خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- رئیس شورای شهر تهران و خبرنگاران میراث فرهنگی، 90 سالگی استاد عبدالله انوار، پژوهشگر و تهران شناس را جمعه گذشته (17 مرداد) در خانه‌ تاریخی «امین‌الاضرب» جشن گرفتند. در این جشن که همزمان با روز «خبرنگار» برگزار شد، عبدالله انوار، احمد مسجدجامعی، رئیس شورای اسلامي شهر تهران و مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران حضور داشتند.
در این مراسم، عبدالله انوار با اشاره به اینکه افتخار می‌کند به شهری که رئیس شورای آن احمد مسجدجامعی است گفت: مشروطه پس از سال‌ها یک فرد مشروطه‌خواه را تحویل ایران و مردم این کشور داد؛ چون مشروطه‌خواه باید از توده‌ مردم باشد و مسجدجامعی همان فردی است که با درد مردم آشنا و دلسوز آن‌هاست. او تنها دولتمرد مشروطه‌خواهی است که در حال حاضر می‌شناسم. اظهارات مسجدجامعی و مهدی محقق، از دیگر سخنران های این مراسم را می‌توانید اینجا بخوانید.

مروری برشاخص‌ترین فعالیت‌های فرهنگی ابوالقاسم پاینده

18 مردادماه برابر با سالگرد درگذشت ابوالقاسم پاینده، روزنامه‌نگار، داستان‌نویس، نويسنده و مترجم ایرانی بود. وی بیش از 40 کتاب با موضوع‌های مختلف دارد. از مهم‌ترین فعالیت‌های وی می‌توان به ترجمه کتاب «تاریخ طبری» که بیانگر حوادث از اول خلقت آدم تا سال 300 هجری است در 20 مجلد اشاره کرد که با قلمی روان و قابل فهم ترجمه شده است. این کتاب یکی از شاخص‌ترین منابع تاریخی به حساب می‌آید. ایبنا به همین مناسبت گزارشی را به معرفی این شخصیت و شرح مهم‌ترین فعالیت‌های فرهنگی وی اختصاص داد.

مروری بر مهم‌ترین فعالیت‌های «ابوالقاسم پاینده» را می‌توانید از اینجا بخوانید.

میزبانی کاخ نیاوران از اسناد تاریخی مشروطه

کاخ موزه نیاوران همزمان با 14 مرداد سالروز صدور فرمان مشروطیت، نمایشگاهی از اسناد مشروطه برپا کرد. اسناد به نمایش درآمده در این نمایشگاه که برخی از آن‌ها بعد از کیلومترها سفر به کاخ نیاوران تهران رسیده‌اند، حرف‌های زیادی برای گفتن دارند. از جمله این اسناد می‌توان به متن سرود ملی با عنوان «زنده‌باد مشروطه»، متن فرمان مشروطیت و متن نامه علمای نجف در ارشاد مردم و درخواست مشروطه به تاریخ 1328 قمری اشاره کرد.

به همین منظور ایبنا در 18 مرداد، به معرفی برخی از جالب‌ترین اسناد به نمایش درآمده پرداخت که گزارش تکمیلی آن را می‌توانید اینجا بخوانید.

همچنین ایبنا در همین حال و هوای مشروطه، گزارشی از جدیدترین کتابی را که درباره تکاپوهای سیاسی فعالان بابی در سال‌های پیش از مشروطه نوشته شده است منعکس کرد. کتاب «تاریخ مکتوم» به قلم سید مقداد نبوی‌رضوی با واکاوی اندیشه و رویکرد فرقه بابی/ ازلی در جریان مشروطه پرداخته که می‌توانید گزارش آن را از اینجا ببینید.

سفری پابه‌پای سفرنامه‌ها

کتابخانه و موزه ملی ملک همزمان با سومین دوره جشنواره سفرنامه‌نویسی نمایشگاهی از قدیمی‌ترین سفرنامه‌های تاریخی ایرانی و اروپایی برپا کرده است. این نمایشگاه از دو بخش موضوعی «ایران از زبان اروپاییان» و «جهان از نگاه ایرانیان» تشکیل شده است. از مجموعه آثار لاتین موجود در کتابخانه و موزه ملی ملک، 16 سفرنامه از اروپایی‌هایی است که به ایران سفر کرده‌اند، این سفرنامه‌ها به زبان‎های آلمانی، فرانسوی و انگلیسی است. جهانگردان خارجی در این‌ سفرنامه‌ها، ایران و برداشت‌های خود از آداب و رسوم، فرهنگ و مذهب مردمان این سرزمین کهن را توصیف کرده‌اند و نکات ویژه‌ای از تاریخ اجتماعی ایران را به تصویر کشیده‌اند. بخش سفرنامه‌های ایرانیانی که به نقاط مختلف جهان سفر کرده‌اند، خود به دو بخش مجزای «نسخه‌های چاپ سنگی» و «نسخه‌های خطی سفرنامه» تقسیم می‌شود. ایبنا در همین راستا گزارشی را از این موزه در 20 مرداد ماه تهیه کرد که می‌توانید از اینجا بخوانید.

