خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) ـ نشست بررسی وضعیت فلسفه معاصر ایران امروز پنج‌شنبه (11 اردیبهشت) با حضور رضا داوری‌ اردکانی، غلامحسین ابراهیمی دینانی، سید جواد اسماعیلی، سید عباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از استادان و علاقه‌مندان فلسفه در سرای اهل قلم نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

در این مراسم از دو «فلسفه و آینده‌نگری» و «سیری در تاریخ روشنفکری در ایران و جهان» دکتر داوری اردکانی و کتاب «معمای زمان و حدوث جهان» دکتر ابراهیمی دینانی رونمایی شد.

ابراهیمی دینانی در بخشی از این مراسم با اشاره به مساله معمای زمان گفت: اگر تفکر نباشد، آینده و گذشته هر دو نیستند. عقلا زمان را به سه قسمت گذشته، حال و آینده تقسیم می‌کنند و معما از همین تقسیم شروع می‌شود.

وی افزود: از دیدگاه فلسفه «حال» وجود ندارد و زمان را نمی‌توان به چیزی تقسیم کرد. گذشته قابل تغییر نیست و کسی نمی‌تواند گذشته را تغییر دهد، آینده هم هنوز نیامده است و هم حال را نمی‌توان تعریف کرد و این در صورتی است که اگر حال نباشد گذشته و آینده‌ای وجود ندارد.

این استاد فلسفه در ادامه با اشاره به این نکته که معمای زمان بسیار پیچیده است گفت: در حدود 400 سال پیش دکارت سعی کرد با تقسیم عالم به اندیشه و امتداد حال را تعریف کند. امتداد با ریاضیات تعیین می‌شود و اگر ریاضیات را از همه علوم بگیریم دیگر چیزی باقی نمی‌ماند.

نویسنده کتاب «معمای زمان و حدوث جهان» همچنین به موضوع همزمانی فیلسوفان اشاره کرد و گفت: تمام فیلسوفان تاریخ از آغاز جهان تا امروز با هم همزمان و همزبان هستند. فلسفه جغرافیا، زمان و مکان ندارد. با وجودی که در این میان نقش زمان عجیب و شگفت‌انگیز است. هیچ‌کس نیست که زمان را نداند و هیچ کس هم نیست که کاملاً زمان را بداند.

دینانی همچنین با اشاره به این‌که نمی‌توان تعریفی از زمان به دست داد به ذکر کلامی از آگوستین پرداخت و افزود: حدود 2000 سال پیش آگوستین قدیس و متفکر مسیحی می‌گوید «اگر از من درباره زمان چیزی نپرسند، درباره آن بسیار می‌دانم اما به محض اینکه از من درباره زمان بپرسند هیچ چیز درباره آن نمی‌دانم.»

این استاد پیشکسوت فلسفه در بخش پایانی سخنان خود به معنای عقل در قرآن اشاره کرد و گفت: در قرآن کلمه عقل نیامده است اما 49 بار به صورت‌های فعلی تفکر کردن آمده است. تفسیر همه بر این است که عقل ابزار است و آن را به کار می‌بریم. سوالی دارم اگر عقل ابزار است آن را چه کسی به کار می‌برد؟

وی افزود: عقل، عقل است و عقل ابزار نیست. چه کسی توانایی به کار بردن عقل را دارد؟ تنها عقل می‌تواند عقل را به کار ببرد.

دینانی در پایان سخنانش گفت: تفسیر شخصی من از این‌که عقل به صورت اسم در قرآن نیامده این است که خداوند می‌خواهد بگوید عقل فعل است و عقلیدن درست است. عقل بدون عقلیدن نداریم، همان طور که فهم بدون فهمیدن نداریم.