفت: گردآوری همیشه منفی نیست، به این شرط که منابع استفاده شده درج شوند. اگر مولف براساس چند منبع به تولید کتاب دست بزند، به‌عنوان یک اثر تالیفی منتشر می‌شود که ایرادی هم ندارد.
خنیفر افزود: کتابسازی، به معنای استفاده از مطالب دیگر نویسندگان با هدف مصادره به نفس یا مصادره به مطلوب است. وزیر امور خارجه آلمان، چند سال پیش به دلیل استفاده از مطالب یک کتاب در پایان‌نامه دکترایش بدون درج منبع، مجبور به استعفا شد.
کتابسازی ریشه در شیفتگی کتابساز دارد
پژوهشگر برتر بیست و دومین جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه تهران، در تشریح دلایل بروز پدیده کتابسازی ادامه داد: شیفتگی در برابر یک مطلب یا استفاده نکردن از قوه خلاقه، می‌تواند به‌عنوان یکی از عوامل بروز پدیده کتابسازی باشد. هرگاه قوه خلاقه به‌کار نیفتد، فرد دست به تولید نمی‌زند و دچار تکرار می‌شود.
وی در بیان دیگر دلایل بروز پدیده کتابسازی گفت: فقدان رصد در جامعه، زمینه انتشار مصادیق کتابسازی را ایجاد می‌کند؛ یعنی برج مراقبت برای نظارت وجود ندارد. عجله افراد برای مطرح شدن نیز عامل دیگر پدیده کتابسازی است.
این مدرس دانشگاه درباره نظارت با هدف پیشگیری در حذف مصادیق کتابسازی اظهار کرد: تربیت کتابخوان‌های حرفه‌ای در جایگاه نخست برای نابودی پدیده کتابسازی قرار دارد که البته امروز کتابخوان حرفه‌ای نداریم.
5/6 میلیارد کتاب آماده خمیر/ اعتراف یک ناشر دانشگاهی
خنیفر ادامه داد: امروزه شاهد وقوع فاجعه‌ای در حوزه نشر هستیم؛ یعنی کتاب بیش از کتابخوان تولید می‌شود؛ موضوعی که نسبت به آن اطمینان دارم و پای آن هم ایستاده‌ام.
وی در بیان دلایل سخن خود افزود: دلیل این صحبتم، خمیر شدن بسیاری از کتاب‌ها و انتشار کتاب با شمارگان یکهزار و 200 و یکهزار نسخه است؛ دلیلم این است که جمعیت کتابخوان با میزان تولید کتاب مطابقت ندارد.
این پژوهشگر در ادامه اظهار کرد: در حال حاضر ناشرانی هستند که فقط برای دریافت یارانه از وزارت ارشاد به انتشار کتاب دست می‌زنند، درحالی که معترفند مجبور به خمیر کردن کتاب‌هایشان هستند. برای انتشار کتابم که مهرماه باید به دست دانشجویان برسد، به یکی از ناشران معتبر دانشگاهی مراجعه کردم که بیان کرد، 5/6 میلیارد تومان کتاب آماده خمیر در انبار دارم.
خنیفر با اشاره به وجود سود مالی در پدیده کتابسازی گفت: منفعت مالی برای ناشر و کتابساز در انتشار این مصادیق موثر است. گاهی ناشر نویسنده را تشویق می‌کند، کتابی شبیه یک اثر خارجی تولید کند؛ اثری که با استقبال مواجه شده و در نهایت موجب کسب سود مالی خواهد شد.
مروری بر پرونده
مدرس دانشگاه اصفهان با اشاره به تاثیر مثبت تاسیس خانه نقد در پیشگیری از مصادیق کتابسازی گفت: پدیده کتابسازی با نقد سازنده از بین رفتنی است. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با سیدمهدی نوریان را اینجــــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران معتقد است که کتابسازی دو بار معنایی مثبت و منفی دارد که بار منفی آن موجب دور شدن نویسنده از فضای نوشتن می‌شود. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با غلامرضا جمشیدنژاد اول را اینجــــــــــا بخوانید.
شنبه ۸ شهریور ۱۳۹۳ - ۱۷:۰۸
نظر شما