دکتر محسن کفاشی، مدیر انتشارات بشری، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره مبانی تولید کتابهای دانشگاهی اظهار کرد: برای بررسی مبانی تولید کتابهای دانشگاهی، در ابتدا باید کتابهای دانشگاهی را براساس موضوع تقسیم‌بندی کنیم. به‌عنوان مثال در حوزه پزشکی که بیش از 90 درصد منابع آمریکایی‌‌اند، مبانی تولید در ترجمه خلاصه می‌شود.
دانش در حوزه پزشکی بومی نیست
وی افزود: وقتی از مبانی تولید کتاب دانشگاهی صحبت می‌شود به این معناست که اصل دانش به‌ویژه در حوزه پزشکی از کجا است. اصل دانش در حوزه پزشکی، بومی نیست.
کفاشی درباره نقش وزارت بهداشت در تولید کتاب دانشگاهی گفت: وزارت بهداشت در هیچ دوره‌ای نسبت به وارداتی بودن دانش پزشکی در قالب کتاب واکنش نشان نداده است. به‌عبارتی دیگر دانشگاه‌ها در حال تربیت پزشک در همه حوزه‌ها هستند و منِ ناشر هم کتابهای این قشر را تامین می‌کنم، اما مبانی آن‌ها وارداتی است.
عضو انجمن ناشران دانشگاهی تصریح کرد: مراجعه به بخش معاونت آموزشی وزارت بهداشت به خوبی نشان می‌دهد که همه منابع معرفی شده انگلیسی است. در واقع همه منابع دانشگاهی حوزه پزشکی آمریکایی است که در قالب ترجمه یا حتی کتابسازی به بازار نشر دانشگاهی وارد می‌شود.
رسانه‌ها توانایی اثرگذاری در تصمیم‌گیری‌ها را دارند
این فعال حوزه نشر با بیان این مطلب که منتقد وضعیت فعلی تولید کتابهای دانشگاهی هستم افزود: برای ایجاد تحول در حوزه نشر دانشگاهی، نیاز به همفکری وزارت بهداشت و افراد تاثیرگذار حوزه نشر یعنی ناشران کتاب دانشگاهی حوزه پزشکی و رسانه‌هاست. رسانه‌ها توانایی اثرگذاری در تصمیم‌گیری‌ها را دارند.
کفاشی ادامه داد: توجه به تالیفات طب بومی، در بهبود وضعیت نشر کتاب دانشگاهی حوزه پزشکی موثر است؛ تالیفاتی که باید در منابع امتحانی منظور شود. البته طب بومی برابر با طب سنتی نیست.
تولید منبع دانشگاهی بر پایه تحقیقات بومی
وی در ادامه درباره مفهوم طب بومی گفت: کتابهای پزشکی در کشور‌های پیشرفته براساس نتایج تحقیقات و تجربیات بالینی پزشکان که در قالب مقاله منتشر شده، تولید می‌شوند. دانشگاههای کشور ما نیز می‌توانند برهمین اساس به انتشار کتاب با معیار‌های بومی اقدام کنند. به‌عبارتی دیگر منبع دانشگاهی بر پایه تحقیقات بومی تولید شود.
عضو انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی با اشاره به تاثیر تالیف کتاب براساس تجربیات پزشکی افزود: به‌عنوان مثال دانشجوی ایرانی برای درمان فشار خون به «هلتث» مراجعه می‌کند، این در حالی است که مبنای این کتاب براساس تحقیقات صورت گرفته بر روی جمعیت آمریکای شمالی یا اروپا است.
کفاشی تصریح کرد: بنابراین، شاهد بروز اثر‌ات متفاوت داروهای فشار بر مبتلایان ایرانی هستیم، چراکه تحقیقات بالینی درباره داروهای فشار خون در ایران صورت نگرفته است. بررسی آثار دارو‌ها بعد از گذشت نزدیک به 2 دهه، خود را نشان می‌دهد که معیار عمل پزشکان ایرانی است.
نشر حوزه پزشکی، ترجمه‌محور است
وی افزود: وزارت بهداشت، نخستین مرجع در اصلاح مبانی کتابهای دانشگاهی در حوزه پزشکی است. وازرت بهداشت باید دانشگاه‌ها را موظف کند تا براساس مقالات پژوهشی، کتاب تالیف کنند؛ آثاری که به تدریج باید وارد منابع درسی دانشجویان شود. البته این روش ممکن است در 15 سال، تحولی در مبانی تولید کتاب دانشگاهی ایجاد کند.
این فعال حوزه نشر دانشگاهی گفت: نشر حوزه پزشکی، ترجمه‌محور است. البته باید توجه داشت که دانشجویی که از منابع ترجمه پزشکی استفاده می‌کند، دانشجوی متوسط و ضعیفی است، چراکه منبع به زبان مبداء باید محور اصلی مطالعات دانشجوی پزشکی باشد. دانشجویان ضعیف، مشتریان اصلی ناشران حوزه پزشکی هستند.
کفاشی با اشاره به نشر افست کتابهای حوزه پزشکی اظهار کرد: نشر افست به هیچ عنوان نشر نیست، کپی است. ناشر افست، فقط جنبه مالی را درنظر می‌گیرد. باید توجه داشت که افست تولید کتاب نیست؛ تولید، یعنی تغییری در ماهیت ایجاد کردن.
