به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در آستانه سالروز زلزله رودبار و منجیل، پیش از ظهر امروز (پنجشنبه 29 خردادماه)،  از «پایگاه موضوعی زلزله کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد» رونمایی شد. دکتر بهرام عکاشه، پدر علم زلزله‌شناسی ایران، دکتر مهدی زارع، رئیس پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، دکتر محمد ایرانمنش، مدرس دانشگاه و کارشناس مدیریت بحران، عباس میرزایی، طراح «پایگاه موضوعی زلزله کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد» و مهرناز خراسان‌چی، مسئول کتابخانه حسینیه ارشاد در این آیین حضور داشتند.

در ابتدای این آیین، مهرناز خراسان‌چی درباره دلایل ایجاد این پایگاه گفت: بعد از برگزاری سلسله نشست‌‌هایی با موضوع زلزله «پایگاه موضوعی زلزله کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد» برای دسترسی آسان به منابع این حوزه ایحاد شد. 

نخستین پایگاه موضوعی در یک کتابخانه عمومی کشور
وی افزود: «پایگاه موضوعی زلزله کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد» نخستین پایگاه موضوعی در یک کتابخانه‌ عمومی کشور است، در حالی این اتفاق روی داده است که فعالیت کتابخانه‌ها در کشور ما فقط منحصر به امانت کتاب و به‌ویژه رمان شده است.

مسئول کتابخانه حسینیه ارشاد با بیان این نکته که کتابخانه حسینه ارشاد شامل 150 هزار رکورد از منابع مختلف است، ادامه داد: با ایجاد چنین پایگاه‌هایی در کتابخانه‌‌های عمومی کشور، زمینه برای دسترسی آسان متخصصان به منابع فراهم می‌شود. 

خراسان‌چی با اشاره به منابع موجود در «پایگاه موضوعی زلزله کتابخانه عمومی حسینه ارشاد» گفت: این پایگاه علاوه بر منابع کتاب، شامل چهار هزار مطلب استخراج شده از مقاله‌ها و گزارش‌های مطبوعاتی با موضوع زلزله است. تمامی کتاب‌های این پایگاه نیز اهدایی هستند. 

زلزله پایین پای ما است، نه بالای سرما
در ادامه این آیین، دکتر بهرام عکاشه، ضمن اشاره به آمار‌ه قربانیان زلزله در ایران عنوان کرد: حتی یک کشته بر اثر زلزله زیاد است. ما باید تلاش کنیم همه اقشار جامعه را با ارشاد، از بلایای طبیعی مانند زلزله حفظ کنیم.

وی افزود: اعتقاد رایج درباره ارتباط آسیب ناشی از زلزله و سرنوشت، باید از ذهن مردم و مسئولان از بین برود و باور «زلزله پایین پای ما است، نه بالای سرما» تقویت شود. 

پدر علم زلزله‌شناسی ایران با اشاره به آمار بافت‌های فرسوده شهر تهران ادامه داد: طبق اعلام رئیس ستاد بحران، 15 میلیون نفر در بافت‌های فرسوده تهران زندگی می‌کنند. براساس اعلام مسئولان وزارت بهداشت در تهران، 75 بیمارستان فرسوده وجود دارد و 200 بیمارستان نیز در حالت بحران قرار دارند.

عکاشه با بیان این‌که زلزله بزرگ در تهران یک فاجعه جهانی به بار می‌آورد، اظهار کرد: سه هزار و 750 سال پیش، در کتاب «قانون» حمورابی، احکام سنگینی برای معمار‌های متخلف تعیین شده بود؛ پنج قانون این کتاب برای معماران تدوین شده بود. 

افزودن بخش اخبار عمومی درباره زلزله به پایگاه 
عباس میرزایی، طراح «پایگاه موضوعی زلزله کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد» نیز در این آیین در معرفی این پایگاه گفت: پایه اصلی این پایگاه، کتابخانه دیجیتال حسینیه ارشاد است، اما با توجه به برنامه‌های آتی کتابخانه برای گسترش پایگاه موضوعی، زمینه‌های ویژه‌ای مانند بخش اخبار عمومی درباره زلزله به آن افزوده خواهد شد.

وی درباره هدف اصلی از ایجاد این پایگاه ادامه داد: دسترسی‌پذیر ساختن اطلاعات کتاب‌شناختی و متن کامل منابع ارزشمند حوزه زلزله برای همه کاربران اینترنت، هدف اصلی در ایجاد این پایگاه است.

میرزایی افزود: در حال حاضر این پایگاه شامل 90 عنوان کتاب تخصصی و تعداد زیادی مقاله و فایل‌های صوتی است. کاربران برای استفاده از متن آثار باید عضو کتابخانه شوند که این‌کار به‌صورت رایگان انجام می‌شود. هر کاربر می‌تواند در صورت بروز مشکل، به‌صورت آنلاین در ساعات اداری با کتابدار در ارتباط باشد. متن کتاب‌ها به مدت 10 روز در پروفایل کاربر عضو، قابل استفاده است. 

