به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، میرسلیم در مراسم رونمایی از هجدهمین جلد دانشنامه جهان اسلام که همراه با گرامیداشت سی‌امین سال تشکیل بنیاد دایره‌المعارف اسلامی عصر امروز (چهارشنبه) با حضور دکتر غلامعلی حدادعادل، رییس بنیاد دایره‌المعارف اسلامی، دکتر مصطفی میرسلیم،حجت‌الاسلام والمسلمین حسن تارومی‌راد و جمعی از پژوهشگران علوم انسانی و اسلامی در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری برگزار شد، با بیان این‌که در کار دانشنامه‌نویسی، به ویژه دانشنامه‌نویسی جهان اسلام سعی کنیم مفاهیم فرهنگ بیگانگان را القا نکنیم اظهار کرد: تا چشم به هم گذاشتیم، 30 سال گذشت. البته در چنین کارهای طولانی مدتی حدس می‌زدیم 50 سال زمان نیاز باشد. به این ترتیب با سفر آخرت برخی از دوستان مواجه شدیم و باید داغشان را تحمل کنیم.
میرسلیم ادامه داد: دکتر احمد عراقی، آیت الله معرفت، دکتر شهیدی و دکتر گرجی، از جمله دوستانی بودند که آنها را در این راه از دست دادیم. خداوند به بقیه اعضای اولیه بنیاد طول عمر با عزت عطا بفرماید. دکتر زریاب خویی، دکتر رضوی، دکتر اعلم و دکتر سجادی نیز از بزرگانی بودند که ما را تنها گذاشتند.
وی افزود: سال 62 طی مشورتی که با مقام معظم رهبری یعنی رییس جمهوری وقت داشتیم، من و دکتر شیرازیان موظف شدیم اعضای اولیه هیات امنای بنیاد را به حضرت آیت‌الله خامنه‌ای پیشنهاد بدهیم. مدتی طول کشید، ولی در نهایت بنیاد دایره‌المعارف اسلامی شکل گرفت.
میرسلیم گفت: رهبر انقلاب در آن زمان تصور می‌کردند بعد از پایان دوره ریاست جمهوری، با فراغ بال در بنیاد مستقر می‌شوند، اما روزگار به گونه‌ای دیگر رقم خورد. این مساله میزان اعتقاد و اهتمام ایشان را به این نکته نشان می‌دهد که کار به شکل درست و صحیح انجام شود.
وی تاکید کرد: از دلایل تاکید مقام معظم رهبری بر این مساله، یکی به شناساندن اسلام ناب و معارف اهل بیت(ع) و دیگری به شناساندن ایران، به ویژه ایران اسلامی برمی گشت. سومین نکته هم به شناساندن جهان اسلام به واسطه دانشنامه جهان اسلام مربوط می‌شود.
وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: شاید این سوال مطرح شود که با وجود این همه دایره‌المعارف اسلامی چه‌طور شد که به تولید یک دایره‌المعارف جدید با عنوان دانشنامه جهان اسلام مبادرت ورزیده شد. البته فعالیت‌های جدید دانشنامه‌ای در این زمینه اغلب ظاهری خوب و اما باطنی القا کننده دارند، یعنی وقتی مقالاتشان را بررسی می‌کنید، می‌بینید که بخشی از حقیقت در آنها ذکر شده یا یک بخش مهم، کم اهمیت جلوه داده شده است. اغلب موضوع جدایی دین از سیاست کاملا پررنگ شده و مقالاتی که درباره فرهنگ ظلم‌ستیزی یا تبعیض‌گرایی هستند، کم‌رنگ شده‌اند. در نهایت، به این نتیجه رسیدیم که این‌گونه نمی‌توان به ارایه فرهنگ و تمدن اسلامی راضی شد، بلکه باید کار دیگری را انجام داد.
