خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- زینب حبیب پور: داوود شهرابی، مدیر مسوول انتشارات نوای مدرسه در خصوص آسیبشناسی کتابهای مذهبی کودک ونوجوان گفت: با توجه به وجهه دینی انقلاب اسلامی ایران در سال های پس از پیروزی انقلاب، تربیت مذهبی مخاطبان کودک و نوجوان دارای اهمیت ویژهای بوده است اما آنچه به عنوان ماحصل این نوع کار تا کنون دیده شده، بازنویسیهای معمولی و متون دینی سطحی بوده است که متاسفانه این موضوع در سالهای اخیر و همزمان با تولید انبوه آثار دینی برای کودکان و نوجوان گاه به بیراهه هم رفته است.
به گفته شهرابی این نوع نگاه به ادبیات دینی در حوزه کودک ونوجوان با استفاده نویسندگان از زبان غلو و تکیه بر تکرار مباحثی کاملا به دور از متن و مفهوم احادیث و قرآن یکی از بزرگترین آسیبهای این حوزه به شمار میآید.
شهرابي اصلى ترين مشكل در اين حوزه را، سهل و ممتنع بودن کار نوشتن براى بچه ها دانست و اظهار كرد: اين باور غلط كه نوشتن براى كودكان و نوجوانان راحت تر ازنوشتن براي بزرگسال است، باعث شده كه بسيارى از نويسندگان با تجربه و تخصص كم، در اين حوزه دست به قلم شوند و تا امروز نتيجه این عمل توليد آثاري سطحي و بيمحتوا در اين زمينه بوده است.
این فعال فرهنگی یادآور شد: نکته قابل ملاحظه دراین میان اين است كه به لحاظ كميت، بيشتر کتابهایی که دراین زمینه تولید میشوند مشکلی ندارند و بحث تنها روی کیفیت آثار است . بسیاری از ناشران و نویسندگان کودک ونوجوان ما به دلیل ناآشنایی با این حوزه حساس قادر نیستند کارهای مذهبی فاخر و ماندگار براي كودكان ونوجوانان تولید کنند.
مدیر مسوول انتشارات نوای مدرسه گفت: هرچند کار کودک ونوجوان تخصصهای خاص خود را میطلبد اما باید گفت بیشتر کسانی که برای این گروه سنی کتابهای مذهبی مینویسند، با توجه به برداشتهای ذهنی خود و بدون در نظر گرفتن شرایط و ویژگیهای این گروه سنی اقدام به نوشتن میکنند.
وی نحوه بیان موضوعات مذهبی برای کودک ونوجوان را یکی از مهمترین مسائلی دانست که دست اندرکاران حوزه نشر کودک ونوجوان باید به آن توجه کنند.
این ناشرگفت: آنچه امروزه دررابطه با كتابهاي مذهبي كودك ونوجوان مشاهده میکنیم این است که کتابهای مذهبی ما هنوز که هنوز است نتوانسته اند با كودك ونوجوان جامعه امروزي ارتباط برقرار کنند و این مطلب باعث کاهش رغبت کودکان ونوجوان به خواندن کتابهای مذهبی و رو آوردن به کتابهای غیرمذهبی شده است.
این فعال فرهنگی درادامه گفت : گذشته از بدآموزیهایی که برخی تصاویر این قبیل کتابها دارند، محتوای آنها نیز کم و بیش دارای بدآموزیهایی است. شاید يكي ازعلتهاي این امر اين است كه نویسندگان با دنیای کودکان آشنایی کامل ندارند. به عنوان مثال در یکی از کتابهای مذهبي كودك ونوجوان، نویسنده در ضمن بیان ماجرای حضرت ابراهیم(ع) بدون مقدمههای لازم مینویسد، ابراهیم میخواست فرزندش را ذبح کند! نكته قابل توجه در اينجا اين است كه موضوع ذبح حضرت اسماعیل به دست حضرت ابراهیم(ع) واقعیتی فوق العاده حساس است که باید با زبانی هنرمندانه و اشراف همه جانبه به موضوع مطرح شود زیرا این مساله هنوز ابهاماتی دارد که حتی برای بزرگترها هم حل نشده است.
شهرابی عنوان کرد: بسیاری از کتابهای مذهبی حوزه کودک ونوجوان به لحاظ تصویرگری عالی و از سطح بسیار بالایی برخوردارهستند ولی از حیث محتوا و متن آنچنان مناسب و قوی نیستند . در بسیاری از موارد، متن وتصویر هیچ سنخیتی با هم ندارند ودست اندركاران نشر ما بايد بدانند كه هر گاه موضوع یا ماجرایی تاریخی به روشی نازیبا به كودك ونوجوان عرضه شود، زمینه ارائه تصویری درست و زیبا هم قطعا از بین خواهد رفت.
وي افزود: تصويرگري كتابهاي ديني كار بسيار پرزحمت و سختی است که براي آن بايد پژوهشهاي زيادي انجام شود، يعني تصويرساز، نويسنده و كارشناس بنشينند و با همفکری و هم اندیشی یکدیگرسعی کنند تا در اين شرايط، تصوير خوبي براي اين كتابها خلق شود.
