به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «شکل‌گیری و توسعه آغاز نگارش در ایران» تالیف مرتضی حصاری سیر تکاملی نگارش در ایران را مورد بررسی قرار می‌دهد و «مهر در ایران از آغاز تا صدر اسلام» به قلم حسن طلایی مهرهای مورد استفاده در ایران را ارزیابی و تحلیل می‌کند.
آغاز نگارش در ایران با بهره‌گیری از مدارک باستان‌شناسی و زبان‌شناسی
مرتضی حصاری در کتاب «شکل‌گیری و توسعه آغاز نگارش در ایران» براساس مطالعه زبان‌شناسان متخصص آغاز نگارش، گونه‌ها و شیوه‌های گل‌نوشته‌های مرحله نخست و آغاز ایلامی را معرفی و طبقه‌بندی می‌کند.
این کتاب، ضمن ارایه مدارک شاخص باستان‌شناسی - زبان‌شناسی، به بررسی سیر تکاملی نگارش در ایران از مرحله پیش‌نگارش تا آغاز نگارش می‌پردازد. در مرحله پیش‌نگارش، کالاشمارها، گوی‌های شمارشی توخالی، گوی‌های شمارشی توپر، گوی‌های شمارشی دوکی شکل و گل‌خط و در مرحله آغاز نگارش، با تفکیک به دو بخش، شاخص‌های بیجک و گل‌نوشته‌های شمارشی ابتدایی، پیشرفته و علایم‌نگار و گل‌نوشته‌های آغاز ایلامی تجزیه و تحلیل می‌شوند.
کتاب دربردارنده سه فصل کلی با عناوین «کلیات»، «آغاز شهرنشینی و شناخت شهر» و «آغاز نگارش در ایران» است. نخستین فصل ضمن بررسی جغرافیای طبیعی و سیاسی ایران، حوزه‌های مطالعات باستان‌شناسی شامل حوزه فرهنگی جنوب غرب ایران، حوزه فرهنگی جنوب شرق ایران و حوزه فرهنگی مرکز فلات ایران را تحلیل و تشریح می‌کند.
فصل بعدی کتاب به آغاز شهرنشینی در ایران اختصاص دارد. نویسنده در این فصل ضمن ارایه تعریفی از شهر، شاخص‌های شهرنشینی و شکل‌گیری شهر را بیان می‌کند و سرانجام فصل پایانی کتاب آغاز نگارش در ایران را مورد بررسی قرار می‌دهد. «مراحل شکل‌گیری نگارش در ایران»، «بازسازی معماری براساس نقش‌مایه‌های مهرها»، «آغاز نگارش»، «شیوه علایم شمارشی» و «نشانه‌های نگارشی آغاز ایلامی» مهم‌ترین عناوین این فصل از کتاب را تشکیل می‌دهند.
در بخشی از کتاب آمده است: «پیشینه مطالعات آغاز نگارش، با نظریه تکاملی خط ویلیام واربورتن به قرن هجدهم میلادی برمی‌گردد. وی معتقد بود که تصویرنگاری، ریشه ظهور خطوط اولیه است. نظر وی در کتابش با عنوان موسی فرستاده خدا، به تاریخ 1738 میلادی در لندن به چاپ رسید. در قرن نوزدهم حتی نمونه‌های نگارشی میخی در قالب نظر واربورتن مطالعه می‌شد. در سال 1902، شخصی به نام گئورگ بارتن ابتدا نظر دیلیتزیش را که معتقد بود خط میخی دارای 21 علامت ابتدایی است، رد کرده و پس از بررسی متون مصری، چینی و آزاتک‌ها به همان نظر واربورتن رسید.»
سرگذشت مُهر در ایران از دوران نوسنگی تا صدر اسلام
کتاب «مهر در ایران از آغاز تا صدر اسلام» تالیف حسن طلایی، پدیده مهر را در چارچوب تسلسل و توالی فرهنگ‌های پیش از تاریخ و تاریخی ایران بررسی می‌کند. این کتاب در 6 فصل به هم پیوسته در راستای یک موضوع مشخص تنظیم شده است.
«تعاریف و اصطلاحات تخصصی مطالعه و بررسی مهرها»، «بسترهای پیدایش مهر و مهرسازی و کارکردهای آن در ایران»، «مهر و مهرسازی در دوران مس سنگی ایران»، «مهر و مهرسازی در عصر مفرغ ایران»، «مهر و مهرسازی در عصر آهن ایران» و «مهر و مهرسازی در دورانه‌ای تاریخی ایران» عناوین شش‌گانه کتاب را تشکیل می‌دهند.
نخستین فصل کتاب به تعاریف و اصطلاحات تخصصی مطالعه مهرها مانند مهرهای مسطح، مهرهای استوانه‌ای، بدل چینی، قیر طبیعی، عقیق، مهر و موم کردن و سبک‌های مهرتراشی اختصاص یافته است تا خواننده قبل از ورود به موضوعات و مسایل اصلی با این تعاریف و اصطلاحات آشنا شود.
در فصل دوم بسترهای اجتماعی و اقتصادی پیدایش مهر و مهرسازی و کارکردهای آن در زمان‌های متوالی مورد توجه قرار گرفته است. به عقیده نویسنده، این رویکرد خواننده را قادر می‌سازد تا درک و بصیرت عمیق‌تری از اهمیت پدیده پیدایش مهر و مهرسازی و جایگاه آن در جوامع کهن ایران داشته باشد.
در بخشی از کتاب درباره کارکردهای مُهر می‌خوانیم: «یکی از عوامل موثر در پیدایش مهرهای استوانه‌ای و مشبک فلزی در دوره مفرغ، پیشرفت تجارت بین‌منطقه‌ای و به دنبال آن تخصص‌پذیری در جوامع این دوره است. شاید علت اصلی گسترش تجارت، بالا رفتن رشد تقاضا برای مواد کمیاب بوده است. باید توجه کرد در دوران قبل از پیدایش مهر، مبادله کالا فعالیتی تجارتی نبوده است. در ساختار مبادله و تجارت سه روش وجود داشته است که شامل مبادله مستقیم کالا، توزیع مجدد محلی و تجارت سازمان‌یافته منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای که این‌گونه شامل تجارت بین منطقه بوده که آثار آن را در همگونی‌های سبکی مهرها در مناطق مختلف شاهد هستیم.»
در فصل‌های سوم تا ششم، به مصداق‌ها و مستندات پدیده استفاده از مهر در تسلسل و توالی زمانی با توجه به فرایندهای فرهنگی پرداخته شده است، تا بدین وسیله سیر تحول، افت و خیزها و پیشرفت‌های فناوری در زمینه مهر و مهرسازی که در طول زمان رخ داده است، آشکار شود.
چاپ نخست کتاب «شکل‌گیری و توسعه آغاز نگارش در ایران» تالیف مرتضی حصاری در 175 صفحه و بهای 6 هزار تومان و چاپ نخست کتاب «مهر در ایران از آغاز تا صدر اسلام» به قلم حسن طلایی در 167 صفحه و بهای پنج‌هزار و 500 تومان هر دو با شمارگان یک‌هزار نسخه از سوی انتشارات سمت در دسترس باستان‌شناسان و علاقه‌مندان قرار گرفتند.
پنجشنبه ۸ خرداد ۱۳۹۳ - ۰۸:۴۵
نظر شما