میرسلیم ادامه داد: نکته بعدی این‌که موظف بودیم این دانشنامه را طی سال‌های انتشارش به زبان فارسی چاپ کنیم. با توجه به قابلیت‌های معرفت‌شناسانه زبان فارسی و با استفاده از کیان این زبان، با تن ندادن به نداها و تمایلات و وسوسه ای تجویزگرایانه و در نهایت با هدف فراموش کردن رسالت ابلاغ مفهوم، دست به کار تولید این دانشنامه شدیم. حتما شما هم در سخنان رهبری متوجه تاکید ایشان بر حفظ زبان فارسی بوده‌اید. طبیعی است که باید این تاکید اثر خود را در این دانشنامه نیز نشان می‌داد. بنابراین، ما و دیگر دست‌اندرکاران تولید این دانشنامه دیدیم اگر خودمان در این زمینه فعالیت داریم، باید ایرانی و اسلامی زندگی کنیم. یعنی کسی که در کار تولید این دانشنامه مشارکت دارد، باید به ایرانی و مسلمان بودن خود افتخار کند و کسی می‌تواند چنین باشد که غنای زبان فارسی را می‌شناسد و به زبان فارسی احترام می‌گذارد و با اندیشه‌ها و ریشه‌های کهن ما از 12 قرن پیش آشناست.
وی گفت: در تدوین این دانشنامه اعتقاد نداشتیم که همواره باید کار تالیفی انجام بدهیم. اگر از طرف نویسندگان خارجی موذی‌گری احساس نمی‌کردیم و مقالاتشان در جهت اهداف دانشنامه بود، از مقاله ترجمه‌شده هم استفاده می‌کردیم، اما به این نکته هم اشاره کنم که زحمت ترجمه مقاله کمتر از تالیف آن نیست.
میرسلیم در پایان سخنانش با باین این‌که ناگزیریم در مقابل نفوذ بیگانگان بی‌تفاوت نباشیم گفت: این بحث فقط به واژه منحصر نمی‌شود، بلکه به ترکیب جملات هم هست. در این کار اگر دقت نمی‌کردیم، موجب تضعیف زبان فارسی می‌شد. گاهی در ترجمه باید جمله را عوض کرد. بنابراین، ترجمه به معنی بازگردانی واژه به واژه نیست، بلکه رساندن مفهوم صحیح به زبان فارسی است. سعی کنیم با مطالبمان باعث القای فرهنگ بیگانگان نشویم. در این زمینه تعصب داشتن اشکالی ندارد و آنچه به آن نیازمندیم، شناخت خودمان است.
خاطرات شنیدینی حدادعادل از 30 سال پیش
دکتر غلامعلی حدادعادل، رییس بنیاد دایره‌المعارف اسلامی نیز در این مراسم گفت: بنیاد 30 ساله شد. انگار همین دیروز بود که به من زنگ زدند و گفتند به جلسه‌ای در دفتر رییس جمهور بیایید که قرار است دایره‌المعارفی اسلامی تألیف شود.
وی ادامه داد: به یاد دارم که سال 1362 بود. آن روز بعدازظهر خدمت رهبر معظم انقلاب که رییس جمهوری وقت بودند رسیدیم و عهده‌دار عضویت در هیأت امنای بنیاد دایره‌المعارف اسلامی شدیم و اکنون شاهد ریشه‌دار شدن و سایه‌افکن شدن آن نهال هستیم. دو تبریک عرض می‌کنم؛ یکی تبریک به بنیاد دایره‌المعارف اسلامی که 30 ساله شد و تبریک دیگر به جهت رونمایی از جلد هجدهم دانشنامه بنیاد دایره‌المعارف اسلامی که امروز جلد هجدهم آن رونمایی می‌شود.
حداد عادل اظهار کرد: افتخار بود در کنار استادان بزرگی مانند دکتر محقق و دیگر استادان که بعضی از آنها اکنون در شمار مراجع تقلید هستند، جزء هیأت امنا بودیم و من از محضر آنها بهره‌مند شدم و در کنار آن از محضر دکتر شهیدی و آیت‌الله معرفت هم بهره‌هایی را بردم.
وی ادامه داد: افتخاری است که نزدیک 20 سال به عنوان مدیرعامل بنیاد درخدمت شما هستیم. پیش از من استاد محقق و استادان دیگری ریاست این بنیاد را عهده‌دار بودند که برای همه آنها آروزی سلامتی می‌کنم.
حدادعادل ادامه داد: فعالیت در بنیاد را با مدیرعاملی شروع کردم که پیش از من پورجوادی و میرسلیم زحمت آن را کشیدند و از سال 74 من در خدمت شما هستم.
رییس بنیاد دایره‌المعارف اسلامی اظهار داشت: در اروپا عده‌‌ای تلاش کردند با گردآوری 50 جلد، دایره‌المعارف اسلام را در اروپا به نگارش درآورند. ما هم به عنوان صاحبان خانه وظیفه داریم جهان اسلام را از نگاه و قلم و دانش خودمان به خودمان و دیگران معرفی کنیم و انگیزه رهبر معظم انقلاب از تأسیس بنیاد دایره‌المعارف این بود.
