به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) همایش «عقلانیت در حکمت سینوی» صبح امروز با پیام آیت‌الله جوادی آملی و با حضور آیت‌الله غیاث‌الدین طه محمدی، نماینده ولی‌فقیه در استان همدان و رئیس بنیاد بوعلی سینا، علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، غلامرضا اعوانی استاد دانشگاه و ديگر استادان، دانشجويان و استادان حکمت و فلسفه در مرکز همایش‌های دانشگاه علوم پزشکی همدان آغاز شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این همایش با بیان این که تکریم و بزرگداشت بوعلی سینا می‌تواند زمینه‌ساز نقد عقلانیت در جامعه و فرهنگ امروز باشد گفت: همدان در حیات و ممات این حکیم متفکر میزبان او بوده و پیکرش را همچون گوهری در آغوش خود کشیده است. این شهر دیرینه به خاطر افتخاراتش سالیان متمادی پایتخت تاریخ و تمدن ایران در قبل و بعد از اسلام بوده است و ابن‌سينا یکی از این افتخارات است.
وی با اشاره به اینکه بی‌دلیل نیست که ابنسینا از بین شهرهای مختلف زمان خود همدان را برای اقامت انتخاب کرد، یادآور شد: ابنسینا آفاق را گشت و همدان را با علم خود پسندید.
به گفته جنتی، اگر بخواهیم بوعلی سینا را تنها پزشکی بلندآوازه به شمار آوریم و جنبه‌های حکمی، فلسفی و هنری او را نادیده بگیریم قطعاً از جاده انصاف به دور افتاده‌ایم. او از تبار حکیمان و فیلسوفانی است که آثارش هنوز برای اهل علم تازگی دارد و گاهی فلسفه و حکمت مدرن از بازنمایی زوایای اندیشه پیشرو این بزرگمرد باز می‌ماند و شعر و موسیقی از دست‌اندازی او به این عرصه به خود می‌بالد.
نباید بوعلی سینا را تنها در حصار مرزهای جغرافیایی خود محصور کنیم
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه نباید بوعلی سینا را تنها در حصار مرزهای جغرافیایی خود محصور کنیم چون در این صورت به جهان علم و دانش خدمت شایسته‌ای نکرده‌ایم گفت: بوعلی سینا از جمله عالمانی است که اندیشه و آثار علمی‌اش طول و عرض تاریخ را طی کرده و از او پزشکی مشهور، حکیمی سلیم و هنرمندی خوش‌ذوق ساخته که متعلق به تمام کره خاکی است.
جنتی تاکید کرد: هنوز آثار و اندیشه‌های این نابغه آنچنان که شایسته است بازنمایی و معرفی نشده است و ظهور ابنسینا در وجدان تاریخی ما به اندازه‌ای است که شخصیت او را وارد حوزه فرهنگ نیز کرده است.
به گفته جنتی، ظهور و بروز شخصیت او در حوزه فرهنگ بوده است؛ یعنی بوعلی محدود به محافل علمی نشده و شاعران همواره در حکمت به او استناد می‌کنند. بنابراین او در شعر و اسطوره در بین عوام نیز وارد شده است و کار مهم او تحکیم بنیان عقلانیت و تمدن اسلامی است.
ابنسینا نماد عقلانیت ایرانی
وی با بیان این که تمدنی که عقل را در جایگاه والای خود قرار ندهد ماندگار نخواهد شد، گفت: تمدن ایران به پاس بزرگانی چون ابن‌سينا‌همواره پایدار مانده است. ابن‌سينا نماد عقلانیت ایرانی است و او حکیم و دانشمند مسلمان و ایرانی است که آثارش از جمله «دانشنامه علایی» به زبان شیرین فارسی بر غنای حکمی این زبان افزوده و اوج تفکر فلسفی وی را در قالب واژگان و تعابیر نیرومند فارسی نشان داده است.
جنتی همچنین اضافه کرد: در عین حال ابنسینا یکی از برترین حکمای تاریخ فلسفه جهان است. اگر بخواهیم در شرق از سه فیلسوف برتر یاد کنیم، به‌یقین ابن‌سينا از برترین‌های آنهاست. بنابراین باز هم به عقلانیت سینوی تأکید می‌کنم، چون بنیاد اندیشه ابن‌سیناست چراکه با این که بوعلی گرایش عرفانی و کلامی نیز دارد، اندیشه را در خدمت عقل برهانی قرار داده است. ابن‌سينا علاوه بر این که صاحب نظام عقلی و فلسفی است، بر میراث فلسفی یونان نیز افزوده است.
عقل فعال در اندیشه ابن سینا
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تأکید بر این که اگر ابن‌سينا‌را با فیلسوفی چون ابن‌رشد مقایسه کنیم، عظمت ابن‌سينا مشخص می‌شود گفت: ابن‌سينا پشتوانه جامعه امروز ماست و باید برای بازآفرینی تمدن اسلامی از او بهره بگیریم چرا که شیوه خردبنیاد و عرفانی او پس از یک هزاره هنوز قابل توجه است، ابن‌سينا‌همواره می‌کوشد مسائل را به صورت عقلی حل کند. عقل فعال در اندیشه او جایگاه ویژه‌ای دارد.
جنتی ابن‌سينا را یک متفکر درونزای ایرانی دانست و ادامه داد: اگر ابن‌سينا را با فیلسوفی چون ابن‌رشد مقایسه کنیم عظمت ابن‌سينا معلوم می‌شود چرا که ابن‌رشد شارح وفادار ارسطوست و سعی دارد آثار ارسطو را آن طور که گفته، بفهمد و ترویج کند.
