به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، حضور زنان در ادبیات جنگ تنها به دلیل ثبت یاد و خاطره همسرانشان نیست. زیرا زنانی نیز بوده‌اند که به دلیل شرایط و گاه داوطلبانه در متن جنگ قرار گرفته‌اند و به نوعی با جنگ دست‌و پنجه نرم کرده‌اند و امروز با ثبت نقش این دلاوری‌ها به حضور پنهان زنان در جنگی می‌پردازند. اما با این که زنان در عرصه خاطره‌نگاری جنگ چندان عرصه جولان نداشته‌اند، نشان داده‌اند که هر جا دست به قلم برده‌اند و خاطره را با مهر و ایمان پیوند زده‌اند توانسته‌اند عده‌ای بسیاری را با خود همراه کنند. شاید وقتی کتاب «دا» ، «از چنده لا تا جنگ»، «یکشنبه آخر»، «کفش‌های سرگردان» و «پوتین‌های مریم» را ورق بزنید به صحت این حقیقت بیشتر پی می‌برید.
«دا»، حضور تحسین برانگیز یک زن
در ابتدا باید با نگاهی به کتاب «دا» نوشته زهرا حسینی که با بیان واقعیت‌های ریزو درشت و بی‌پیرایه از حضور تحسین‌برانگیز یک دختر جوان حکایت دارد، آغاز کرد. نشر این کتاب مقدمه‌ای برای دیده شدن و تجدید کتاب‌هایی با محور جنگ و زنان بود. کتابی که با نثر ساده خود علاوه بر استقبال خوانندگان از آن به حضور منحصرانه مردان در جنگ پایان داد و واقعیت‌های مغفول مانده‌ای را آشکار کرد.
«از چنده‌لا تا جنگ»، در آغوش جنگ
کتاب «چنده لا تا جنگ» خاطرات شمسی سبحانی که زودتر از کتاب دا چاپ و بعد از چندسال دوباره تجدید چاپ شد. داستان حضور امدادگری است که خود داوطلبانه در کسوت یک امدادگر به آغوش جنگ می‌آید و برحسب شغل خود از جنگ و مردمی که در این بستر می‌جنگند، برداشت متفاوتی دارد.
«یکشنبه آخر»، نوجوان آبدیده
معصومه رامهرمزی در این کتاب از جنگی صحبت می‌کند که نوجوانی خود را در آن سپری کرده و در آن آبدیده شده است. این کتاب از محاصره خرمشهر و نوجوانانی می‌گوید که با دلاوری از شهر دفاع می‌کنند. دختر نوجوان درگیر این محاصره و مبارز است و با قلم خود سعی در پرداخت ملموس زنی در این عرصه مردانه دارد.
«پوتین‌های مریم»، کشاکش جنگ و زن
«کفش‌های سرگردان» و «پوتین‌های مریم» نیز از جمله کتاب‌های تاثیرگذار زن‌نوشتی هستند که با داستان خود صحنه‌هایی دیگر از جنگ را حکایت می‌کنند که کشاکش شخصیت زنانه با این ماجرا تحسین و تعجب خواننده را برمی‌انگیزد.
در کتاب «پوتین‌های مریم» به قلم مریم امجدی از آن‌جا که نویسنده در صحنه‌های متفاوتی حضور فعال دارد، نگاه ریزتر و دقیق به ماجراهای جنگ در شهر خرمشهر دارد. حضور و روایتی که از اشغال شهر تا آزادشدن شهر ادامه می‌یابد و نویسنده در بطن جنگ صحنه‌های متفاوتی را از جنگ در این شهر به نگارش درمی‌آورد.
سهيلا فرجام در کتاب «کفش‌های سرگردان»، خاطرات خود از جنگ را عیناً ثبت کرده است که زنی در نقش یک پرستار از زاویه‌ای دیگر به جنگ نگاه می‌کند و بیشتر بر محور شرحی از شرایط آغاز جنگ در جنوب کشور است.
«پائیز 59» روایت زندگی در بطن جنگ
در «پائیز59» زن راوی شاهد عینی جنگ و محاصره شدن شهر است و زنانی دیگری ثبت کننده خاطرات راوی هستند. روایتی آمیخته از جنگ و زندگی در شهری در محاصره دشمن دارد و مردانی که در این جنگ قهرمانه نبرد می‌کنند. زنی با تصوری ساده از این مردان، شرحی متفاوت از جنگ و مردان مسلح در کسوت سرباز دارد.