مدیر مسوول انتشارات نوای مدرسه اظهار کرد: شاد بودن و قابل فهم بودن موضوع بیان شده برای کودک ونوجوان در کتابهای مذهبی یکی دیگر از موضوعاتي است که باید به آن توجه شود و میطلبد نویسندگان و ناشران در تولید این کتابها دقت لازم را به خرج دهند چرا كه کودکان بیشتر مطالعه کتابهایی را دوست دارند که جنبه های شادی بخش و هیجانآور آن بيشتر باشد. نویسندگان باید سعی کنند تا عبارتهای کوتاه و گویا نوشته شود و بدانند كه جملههای طولانی و نفسگیر برای کودک ونوجوان جاذبهای نخواهند داشت.
شهرابی گفت: در فرايند طبيعى توليد هر كالا، این نياز جامعه است که آهنگ توليد را تنظيم مىكند و در بحث انتخاب کتابهای مذهبی نیز باید گفت که برای انتخاب این کتابها نقش خانوادهها بسیار پررنگتر از کودک ونوجوان است . آنها تشخیص میدهند فرزندانشان چه کتابهایی را بخوانند و چه کتابهایی را نخوانند ولی در بحث کتابهای غیرمذهبی میتوان گفت که بیشتر خود کودک ونوجوان تمایل نشان میدهد که کتابی را بخرد يا نه.
به گفته شهرابی استفاده از تمثیل و داستان در بیان موضوعات مذهبی برای جا افتادن موضوع در ذهن کودک ونوجوان از ملزومات كارهاي ديني دراين حوزه به شمار ميرود ولی متاسفانه برخی از نویسندگان سعی میکنند، بسیاری از موضوعات مذهبی و حتی برخی از مسائل فقهی و شرعی را به صورت خیلی عامیانه برای آنها بیان کنند.
وی از مساله اخلاق به عنوان مهترین و اساسیترین بحث در بیان موضوعات مذهبی ياد كرد و گفت: هنر یک نویسنده کتابهای مذهبی کودک ونوجوان در این است که با بهکارگیری خلاقیت های هنری خود، اخلاق دینی را برای کودک ونوجوان به خوبی بیان کند. نویسنده باید به این قشر آموزش دهد که دین چیزی فراتر از اخلاق نیست و سعی داشته باشد روی اخلاق جامعه برای این گروه سنی بیشتر کار کند زیرا کودکی که در جامعه و در ارتباط با افراد آن جامعه شاهد بسیاری از بیاخلاقیها و ناهنجاریها است، چگونه میتواند مساله اخلاق دینی را برای خود حل و فصل کند؟ . این جاست که وظایف نویسندگان کودک ونوجوان چند برابر می شود.
شهرابی در پايان سخنان خود گفت: فكر میکنم برای حل مشكلات نشر كودك ونوجوان نيازمند اطلاعات جامع و تقويت بنيه علمي نويسنده و تصويرگر در حوزه مربوطه هستيم و استفاده نکردن از نظرات كارشناسان در اين زمينه ما را آسیبپذیر خواهد کرد .
شهرابي اصلى ترين مشكل در اين حوزه را، سهل و ممتنع بودن کار نوشتن براى بچه ها دانست و اظهار كرد: اين باور غلط كه نوشتن براى كودكان و نوجوانان راحت تر ازنوشتن براي بزرگسال است، باعث شده كه بسيارى از نويسندگان با تجربه و تخصص كم، در اين حوزه دست به قلم شوند و تا امروز نتيجه این عمل توليد آثاري سطحي و بيمحتوا در اين زمينه بوده است.
این فعال فرهنگی یادآور شد: نکته قابل ملاحظه دراین میان اين است كه به لحاظ كميت، بيشتر کتابهایی که دراین زمینه تولید میشوند مشکلی ندارند و بحث تنها روی کیفیت آثار است . بسیاری از ناشران و نویسندگان کودک ونوجوان ما به دلیل ناآشنایی با این حوزه حساس قادر نیستند کارهای مذهبی فاخر و ماندگار براي كودكان ونوجوانان تولید کنند.
مدیر مسوول انتشارات نوای مدرسه گفت: هرچند کار کودک ونوجوان تخصصهای خاص خود را میطلبد اما باید گفت بیشتر کسانی که برای این گروه سنی کتابهای مذهبی مینویسند، با توجه به برداشتهای ذهنی خود و بدون در نظر گرفتن شرایط و ویژگیهای این گروه سنی اقدام به نوشتن میکنند.
وی نحوه بیان موضوعات مذهبی برای کودک ونوجوان را یکی از مهمترین مسائلی دانست که دست اندرکاران حوزه نشر کودک ونوجوان باید به آن توجه کنند.
این ناشرگفت: آنچه امروزه دررابطه با كتابهاي مذهبي كودك ونوجوان مشاهده میکنیم این است که کتابهای مذهبی ما هنوز که هنوز است نتوانسته اند با كودك ونوجوان جامعه امروزي ارتباط برقرار کنند و این مطلب باعث کاهش رغبت کودکان ونوجوان به خواندن کتابهای مذهبی و رو آوردن به کتابهای غیرمذهبی شده است.