علي جنتي با بیان این که ابن‌سينا با آن که استاد چیره‌دست شرح فلسفه ارسطوست، گفت: ابن‌سينا از چهارچوب ارسطویی فراتر رفته و سخن خود و فلسفه عصر خویش را بیان کرده است. میراث بزرگ ابن‌سينا پشتوانه بزرگ امروز ماست و باید برای بازآفرینی تمدن اسلامی و ایرانی از آن بهره بگیریم و نه تنها محتوای فلسفی آثار بلکه روش تعقلی وی نیز باید مد نظر قرار گیرد.
وی با اشاره به این که محتوای فلسفه ابن‌سينا می‌تواند دچار تحول شود و در بسیاری موارد نیز متحول شده است، گفت: شیوه خردبنیان و برهانی ابن‌سينا پس از گذشت یک هزاره هنوز ارزشمند و قابل اتکاست.
به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامي، ابن‌سينا همواره می‌کوشد مسائل را به روش عقلانی حل کند چرا که برای مرجعیتي بی‌بدیل براي عقل قائل است و عقل فعال در همه شئون فکری او نقش محوری دارد. بنابراین جایگاه عقل در نظام فکری ابن‌سينا بسیار رفیع است.
انتشار و بازخواني آثار ابن‌سينا
جنتی با تأکید بر اینکه عقل‌گرایی باید در همه تصمیم‌گیری‌های کشورمان نهفته شود، عنوان کرد: حکمرانی کارآمد در قلمرو و سیطره منطق و عقلانیت است و شعار دولت تدبیر و امید نیز ریشه در همین مؤلفه دارد. نخستین گام نهادینه‌سازی عقلانیت سینوی انتشار آثار ابن‌سينا‌ست. آثار این حکیم باید آن طور که شایسته است ترجمه و تفسیر شود. این طور نباشد که دسترسی به ترجمه آثار ابن‌سينا دشوارتر از دسترسي به آثار فلاسفه غربی باشد.
بازخوانی عدالت و اخلاق در اندیشه ابن‌سينا
وی با اشاره به اینکه جریان تفکر در جامعه ما با سه بحران روبروست گفت: اگر این بحران را تبیین کنیم، پاسخ‌هایی از لابه‌لای خطوط فکری در می‌آوریم. نخستین مسأله، بحران حقیقت است که گمشده امروز ماست. به نظر من ریشه اصلی مشکلات جهان غفلت از فضیلت حقیقت است. اما حقیقت در دست حکیمانی الهی چون بوعلی سیناست. مسأله دوم، بحران عدالت است. اگر چه بوعلی را نمی‌توان متفکري اجتماعی همچون فارابی دانست، اما بازخوانی عدالت یکی از ضرورت‌های علمی و حکمی ماست. امروز جامعه ما با موضوعاتی سر و کار دارد که دغدغه اجتماعی ما نیستند و علوم انسانی در جامعه ما اسیر تئوری غربی شده است. از اين رو قواعد تفکر در حکمت سینوی در حوزه عدالت باید برای جامعه ما مدنظر قرار گیرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره مسأله سوم که بحران اخلاق است توضیح داد: چه فردی و چه اجتماعی، نگرانی بسیاری از صاحب‌نظران، روحانیون، اندیشمندان و خانواده‌ها افول اخلاق در جامعه است که همین اخلاق یک رکن حکمت علمی در اندیشه سینوی است. ابن‌سينا تعلیم و تربیت را دارای دو بعد فردی و اجتماعی می‌داند. ابن‌سينا مهم‌ترین هدف برتری انسان را عادت تفکر پیش از عمل می‌داند؛ آنچه ما کمتر رعایت می‌کنیم. همه این دغدغه‌ها این گمان را تقویت می‌کند که فلسفه و حکمت در روزگار ما مهجور است که عقلانیت، تزيینی است. ما از داشته‌های علمی و فرهنگی خود غافل شده‌ایم. امیدوارم تلاش ارزنده استادان و فرهیختگان بتواند فلسفه و حکمت سینوی را از مهجوریت دربیاورد.
اعوانی: عظمت ابن سینا خیلی بیشتر از شهرت اوست
در بخش دیگری از این مراسم غلامرضا اعوانی، دبیر علمی این همایش طی سخنانی گفت: کلام رسول الله(ص) محرز است که اگر علم در ثریا بود مردمانی از فارس بدان دست می‌یافتند. ابن‌خلدون این مبحث را در حوزه فلسفه بررسی کرده و می‌گوید حتی در زمان ما چنین چیزی دیده می‌شود.
وی با طرح این پرسش که تاکنون چه اندازه ادراک ما از ابن‌سينا درست بوده است، افزود: عظمت او از شهرتش خیلی بیشتر است. درصورتی که مسائل او را بهتر بشناسیم، به این امر دست می‌یابیم. بنده جایی گفتم که او تأثیرگذارترین شخصیت علمی و فلسفی در تمام شرق و عالم اسلام بوده است و نفر اول بدون شک در تأثیرگذاری شرق و غرب «ابنسینا» بوده است.
اعوانی با بیان این که اگر ابن‌سينا را با ابن‌رشد مقایسه کنیم در می‌یابیم که ابن رشد تنها در غرب شناخته شده بود، اما ابن‌سينا این گونه نیست، یادآور شد: ابنسینا شخصیتی است که علاوه بر طب، فلسفه را نیز دریافته و از بزرگترین فیلسوفان و طبیبان عالم بوده است، به طور مثال، بقراط، حکیم بود؛ ابن‌رشد طب می‌دانست، ولی بزرگ‌تر از ابن‌سينا نبودند.
شنبه ۱ شهریور ۱۳۹۳ - ۱۵:۳۸
نظر شما