همچنین 20مرداد برابر با سالروز انحلال مجلس بر اساس رفراندومی است که دکتر محمد مصدق برای این امر تدارک دید. از این رو، ایبنا به واکاوی انحلال مجلس بر مبنای رفراندوم دولت مصدق بر پایه اسناد تاریخی، تفسیرهای موافقان و مخالفان این رویداد در گفت‌وگو با محمدمهدی مرادی خلج که به تازگی کتاب «شیراز در نهضت صنعتی شدن نفت» را به پایان رسانده، پرداخت.

مرادی خلج در این گفت و گو گفت: فارغ از این که مصدق سیاستمدار مورد علاقه ما باشد یا نباشد نمی‌توانیم تاریخ را واژگونه بنویسیم. «خواب آشفته» نوشته محمدعلی موحد و «بحران دموکراسی در ایران» تالیف فخرالدین عظیمی به لحاظ دسترسی به اسناد داخلی و خارجی تحلیل و تفسیر همه جانبه‌تری از این رویداد دارند.

برای اطلاع بیشتر از اسناد تاریخی و تفسیرهای موافقان و مخالفان و همچنین نظرات محمدمهدی مرادی خلج در این باره، اینجا را بخوانید.

مهم‌ترین بازتاب جنگ جهانی اول برای ایران چه بود؟

سازمان اسناد و كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران، در  20مردادماه نشست تخصصي «جنگ جهاني اول و جامعه ايراني» و بازتاب آن واقعه در روزنامه‌هاي آن زمان كشور را به همت پژوهشكده اسناد معاونت اسناد ملي برگزار کرد. در این نشست که با هدف نقد مباحث تاريخي برگزار شده بود كاوه بيات، سندپژوه، دكتر الهام ملك‌زاده، استاديار پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، مسعود كوهستاني‌نژاد، پژوهشگر مطبوعات و دكتر محمدجواد مرادي‌نيا، سندشناس و پژوهشگر تاریخ سخن گفتند.

بیات در این نشست بیان كرد: «جنگ جهاني اول براي ايران يك تجربه تمام عيار بود كه باعث شد امپراتوري قدرتمند روسيه شكننده ظاهر شود و اختلافاتي در آن نمود پيدا كند و از امپراتوري روسيه به كشور شوروي تبديل شود. اين باعث شد كه خدشه‌اي در ديسپلين دول متفقين پديدار شود. زماني كه روسيه به دليل مسايل داخلي عقب‌نشيني كرد اميدي در دل ايرانيان ظاهر و اميد به صلح تقويت شد. بريتانيا اگر چه سعي كرد با اعزام نيرو جاي روسيه را پر كند اما نتوانست اين نقیصه را به خوبي پوشش دهد. اكنون جنگ به نوعي تمام شده است و ايرانيان درصدد اعاده استقلال برآمدند و گام‌هاي عملي را شروع كردند.»

گزارش کامل این نشست و اظهارات دیگر سخنران‌ها را می‌توانید از اینجا بخوانید.

روایت مورخان از قاتل ناصرالدین شاه، سلطان صاحبقران

21مردادماه برابر با سالروز اعدام میرزا رضا کرمانی، قاتل ناصرالدین‌شاه قاجار است. ماجرای قتل این شاه قاجار در بیشتر کتاب‌های تاریخی هم‌عصر وی ذکر شده و مورخان و وقایع‌نگاران از ابعاد گوناگونی به آن نگریسته‌اند. «ایبنا» به مناسبت این روز در گزارشی، به برخی کتاب‌هایی که بیشتر به بررسی این رویداد تاریخی را ثبت کرده‌اند، از جمله«تاریخ بیداری ایرانیان» نوشته ناظم‌الاسلام کرمانی و «حیات یحیی» و «آیین در ایران» تالیف یحیی دولت‌آبادی پرداخت. دراین گزارش به مسایلی چون متن بازجویی میرزا رضای کرمانی ( قاتل ناصرالدین شاه)، کشف راز قتل سلطان صاحبقران و فرجام میرزا رضا پرداخته ‌شد. روایت این دو مورخ تاریخ ایران درباره میرزا رضا کرمانی را اینجا بخوانید.

خاورشناسانی که شیفته متون کهن مشرق زمین بودند

21مرداد برابر با زادروز دو خاورشناس بنام جهان «اوژن بورنوف» فرانسوی و «فريتز كِرِنكو »آلمانی است. بورنوف در 1801 میلادی و کرنکوی آلمانی 71 سال پس از آن. این دو دانشمند که عشق و علاقه زیادی به تاریخ و فرهنگ مشرق‌زمین داشتند، نقش برجسته‌ای در معرفی این فرهنگ به جهانیان ایفا کردند و آثار زیادی را نیز در این زمینه به رشته تحریر درآوردند. با وجود این، شناخت ایرانیان به ‌عنوان مردمانی از مشرق زمین از این دو خاورشناس شهیر بسیار اندک است. «ایبنا» به مناسبت زادروز این دو دانشمند مروری کوتاه بر اقدامات و تالیفات آن‌ها در تحلیل و بررسی فرهنگ شرق داشت که گزارش کامل آن را اینجا ببینید.