تاکنون از روایت‌های زنانه جنگ جنگ تحمیلی حدود 140 کتاب ثبت شده است که تا حدودی آمار دلگرم کننده‌ای است اما این رقم تمام داشته‌های زنانه جنگ نیست و عزم برخی موسسه‌ها و پژوهشگران جنگ و نیز همت زنانه‌ای که در این کتاب‌ها امید به چاپ آثار بیشتر، دور از ذهن نیست.
خاطرات پر کشش و پر فراز و نشيب که با فضاسازي همراه با جزئيات و ظرايف سمت و سویي کاملاً داستاني می‌بخشد و تمام اين اتفاقات تکان‌دهنده در تمام کتاب‌های پیش رو بخشي از خاطرات زنانی ازجنگ تحمیلی ایران و عراق است. آ‌ن‌چه بیش از همه باعث شده که نوشته‌های لطیف و گاه تلخ زنان در عرصه جنگ ثبت و نشر شود، نیاز جامعه و به ویژه نسل جوان با روایت‌های جنگی است که بخشی از تاریخ ما را شکل می‌دهد.
در کتاب‌های زنانه که از جنگ قلم می‌زنند علاوه بر خشونت جنگ، زندگی نیز جاری است. زنان در این موقعیت زندگی را چون رودی گذرا دنبال می‌کنند و گاه گریز به روزمره‌های زندگی چنان جنگ و زندگی را درهم می‌آمیزد که تمیز دادن موقعیت و زمان آن زمان با شرایط امروز کمی مشکل می‌شود. این تفاوت عمده خاطره‌نگاری زنان با مردانی است که در روایت تاریخ و حوادث جنگ قلم زده‌اند.
خاطرات زنان، بخش نادیده جنگ
زنان از روزی که به مکتوب کردن روزهای جنگ همت گماشتند، در واقع به بخش نادیده تاریخ جنگ تحمیلی پرداختند و در عین آفرینش آثار برجسته و قابل تعمق نقش و حضور خود را گاه در کنار مردان و گاه نیز به عنوان یک قهرمان قابل تحسین مطرح کنند.
برای جامعه قابل درک نبود که زنان در آن به این اندازه در جنگ تحمیلی نقش داشته باشند و بیشتر بر این گمان بودند که زنان در عرصه‌هایی چون کمک به تهیه پوشاک و خوراک رزمندگان در پشت جبهه‌ها در جنگ نقش و حضور داشته‌اند اما ثبت خاطرات زنانی که در خرمشهر به نوعی درگیر و حتی دست به اسلحه نیز شدند، در داخل با واکنش‌های متفاوتی مواجه شد.
توجه بین‌المللی به این آثار می‌تواند این امید را زنده کند که زن ایرانی با جملات و کلمات بتواند گوشه‌ای از مظلومیت مردم ایران را به گوش جهانیان برساند.
«دا»، حضور تحسین برانگیز یک زن
در ابتدا باید با نگاهی به کتاب «دا» نوشته زهرا حسینی که با بیان واقعیت‌های ریزو درشت و بی‌پیرایه از حضور تحسین‌برانگیز یک دختر جوان حکایت دارد، آغاز کرد. نشر این کتاب مقدمه‌ای برای دیده شدن و تجدید کتاب‌هایی با محور جنگ و زنان بود. کتابی که با نثر ساده خود علاوه بر استقبال خوانندگان از آن به حضور منحصرانه مردان در جنگ پایان داد و واقعیت‌های مغفول مانده‌ای را آشکار کرد.
«از چنده‌لا تا جنگ»، در آغوش جنگ
کتاب «چنده لا تا جنگ» خاطرات شمسی سبحانی که زودتر از کتاب دا چاپ و بعد از چندسال دوباره تجدید چاپ شد. داستان حضور امدادگری است که خود داوطلبانه در کسوت یک امدادگر به آغوش جنگ می‌آید و برحسب شغل خود از جنگ و مردمی که در این بستر می‌جنگند، برداشت متفاوتی دارد.
«یکشنبه آخر»، نوجوان آبدیده
معصومه رامهرمزی در این کتاب از جنگی صحبت می‌کند که نوجوانی خود را در آن سپری کرده و در آن آبدیده شده است. این کتاب از محاصره خرمشهر و نوجوانانی می‌گوید که با دلاوری از شهر دفاع می‌کنند. دختر نوجوان درگیر این محاصره و مبارز است و با قلم خود سعی در پرداخت ملموس زنی در این عرصه مردانه دارد.
