خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- نشست «واژه سازی در ترجمه» صبح امروز با حضور عباس مهرپویا در سالن کتاب و رسانه نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، واقع در طبقه دوم شبستان برگزار شد. مهرپویا در این نشست با تشریح فرایند واژه سازی گفت: اگر واژه ای در دیکشنری نبود مترجم می تواند به کارشناس این حوزه مراجعه کند و اگر باز هم به معنای درستی دست نیافت، وظیفه دارد که معنای واژه را در زبان مبدأ آنالیز کند و یک پیشنهاد (RESPONSE) ارایه دهد.

این مترجم افزود: اگر واژه مورد نظر به مراکزی که با بدنه های زبان مثل فرهنگستان درارتباطند، ارایه شود، این کلمات وارد جامعه می شوند. البته شاید واژه ای که متولد شده چنان قوی و خوش ساخت باشد که در میان جامعه کاربرد پیدا کند. واژه متولد شده حتی می تواند، از طریق نوشته شدن در یک شعر به جامعه عرضه شود.

مترجم کتاب «برای رهایی» ادامه داد: «اصطلاح» یک نام است. به طور مثال اگر نمی خواستیم برای واژه «انرژی» کلمه انگلیسی اش را به عاریه بگیریم باید می گفتیم «آنچه برای انجام کاری به کار می آید» یکی از واژه هایی که برای معادل «انرژی» به کار برده شد «کارمایه» است یا خودم واژه «سازمایه» را به جای «عنصر» به کار برده ام.

این مدرس دانشگاه اضافه کرد: بسیاری از کسانی که به صورت «ADJECTIVE» صحبت نمی کنند و تعمیرکار اتومبیل اند به بولبرینگی که میان تسمه کولر و تسمه موتور بیهوده می چرخد، «هرزه گرد» می گویند. اگر این اشخاص با دستور زبان سخن آشنایی داشتند، بی تردید هر کدام می توانستند در فنون مربوط به خودشان واژه هایی نو و ماندگار بیافرینند.

اظهارات ناباکوف درباره ترجمه
مهرپویا یادآور شد: فرمالیست های عرصه زبان معتقدند آنچه در فرم زبان آغاز هست باید در زبان انجام هم وجود داشته باشد. ولادیمیر ناباکوف، نویسنده روس درباره ترجمه جمله ای دارد که می گوید: «یکی از ناپسندترین جملات درباره ترجمه این است که می گویند ترجمه روانی بود!». به گمانم در ترجمه روان ما نویسنده را نادیده می گیریم و به جایش مترجم را بزرگ می کنیم چرا که در چنین ترجمه ای اثر به اصطلاح اهلی شده است.

صاحب کتاب «زیبایی های زمین» توضیح داد: مترجمان در ایران متن را به سمت خواننده می کشانند در حالی که اثر باید به متن اصلی نزدیک باشد. به گمانم اگر طیف مخاطبان چنین آثاری کم باشند به عوض آن فهم دانش زبانی بالا خواهد رفت. البته در چنین تسلسلی ممکن است ترجمه پرفروش نشود چون زبانش همه فهم نیست.

وی گفت: هنگامی که ما واژه ای نو در زبان می بینیم با چالش روبه رو می شویم چرا که باید واژه ای را در زبان مقصد ایجاد کنیم. یکی از دشواری های ترجمه «TRANSLATER STUDY» (فهم ترجمه) است. «یوژی نایدا» از چهره های شناخته شده ترجمه می گوید: «وقتی ما با ساختاری از کلمه روبه روییم، پس از ساختن واژه باید اجرایش را به درستی بشناسیم.»

مهرپویا افزود: انسان ها پیش از سخن گفتن «CONCEPT»هایی (اندیشه کلی) در ذهن داشتیم و این «CONCEPT»ها هنوز به واژه تبدیل نشده بود. یک پژوهش تازه نشان می دهد که بخش عمده ای از واژه رسانی را با «BODY LANGUAGE» انجام می دهیم. در واقع «CONCEPT» واژه را از ژرف ساخت خارج می کند و به عنوان روساخت به کار می گیرد و هنگامی که در کنار یکدیگر قرار گرفته می شود، جملات معنایی را تشکیل می دهد.

صاحب کتاب «لوت دشت شگفتی ها» در پایان اضافه کرد: «WORD» واحدی معنایی است که در زبان عمومی به کار می رود. همه انسان ها چه آکادمیک و چه غیر آکادمیک از آن استفاده می کنند. در واقع دامنه کاربرد وسیع تری دارد اما «TERM» دامنه کاربرد کمتری دارد. واژه «BUSINESS» هنگامی که در تجارت به کار رود به طور مشخص مربوط به کاری می شود که صرفاً مختص یک نفر یا عده خاصی است. البته همین واژه در کاربرد عمومی «کسب و کار» معنی می دهد، که این ترجمه نیز تا حدودی نارساست.

نشست «واژه سازی در ترجمه» صبح امروز 19 اردیبهشت در سال کتاب و رسانه بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران واقع در طبقه دوم شبستان برگزار شد.