ضعف مستندسازی در ایران
در این آیین همچنین محمد ایرانمنش، درباره مستندسازی موضوع زلزله در ایران گفت: مستند‌سازی یعنی، ثبت یا مکتوب کردن، ضبط گفت‌و‌گوها و تصویربرداری از رویداد‌ها است.

وی در ادامه با اشاره به ضعف مستند‌سازی موضوع زلزله، از شعر به‌عنوان یکی از منابع مستندسازی نام برد: شعر شاعرانی مانند آذر شاملو، هاتف اصفهانی و صباحی بیگدلی نمونه‌هایی از منابع مستند‌سازان است. 

«تاریخ زمین‌لرزه‌های ایران»
ایرانمنش افزود: کتاب «تاریخ زمین‌لرزه‌های ایران» تالیف ن. ن امبرسز و چ. پ ملویل، با ترجمه ابوالحسن رده، از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین آثار در حوزه مستندسازی زلزله در ایران است. این اثر نتیجه دو دهه تلاش نویسندگان و بهره‌برداری آن‌ها از منابع فارسی، عربی، ارمنی، یونانی، سریانی، روسی و اروپایی است.

این کارشناس مدیریت بحران اظهار کرد: کتاب «تاریخ زمین‌لرزه‌های ایران» شامل پژوهش‌های میدانی است و گستره زمانی آن نیز از روزگار باستان تا سده اخیر در تاریخ و مرز‌های تمدن ایران را شامل می‌شود. 

نقش سفرنامه‌ها در مستندسازی زلزله
این مدرس دانشگاه با اشاره به نقش سفرنامه‌ها در مستندسازی زلزله در ایران ادامه داد: «سفرنامه» ناصر خسرو در سده پنجم هجری قمری، «التنبیه و الاشراف» مسعودی در سده چهارم، «نزهه‌ القلوب» حمدالله مستوفی در سده هشتم و «تاریخ سیستان» در سده‌های پنجم تا هشتم قمری، از جمله سفرنامه‌هایی هستند که در آن‌ها به زلزله‌های ایران اشاره شده است. 

وی درباره منابع مستند زلزله رودبار نیز گفت: کتاب‌های «زلزله گیلان: به روایت مطبوعات» نوشته مشترک محمدتقی پوراحمد جکتاجی، سارا خدیوی فرد و احمد قربان‌زاده، «مشاركت روستائيان در بازسازی مناطق زلزله‌زده گيلان و زنجان» نوشته دكتر مهدی طالب، «مديريت بازسازی مناطق آسيب‌ديده از سوانح طبيعی (تجربه بازسازی مسكن مناطق زلزله‌زده گيلان - زنجان)» نوشته سيدحسين بحرينی و عباس آخوندی، «بررسی نحوه ارایه خدمات توان‌بخشی به آسیب‌دیدگان زلزله گیلان و فارس» نوشته مشترک محمد کمالی، محمدرضا مرادی و منوچهر ارجمند حسابی، از منابع دیگر مستندسازی زلزله در ایران هستند.

ایرانمنش افزود: کتاب «جامعه‌شناسی و مدیریت بحران، تجربه‌ بم» نیز شاخص‌‌ترین اثر در حوزه مستندسازی زلزله بم است. دکتر سیامک زند رضوی با همکاری رویا اخلاص‌پور این اثر را به رشته تحریر درآوردند و نشر قطره در سال 1379 آن‌را منشر کرد. کتاب «زلزله؛ پس از آن که زمین می‌لرزد» نوشته سوزان الیزابت هاف؛ راجر جی بیلهام و ترجمه مشترک دکتر مهدی زارع و مهندس فرناز کامران‌زاد نیز سال گذشته در این زمینه منتشر شد. 

«پس از آن که زمین می‌لرزد» به روایت کتاب
این کارشناس مدیریت بحران درباره کتاب «زلزله؛ پس از آن که زمین می‌لرزد» توضیح داد: اين اثر حاصل مطالعات وسيع دو تن از دانشمندان بنام معاصر در علم زلزله‌شناسی است كه با نگاهی ترويجی و همزمان تاريخی، به مساله زلزله می‌پردازند. مترجمان در بخش پايانی كتاب با اشاره و معرفی مختصر مشخصات آخرين زمين‌لرزه‌های مهم ايران، اطلاعات جالبی به علاقه‌مندان و مخاطبان ارایه داده‌اند. خلاصه‌ای از تاریخچه لرزه‌خیزی و آمار زلزله‌های مهم جهان و زلزله‌های ایران نیز در قالب یک فصل به عنوان افزوده‌ها آورده شده است.

ایرانمنش در پایان، پژوهشگران سازمان‌ها و انجمن‌ها را مخاطبان اصلی مستندسازی دانست و گفت: بهبود کارآیی و بهره‌وری مدیریت بحران زلزله در مراحل پیش از حادثه و بحران، با هدف پیشگیری، آمادگی، مقابله، بازسازی و بازتوانی از اهداف مستند‌سازی است.