محمد طوسی، مدیر نشر سازوکار در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره مشکلات نظام توزیع کتاب دانشگاهی در کشور اظهار کرد: با توجه به رشد پایگاه‌های مجازی معرفی و فروش آنلاین کتاب، دسترسی به منابع آسان شده است، در حالی‌که در گذشته دانشجویان یا مخاطبان آثار عمومی، مشکلات جدی برای تهیه منابع خود داشتند، دورانی که هنوز فناوری روز در حوزه توزیع چندان باب نشده بود و مخاطب با دفتر مرکزی توزیع در تهران برای دریافت کتاب تماس می‌گرفت.
کاهش هزینه‌ها با فروش مجازی کتاب
رئیس مرکز پخش کتاب «آثار» افزود: توزیع‌کننده هم دانشجو را به کتابفروشی ارجاع می‌داد و در صورتی که کتاب درخواستی موجود نبود، ارسال کتاب در نسخه‌های محدود برای توزیع‌کننده صرفه اقتصادی نداشت. امروزه با وجود فضا‌های مجازی فروش کتاب، فقط هزینه پستی به‌عنوان یک خرج مازاد مطرح است و دانشجو هیچ مشکلی برای تهیه کتاب ندارد.
وی با اشاره به تاثیر برگزاری نمایشگاههای استانی در نظم‌بخشی به نظام توزیع گفت: هرچند ناشران نسبت به برگزاری نمایشگاههای استانی انتقاد‌اتی دارند، اما چنین نمایشگاه‌هایی می‌توانند در بهبود وضعیت توزیع کتاب اثر مثبت داشته باشند.
فروش 140 میلیاردی در نمایشگاه کتاب
طوسی در تشریح نوع انتقاد‌ات ناشران از برگزاری نمایشگاههای استانی اظهار کرد: روزنامه ایران در چهارم شهریورماه 93، در گزارشی اعلام کرده که بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران 140 میلیارد تومان فروش داشته است.
این فعال حوزه نشر در ادامه با اشاره به فرآیند فروش کتاب تصریح کرد: مخاطب، 140 میلیارد تومان را به‌طور معمول باید از کتابفروش می‌خرید، کتابفروش نیز از توریع‌کننده تامین می‌شود و توزیع‌کننده نیز از ناشر، یعنی 140 میلیارد به‌طور مستقیم از ناشر خریداری شده، بنابراین با یک محاسبه کوچک اگر 10 یا 20 درصد فروش کتاب را به توزیع‌کننده و کتابفروش اختصاص دهیم، مبلغ سه میلیارد تومان از گردش ضعیف این دو بخش گرفته شده و به‌عبارتی دیگر از جیب فعالان این حوزه برداشته شده است.
به رسمیت شناختن نظام توزیع از سوی وزارت ارشاد
رئیس مرکز توزیع کتاب «آثار» با طرح این پرسش که کدام صنف کشور سه مرحله فرآیند تولید، توزیع خرد و تویع کلان را ندارد؟ افزود: فعالان حوزه نشر برخلاف فعالان اصناف دیگر، عمل به سه مرحله تولید، توزیع خرد و توزیع کلان را قبول ندارند.
طوسی در ادامه با اشاره به تغییر دیدگاه وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی گفت: به تازگی وزارت ارشاد نظام توزیع را به رسمیت شناخته، در حالی‌که پیش از این توزیع‌کنندگان «اختاپوس» لقب گرفته بودند.
مدیر نشر سازوکار افزود: با برگزاری نمایشگاههای استانی اعتراض کتابفروشان برای ناشران بلند است که با خرید مستقیم امکان فروش کتابفروشان کاهش پیدا می‌کند. فارغ از موضوع اعتراض کتابفروشان استانی، باید توجه داشت که برگزاری نمایشگاههای کتاب در زمینه اطلاع‌رسانی بسیار موثر است.
خلاقیت در اطلاع‌رسانی
وی با تاکید بر اهمیت موضوع اطلاع‌رسانی اظهار کرد: دسترسی برای خرید فراهم است، اما باید حوزه اطلاع‌رسانی را با خلاقیت تقویت کرد. به‌عبارتی دیگر با تقویت امکانات اطلاع‌رسانی، چرخه توزیع و کتابفروشی نیز تقویت خواهد شد.
این ناشر در ادامه پیشنهاد کرد: ارشاد به جای صرف هزینه برای خرید و اسال کتاب برای کتابخانه‌های شهرستان‌ها، بودجه تعیین شده را در اختیار مسئول کتابخانه قرار دهد تا نیاز خود را از کتابفروشی تامین کند.
تغییر کاربری از کتابفروشی به کباب‌فروشی
طوسی با بیان این مطلب که کتابفروشی‌ها در شهرستان‌ها کم کم به «کباب‌فروشی» تغییر کاربری داده‌اند گفت: بیشتر کتابفروشان شهرستانی به فروش لوازم‌التحریر متمایل شده‌اند. این موضوع تا حدودی به کاهش میزان مخاطب مربوط است. به‌عبارتی دیگر یک دورانی در کشور دو هزار عنوان کتاب با شمارگان 10 هزار نسخه منتشر می‌شد، اما امروز 10 هزار عنوان با شمارگان دو هزار نسخه منتشر می‌شوند. بنابراین تغییر چندانی در تعداد رخ نداده است. علت اصلی تغییر کاربری کتابفروشی‌ها، کمبود مخاطب نیست.
وی درباره مقایسه نظام توزیع صنعت نشر ایران با سایر کشور‌ها نیز اظهار کرد: پیشرفت‌های صنعت نشر ایران با صنعت نشر کشور‌های پیشرفته به هیچ عنوان قابل مقایسه نیست.
لزوم تغییر نظام توزیع کتاب به توزیع امانی
رئیس مرکز توزیع کتاب «آثار» در ادامه با اشاره به لزوم تغییر نظام توزیع کتاب به توزیع امانی گفت: نظام توزیع کتاب در کشور ما باید در کل کشور به‌صورت امانی یعنی نظامی شبیه نظام توزیع در مطبوعات تغییر کند. روزنامه‌فروشان به هر میزان تولید و قالب نشریه و روزنامه دریافت می‌کنند و اعتراضی برای این نظام توزیع ندارند، زیرا نگران فروش نیستند.
طوسی ادامه داد: اما در نظام توزیع کتاب، هیچ ناشری نمی‌تواند با اطمینان از عرضه کتاب‌هایش در فروشگاه‌ها صحبت کند، زیرا به دلیل وجود مشکل در نظام توزیع و علی‌رغم تلاش ناشر، بلافاصله بعد از انتشار در کتابفروشی‌ها عرضه نمی‌شود، در حالی‌که با امانی شدن این نظام، ناشر از میزان استقبال مخاطب مطلع می‌شود. به‌عبارتی دیگر، تکلیف ناشر با آثار بی‌مخاطب روشن می‌شود. اگر از ناشران بپرسید چرا فلان کتاب فروش نرفته، به‌طور قطع تقصیر را بر دوش توزیع می‌اندازند.
این ناشر در پایان با ارایه یک پیشنهاد برای بهبود وضعیت موجود نظام توزیع اظهار کرد: کارگروهی با حضور فعالان حوزه نشر تشکیل شود که با تحقیق و پژوهش به ابعاد مختلف توزیع کتاب بپردازند؛ کاری که از عهده بخش خصوصی خارج است.
پنجشنبه ۲۵ دی ۱۳۹۳ - ۰۹:۵۵
نظر شما