وی با اشاره به دقت و صحت در گردآوری دانشنامه جهان اسلام اظهار کرد: رعایت دقت و صحت از همه چیز مهمتر است و تا مطمئن به درستی مطلبی نشدیم، نباید آن را به دست چاپ برسانیم.
وی ادامه داد: این دانشنامه اعتقادات اسلامی و شیعی ما را در فرهنگ اسلامی و ایران ما را در جهان اسلام دربر می‌گیرد که معرفی نگرش نظام ما و رهبر ما در جهان اسلام است.
حداد عادل اظهار کرد: در دنیا قلم در دست دشمن بوده است و آنها تصاویر خوف‌ناکی از اسلام را به نگارش درآورده‌اند. ما هم تاکنون در 18 جلد سعی کرده‌ایم به دقت مطالبی را درباره جهان اسلام به نگارش درآوریم.
وی با اشاره به دقت و صحت مطالب دانشنامه افزود: به یاد دارم فردی بعد از سی واندی سال از خارج از کشور آمد که متعلق به یک خاندان طاغوتی بود و گذشته خود و خاندانش را برای من توضیح داد. بعد از آن من به قفسه دفتر کارم مراجعه کردم و یکی از دانشنامه‌ها را به او دادم که شرح حال کاملی از خاندان او بود و این فرد گفت به قدری این مطالب دقیق است که خود ما هم نمی‌توانستیم این گونه راجع به خاندان خود کتابی را بنویسیم.
رییس بنیاد دایره‌المعارف اسلامی افزود: ما درعین حال که نسبت به انقلاب و تشیع علاقه و اعتقاد و حساسیت و به معنی درست کلمه تعصب داریم، تلاش می‌کنیم مقالات منصفانه و درست باشد. به همین دلیل، چند جلد از کتاب‌های ما به زبان عربی در جهان اسلام با استقبال روبه رو شده است.
وی گفت: احتمال می‌دهم این دایره‌المعارف حدود 45 یا 50 جلد شود که دست‌کم می‌توان 150 دایره‌المعارف تخصصی را از دل آن استخراج کرد.
در این مراسم علاوه بر برگزاری سی‌امین سالگرد تاسیس بنیاد دایره‌المعارف اسلامی، از جلد هجدهم دانشنامه جهان‌اسلام هم رونمایی شد.
در واقع، پس از اتمام و عرضه جلد 17 دانشنامه جهان اسلام در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال جاری، آماده‌سازی جلد 18 این دانشنامه از خرداد ماه امسال آغاز شده بود. از آن زمان مقالات ارایه شده بر اساس نظم الفبایی بررسی و برخی سوالات مطرح و مقالات بازبینی شدند. با نهایی شدن این بررسی‌ها، جلد 18 اواخر بهمن ماه به مرحله نهایی چاپ رسید. جلد هجدهم حاصل تلاش‌های مستمر پژوهشگران بنیاد، محققان و مولفان داخل و خارج کشور محسوب می‌شود و متشکل از 874 صفحه، 314 مدخل اصلی، 114 مدخل ارجاعی و 349 مقاله است.
جلد هجدهم دانشنامه مدخل‌ها و مقالاتی از حروف «د» و «ذ» را دربر می‌گیرد. مقالات بسیار مهمی در مجلد هجدهم است که به دلیل ضرورت توجه مضاعف، آماده‌سازی نهایی را تا حدودی کُند کرد.
در حوزه شخصیت‌ها مقالاتی درباره کمال‌الدین دمیری، عبدالعزیز دوری، دیوسکوریدس(داروشناس بزرگ یونانی که بر طب دوره اسلامی بسیار تاثیرگذار بود)، دهخدا و ... ارایه شده است. در زمینه آثار مهم دوره اسلامی، مقالاتی درباره دلائل النبوه، دلائل الاعجاز، الذریعه الی اصول الشریعه، الذرایعه الی تصانیف الشیعه و دلالت الحائرین ابن میمون ارایه شده است. از جریان های معاصر هم مقالاتی با عنوان گزارش دئوبندیه در هند و مفهوم دولت(به معنای عام از نظر دانشمندان اسلامی) در جلد هجدهم دیده می‌شود.
چهارشنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۲ - ۱۸:۳۲
نظر شما