این فعال فرهنگی درادامه گفت : گذشته از بدآموزیهایی که برخی تصاویر این قبیل کتابها دارند، محتوای آنها نیز کم و بیش دارای بدآموزیهایی است. شاید يكي ازعلتهاي این امر اين است كه نویسندگان با دنیای کودکان آشنایی کامل ندارند. به عنوان مثال در یکی از کتابهای مذهبي كودك ونوجوان، نویسنده در ضمن بیان ماجرای حضرت ابراهیم(ع) بدون مقدمههای لازم مینویسد، ابراهیم میخواست فرزندش را ذبح کند! نكته قابل توجه در اينجا اين است كه موضوع ذبح حضرت اسماعیل به دست حضرت ابراهیم(ع) واقعیتی فوق العاده حساس است که باید با زبانی هنرمندانه و اشراف همه جانبه به موضوع مطرح شود زیرا این مساله هنوز ابهاماتی دارد که حتی برای بزرگترها هم حل نشده است.
شهرابی عنوان کرد: بسیاری از کتابهای مذهبی حوزه کودک ونوجوان به لحاظ تصویرگری عالی و از سطح بسیار بالایی برخوردارهستند ولی از حیث محتوا و متن آنچنان مناسب و قوی نیستند . در بسیاری از موارد، متن وتصویر هیچ سنخیتی با هم ندارند ودست اندركاران نشر ما بايد بدانند كه هر گاه موضوع یا ماجرایی تاریخی به روشی نازیبا به كودك ونوجوان عرضه شود، زمینه ارائه تصویری درست و زیبا هم قطعا از بین خواهد رفت.
وي افزود: تصويرگري كتابهاي ديني كار بسيار پرزحمت و سختی است که براي آن بايد پژوهشهاي زيادي انجام شود، يعني تصويرساز، نويسنده و كارشناس بنشينند و با همفکری و هم اندیشی یکدیگرسعی کنند تا در اين شرايط، تصوير خوبي براي اين كتابها خلق شود.
مدیر مسوول انتشارات نوای مدرسه اظهار کرد: شاد بودن و قابل فهم بودن موضوع بیان شده برای کودک ونوجوان در کتابهای مذهبی یکی دیگر از موضوعاتي است که باید به آن توجه شود و میطلبد نویسندگان و ناشران در تولید این کتابها دقت لازم را به خرج دهند چرا كه کودکان بیشتر مطالعه کتابهایی را دوست دارند که جنبه های شادی بخش و هیجانآور آن بيشتر باشد. نویسندگان باید سعی کنند تا عبارتهای کوتاه و گویا نوشته شود و بدانند كه جملههای طولانی و نفسگیر برای کودک ونوجوان جاذبهای نخواهند داشت.
شهرابی گفت: در فرايند طبيعى توليد هر كالا، این نياز جامعه است که آهنگ توليد را تنظيم مىكند و در بحث انتخاب کتابهای مذهبی نیز باید گفت که برای انتخاب این کتابها نقش خانوادهها بسیار پررنگتر از کودک ونوجوان است . آنها تشخیص میدهند فرزندانشان چه کتابهایی را بخوانند و چه کتابهایی را نخوانند ولی در بحث کتابهای غیرمذهبی میتوان گفت که بیشتر خود کودک ونوجوان تمایل نشان میدهد که کتابی را بخرد يا نه.
به گفته شهرابی استفاده از تمثیل و داستان در بیان موضوعات مذهبی برای جا افتادن موضوع در ذهن کودک ونوجوان از ملزومات كارهاي ديني دراين حوزه به شمار ميرود ولی متاسفانه برخی از نویسندگان سعی میکنند، بسیاری از موضوعات مذهبی و حتی برخی از مسائل فقهی و شرعی را به صورت خیلی عامیانه برای آنها بیان کنند.
وی از مساله اخلاق به عنوان مهترین و اساسیترین بحث در بیان موضوعات مذهبی ياد كرد و گفت: هنر یک نویسنده کتابهای مذهبی کودک ونوجوان در این است که با بهکارگیری خلاقیت های هنری خود، اخلاق دینی را برای کودک ونوجوان به خوبی بیان کند. نویسنده باید به این قشر آموزش دهد که دین چیزی فراتر از اخلاق نیست و سعی داشته باشد روی اخلاق جامعه برای این گروه سنی بیشتر کار کند زیرا کودکی که در جامعه و در ارتباط با افراد آن جامعه شاهد بسیاری از بیاخلاقیها و ناهنجاریها است، چگونه میتواند مساله اخلاق دینی را برای خود حل و فصل کند؟ . این جاست که وظایف نویسندگان کودک ونوجوان چند برابر می شود.
شهرابی در پايان سخنان خود گفت: فكر میکنم برای حل مشكلات نشر كودك ونوجوان نيازمند اطلاعات جامع و تقويت بنيه علمي نويسنده و تصويرگر در حوزه مربوطه هستيم و استفاده نکردن از نظرات كارشناسان در اين زمينه ما را آسیبپذیر خواهد کرد .
نظر شما