مروری بر فعالیت‌های علی سامی، استاد نامدار
باستانشناسی ایران

22مردادماه برابر بود با درگذشت علی سامی، استاد نامدار باستانشناسی ایران که 25 سال از خاموشی او می‌گذرد. اما آثار وی همچنان دستمایه پژوهش و تحقیق تاریخ‌پژوهان و باستانشناسان است. کارنامه پربار علمی و فرهنگی استاد علی سامی نشان از علاقه ویژه وی به فرهنگ و تاریخ ایران باستان دارد و می‌تواند الگویی مناسب برای کسانی باشد که می‌خواهند در این عرصه گام بگذارند. از این رو، به مناسبت سالگرد درگذشت این پژوهشگر،ایبنا مروری بر فعالیت‌ها و آثار او داشت و گزارشی از کتابشناسی وی به عمل آورد که می‌توانید از اینجا ببینید.

همچنین ایبنا در گزارش دیگری به معرفی بیشتر کتاب های وی و اهمیت آنها در زمینه باستان‌شناسی ایران و همچنین دیدگاه عليرضا شاپور شهبازي درباره‌ دستاوردهای سامی به بررسی بیشتر پرداخت که گزارش کامل آن را می‌توانید از اینجا بخوانید.


اظهارات اعضای ایکوم درباره موزه کتابت و چاپ ایران»

ایبنا در حاشیه مراسم بازدید مدیران کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) از «موزه کتابت و چاپ ایران» که چهارشنبه هفته پیش(15 مرداد)انجام گرفت، گفت و گوهایی با احمد محیط‌طباطبایی، رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران، اردشیر صالح‌پور، معاون ایکوم ، کیوان شیرویی،‌ مدیر موزه کتابت و چاپ ایران و غلامرضا راهپیما،‌ عضو ایکوم انجام داد.

محیط‌طباطبایی دراین گفت‌وگو با بیان اینکه برای من به عنوان فردی از خانواده‌ موزه کشور جای بسی خوشحالی است که موزه‌ای به موزه‌های کشور اضافه شده و این، امری بسیار میمون و مبارک است گفت: «در موقعیت کنونی وقتی نهادی مثل کتابخانه مجلس، متولی راه‌اندازی و اداره چنین موزه‌ای شده، آن‌ هم در حالی که ایجاد چنین موزه‌ای از سوی این نهاد از وظایف اصلی آن نیست، پس این نهاد می‌تواند متولی‌ تحقیق در حوزه تاریخ چاپ باشد.»

مشروح گفت و گوی احمد محیط‌طباطبایی، اردشیر صالح‌پور، کیوان شیرویی را از اینجا بخوانید.

همچنین ایبنا در گفت و گویی که با غلامرضا راهپیما(عضو ایکوم) داشت، وی از وضعیت راکد موزه‌های کشور انتقاد کرد و گفت: اگر ما پیش‌زمینه‌های فرهنگ صحیح موزه‌ای را برای فرزندانمان ایجاد کنیم قطعا موزه‌های ما خالی از بازدید کننده نخواهد بود و حوزه‌های پژوهشی ما در دانشگاه‌ها به طور حتم تعمیم داده می‌شود. وی نیز پیشنهاد‌هایی برای «موزه کتابت و صنعت چاپ ایران» برای هرچه بهتر شدن آن داد که می‌توانید برای خواندن نظرات وی به اینجا مراجعه کنید.

چرا ایران توسعه یافته نشد؟

ایبنا در 22 مردادماه، گفت‌وگویی با محمد تقی دلفروز، نویسنده کتاب «دولت و توسعه اقتصادی: اقتصاد سیاسی توسعه در ایران و دولت‌های توسعه‌گرا» انجام داد. وی در این کتاب در پاسخ به این سوال متداول که «چرا ایران توسعه نیافت» کندوکاوی جدی به عمل می‌آورد. وی در علل توسعه نیافتگی ایران، مقایسه ای را بین چهار کشور کره جنوبی، تایوان، سنگاپور و مالزی با ایران از منظریک تئوری «دولت توسعه‌گرا» انجام داده است که می‌توانید اطلاعات بیشتر درباره علل و عوامل توسعه نیافتگی ایران را از اینجا بخوانید.

لبنان و فلسطین هم پیمانان نهضت مقاومت

23مردادماه برابر با سالروز «مقاومت اسلامی» است؛ روزی که به پاس مقاومت مردم لبنان در برابر تهاجم‌های رژیم صهیونیستی در تقویم جای گرفت. «ایبنا» به مناسبت این روز مروري بر کتاب «لبنان به روایت امام موسی صدر و شهید مصطفی چمران» داشت که برای اطلاع از جزییات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.