«پوتین‌های مریم»، کشاکش جنگ و زن
«کفش‌های سرگردان» و «پوتین‌های مریم» نیز از جمله کتاب‌های تاثیرگذار زن‌نوشتی هستند که با داستان خود صحنه‌هایی دیگر از جنگ را حکایت می‌کنند که کشاکش شخصیت زنانه با این ماجرا تحسین و تعجب خواننده را برمی‌انگیزد.
در کتاب «پوتین‌های مریم» به قلم مریم امجدی از آن‌جا که نویسنده در صحنه‌های متفاوتی حضور فعال دارد، نگاه ریزتر و دقیق به ماجراهای جنگ در شهر خرمشهر دارد. حضور و روایتی که از اشغال شهر تا آزادشدن شهر ادامه می‌یابد و نویسنده در بطن جنگ صحنه‌های متفاوتی را از جنگ در این شهر به نگارش درمی‌آورد.
سهيلا فرجام در کتاب «کفش‌های سرگردان»، خاطرات خود از جنگ را عیناً ثبت کرده است که زنی در نقش یک پرستار از زاویه‌ای دیگر به جنگ نگاه می‌کند و بیشتر بر محور شرحی از شرایط آغاز جنگ در جنوب کشور است.
«پائیز 59» روایت زندگی در بطن جنگ
در «پائیز59» زن راوی شاهد عینی جنگ و محاصره شدن شهر است و زنانی دیگری ثبت کننده خاطرات راوی هستند. روایتی آمیخته از جنگ و زندگی در شهری در محاصره دشمن دارد و مردانی که در این جنگ قهرمانه نبرد می‌کنند. زنی با تصوری ساده از این مردان، شرحی متفاوت از جنگ و مردان مسلح در کسوت سرباز دارد.
تاکنون از روایت‌های زنانه جنگ جنگ تحمیلی حدود 140 کتاب ثبت شده است که تا حدودی آمار دلگرم کننده‌ای است اما این رقم تمام داشته‌های زنانه جنگ نیست و عزم برخی موسسه‌ها و پژوهشگران جنگ و نیز همت زنانه‌ای که در این کتاب‌ها امید به چاپ آثار بیشتر، دور از ذهن نیست.
خاطرات پر کشش و پر فراز و نشيب که با فضاسازي همراه با جزئيات و ظرايف سمت و سویي کاملاً داستاني می‌بخشد و تمام اين اتفاقات تکان‌دهنده در تمام کتاب‌های پیش رو بخشي از خاطرات زنانی ازجنگ تحمیلی ایران و عراق است. آ‌ن‌چه بیش از همه باعث شده که نوشته‌های لطیف و گاه تلخ زنان در عرصه جنگ ثبت و نشر شود، نیاز جامعه و به ویژه نسل جوان با روایت‌های جنگی است که بخشی از تاریخ ما را شکل می‌دهد.
در کتاب‌های زنانه که از جنگ قلم می‌زنند علاوه بر خشونت جنگ، زندگی نیز جاری است. زنان در این موقعیت زندگی را چون رودی گذرا دنبال می‌کنند و گاه گریز به روزمره‌های زندگی چنان جنگ و زندگی را درهم می‌آمیزد که تمیز دادن موقعیت و زمان آن زمان با شرایط امروز کمی مشکل می‌شود. این تفاوت عمده خاطره‌نگاری زنان با مردانی است که در روایت تاریخ و حوادث جنگ قلم زده‌اند.
خاطرات زنان، بخش نادیده جنگ
زنان از روزی که به مکتوب کردن روزهای جنگ همت گماشتند، در واقع به بخش نادیده تاریخ جنگ تحمیلی پرداختند و در عین آفرینش آثار برجسته و قابل تعمق نقش و حضور خود را گاه در کنار مردان و گاه نیز به عنوان یک قهرمان قابل تحسین مطرح کنند.
برای جامعه قابل درک نبود که زنان در آن به این اندازه در جنگ تحمیلی نقش داشته باشند و بیشتر بر این گمان بودند که زنان در عرصه‌هایی چون کمک به تهیه پوشاک و خوراک رزمندگان در پشت جبهه‌ها در جنگ نقش و حضور داشته‌اند اما ثبت خاطرات زنانی که در خرمشهر به نوعی درگیر و حتی دست به اسلحه نیز شدند، در داخل با واکنش‌های متفاوتی مواجه شد.
توجه بین‌المللی به این آثار می‌تواند این امید را زنده کند که زن ایرانی با جملات و کلمات بتواند گوشه‌ای از مظلومیت مردم ایران را به گوش جهانیان برساند.
نظر شما