خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ پوریا دیدار-  مجموعه تئوری ادبیات کودک، مجموعه ای سه جلدی با عنوان های «7 کتاب، چند پرسش»، «دختران در ادبیات کودک» و «عروسک های خدا» است که به کوشش سید علی کاشفی خوانساری توسط انتشارات حوا منتشر شده است. مقالات این کتاب ها گزیده ای از نقدهایی است که پیش از این توسط نویسنده در فاصله سال های 76 تا 80 در مجلات ادبی و کودک مثل مجله ماه کودک و نوجوان به چاپ رسیده است.

نویسنده در «7کتاب، چند پرسش»، همچنان که از نامش پیداست، هفت اثر از نویسندگان فعال در حوزه ادبیات کودک را در 7 فصل جداگانه به نقد کشیده و پرسش هایی را در این زمینه مطرح کرده است. این 7کتاب عبارتند از: «الفبای قصه نویسی»، محمدرضا سرشار؛ «آفتاب در حجاب»، سید مهدی شجاعی؛ «دریاپری، کاکل زری»، گلی ترقی؛ «بادبادک»، زهرا فرمانی؛ «حکایت پیر و جوان»، مهدی میرکیایی؛ «در مدرسه مولانا»، محمود حکیمی و «روزنامه نگاری برای جوانان»، محمدرضا کبیری.

کاشفی خوانساری در این 7 مقاله رویکردی اعتراضی به ادبیات کودک در ایران دارد و تلاش می کند در استدلال های خود نشان دهد که آنچه برای کودک نوشته شده یا در حد فهم و نیاز کودکان نبوده و یا با تبلیغ ارزش های مغایر فرهنگ کشور تاثیری مخرب بر جای گذاشته است.

بطور نمونه کاشفی خوانساری محتوا و مضمون داستان «دریاپری، کاکل زری» گلی ترقی را بر دو پایه «مسائل جنسی، اخلاقی و تربیتی» و «رویکرد به دین» قابل بررسی می داند و اثر گلی ترقی را از این حیث که به دفاع از «تشریح موشکافانه رابطه جنسی یک دختر و پسر می پردازد» و «رویکردی ضد دین» دارد، قابل بحث می داند و آن را برای تربیت کودکان مناسب نمی داند.

این مبنای مورد اعتراض نویسنده در کتاب دوم این مجموعه که «دختران در ادبیات کودکان» نام دارد و نگاهی تحلیلی تر و روشمندتر به محتوای آثار کودکان انداخته، پی گرفته و روشن تر می شود. وی در این بخش ضمن پذیرفتن این موضوع که پرداختن به مسائل دختران در داستان های کودک ضروری است، نحوه انعکاس این مسائل در داستان های کودک را مقید به نظارت می داند و تاکید می کند که «باید مراقب بود به بهانه واقع گرایی و طرح مشکلات، سلامت روانی و امنیت ذهنی کودکان را مختل نکرد.» بر همین مبنا کاشفی قصه هایی مثل «کنیزو»، «هتاو»، «گازولک» و «دختر سه چشم» را برای بچه ها مناسب نمی داند و «ترساندن و افسرده کردن بچه ها را گناهی نابخشودنی قلمداد می کند.»

انتقاد و اعتراض نویسنده البته فقط شامل آثار نویسندگان بومی نمی شود و چهارچوب فکر خود را در نقد آثار ترجمه ای از ادبیات کودک جهان هم تسری می دهد و در بخشی از جلد سوم این مجموعه با عنوان «عروسک های خدا» به آن می پردازد. کاشفی با طرح دو اثر «ماتی و مادربزرگ»، نوشته روبرتو پیومینی و «جادوگرها»، نوشته رولد دال که جان مایه آنها مبتنی بر دو مفهوم مرگ و ترس است، گرچه در توانمندی نویسنده ها خدشه ای وارد نمی کند ولی از آنجا که نمی تواند مصداقی از "به وحشت انداختن کودکان" در این آثار ارائه کند، چاپ چنین کتاب هایی را «به دلیل سازگار و هماهنگ نبودن با ضوابط فعلی چاپ و نشر کتاب های کودک متداول نمی داند.»

در نگاهی کلی به این مجموعه علاوه بر آنکه نوعی پراکندگی در ارائه مقالات (که خصلت ذاتی کتاب هایی از این دست است) دیده می شود، آنچه بیش از هر چیزی به چشم می آید و تا حدودی می توان آن را از جمله ضعف های کتاب محسوب کرد، این است که نویسنده با نگاهی صرفا سلبی به آثار نویسندگان کودک پرداخته و از ارائه نمونه های آرمانی و مطلوب مورد نظر خود پرهیز کرده است؛ ویژگی‌ای که به این مجموعه خصلتی اعتراضی و در نگاهی بدبینانه تر شورشی بخشیده است.