ناشر پزشکی؛ ابزار ترجمه، فشرده‌نویسی و چکیده‌نویسی
وی درباره بی‌توجهی وزارت بهداشت نسبت به شناسایی و معرفی آثار مولفان ایرانی ادامه داد: «الکترو کاردیوگرافی پیشرفته» عنوان کتابی از دکتر آذرنیک، دانشیار بیمارستان قلب شهید رجایی است. کتابی که حاصل تلاش‌های بالینی مولف در طی 15 است. دکتر آذرنیک، تک تک نوار‌های قلب بیماران خود را جمع‌آوری و بر همین اساس کتاب «الکترو کاردیوگرافی پیشرفته» را تالیف کرده است. آیا وزارت بهداشت به فکر معرفی این اثر به‌عنوان منبع درسی افتاد؟ هرساله منابع مولف آمریکایی به دانشجوی رشته پزشکی معرفی می‌شود و هیچگاه کتابی مانند «الکترو کاردیوگرافی پیشرفته» به‌عنوان منبع درسی معرفی نمی‌شود.
مدیر انتشارات بشری گفت: «الکترو کاردیوگرافی پیشرفته» هر سال با شمارگان بیش از پنج‌هزار نسخه منتشر می‌شود. من به‌عنوان ناشر حوزه پزشکی، انتشار چنین آثاری را نشر پزشکی می‌دانم. مادامی که وزارت بهداشت به معرفی منابع آمریکایی اقدام می‌کند، ناشر پزشکی ابزار ترجمه، فشرده‌نویسی و چکیده‌نویسی است.
مروری بر پرونده
مدیر مرکز نشر دانشگاهی با اشاره به این‌که ویراستاری مشکل نخست نشر دانشگاهی است، بیان کرد: پیش از رشد جهشی ناشران حوزه دانشگاهی در اوایل دهه 70 ، نظارت درون‌سازمانی بر نشر دانشگاهی وجود داشت. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با بهمن حاجی‌پور را اینجــــــــــا بخوانید.
مدیر نشر دانشگاهی و نایب رئیس انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی اظهار کرد: بیش از 90 درصد منابع دانشگاهی ما ترجمه است، بنابراین تمرکز بیشتر ناشران دانشگاهی بر مراحل آماده‌سازی این‌گونه آثار است. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با مهندس مسعود پایدار را اینجــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در تشریح مبانی تالیف کتاب دانشگاهی گفت: مولف کتاب دانشگاهی به‌عنوان فرد آشنا به مفاهیم تخصصی، باید ویراستار آثار خود باشد. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با داور شیخاوندی را اینجـــــــــــا بخوانید.
مدیر نشر رسا با اشاره به این‌که در حوزه نشر کتاب دانشگاهی شاهد سقوط اخلاقی هستیم گفت: آثاری که نام سه نویسنده، شامل دو دانشجو و یک مدرس در شناسنامه آن ديده مي‌شود، مطمئن باشید کار دانشجويان بوده و در قالب طرحي مطالعاتی یا ترجمه به سرانجام رسيده است. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با محمدرضا ناجیان را اینجــــــــــا بخوانید.
رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی معتقد است که ارزیابی و نظارت بر تولید کتابهای دانشگاهی، نتیجه آراء و نظرات عقل جمعی است. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با محمد سلگی را اینجــــــــا بخوانید.
مدیر انتشارات خانه زیست‌شناسی معتقد است که وجود مشکل در تالیف آثار دانشگاهی سابقه 25 ساله دارد. به تعبیر مصطفی پویان، قلم به‌دست بودن، یعنی انشا‌‌نویس موفق، نه املا‌‌نویس. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با مصطفی پویان را اینجــــــــــــــا بخوانید.
رئیس پژوهشکده پوشش‌های سطح و فناوری‌‌های نوین معتقد است که اگر کتابی در حوزه صنعت، تولید و با ضعف محتوایی منتشر شود، موجب از بین رفتن اعتبار نویسنده و ناشر خواهد شد. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با زهرا رنجبر را اینجــــــــا بخوانید.
مشاور عالی رئیس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی با اشاره به لزوم بررسی کیفیت منابع خودآموز دانشگاهی گفت: کتاب دانشگاهی باید آموزش‌محور باشد و محتوای آموزشی باید ارتباطی طولی با محتواهای قبلی و ارتباط عرضی با مفاهیم مشابه داشته باشد. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر رسول میرزایی را اینجـــــــــــا بخوانید.
استادیار دانشگاه تربیت دبیر دانشگاه شهید رجایی، نیازسنجی را اساس تالیف منبع دانشگاهی دانست و گفت: مولف کتابهای دانشگاهی به پختگی و شناخت علمی نیاز دارد و به عبارتی باید از مشق سربازی به سرداری برسد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر رضا نجاتی را اینجــــــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است که نادیده انگاشتن مشخصه‌های زبانی در متون دانشگاهی، خیانتی نابخشودنی به نسل‌های آینده است، چراکه نه تنها مانع فهم و درک صحیح، بلکه موجب حیرانی و سرگردانی جوانان می‌شود. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر نگار داوری اردکانی را اینجـــــــــــا بخوانید.
استادیار سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی «سمت» معتقد است که در سه دهه گذشته، از نظر آمار تولید کتاب پیشرفت داشته‌ایم ولی از نظر کیفیت وضعیت مناسب نیست، چراکه در حوزه تولید کتاب دانشگاهی، متخصص نداریم. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمد آرمند را اینجــــــــا بخوانید.
نظر شما