به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، سال 1392، در حوزه تاریخ و جغرافیا، استادان، پیشکسوتان و شخصیت‌هایی چهره در نقاب خاک کشیدند که در نگارش و تدوین بخشی از تاریخ ایران سهم بسزایی داشتند. در این گزارش نگاهی گذرا به نام‌آوران تاریخ، جغرافیا، نسخه‌پژوهی، فرهنگ عامه و تاریخ محلی داریم که در این سال به دیار باقی شتافتند.
باقر عاقلی، دایره‌المعارف سیار رجال سیاسی ایران
باقر عاقلی، نویسنده و تاریخ‌نگار معاصر ایران پنجشنبه(22 فروردین‌ماه) درگذشت و در قطعه نامداران بهشت زهرا به خاک سپرده شد. وی دایره‌المعارف سیاری از رجال پهلوی به‌شمار می‌رفت که به‌دلیل مناسبات شخصی، اطلاعات جزیی درباره خصوصیت‌های اخلاقی بسیاری از بزرگان سیاسی آن دوره داشت. متاسفانه در سال‌های پایانی عمر با بی‌مهری رسانه‌ها و پژوهشگران مواجه شد.
عاقلی، متولد 1308 و اصالتا قزوینی و فردی باهوش به‌شمار می‌آمد که با رجال پهلوی به‌خوبی و از نزدیک آشنا بود. هویدا، عطاالله خسروانی، احمد آرامش از این افراد بودند. بر همین اساس کتاب‌هایی که تالیف کرد نکات ارزشمندی از رجال پهلوی در خود دارند. «روزشمار تاریخ ایران» در دو جلد، «نخست وزیران ایران»، «احمدخان قوام‌السلطنه در دوران قاجاریه و پهلوی»، «ذکاء‌الملک فروغی و شهریور 1320»، «خاطرات یک نخست‌وزیر: دکتر احمد متین‌دفتری»، سه جلدی «شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران»، «شرح رجال وزارت امور خارجه ایران»، «خاندان‌های حکومتگر ایران» در دو جلد و «رضاشاه و قشون متحدالشکل» برخی از آثار وی هستند.
محمدرضا اصغری‌مقدم، بنیانگذار انجمن ژئومورفولوژی
محمدرضا اصغری‌مقدم، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، متولد 1326 در سبزوار بود و مدرک دکترای جغرافیای طبیعی ژئوموفولوژی ـ هیدرولوژی داشت.
وی که آثار بسیاری در حوزه جغرافیا تالیف کرده بود، شنبه (31 فروردین‌ماه) درگذشت و در قطعه 309 بهشت زهرا آرام گرفت. از کتاب‌های اصغری‌مقدم می‌توان به «جغرافیای طبیعی» در سه جلد، «زمین‌شناسی برای جغرافیا»، «جایگاه مطالعات طبیعی در برنامه‌ریزی روستایی»، «آب و زیستگاه شهری»، «برنامه‌ریزی کالبدی روستاهای ایران»، «برنامه‌ریزی کالبدی سکونتگاه‌های ایران» و «هیدرولوژی برای جغرافیا» اشاره کرد.
محمدصادق همایونی، نویسنده «آداب و رسوم مردم شیراز»
زنده‌یاد محمدصادق همایونی، متولد 1313 در سروستان فارس و از قضات عالی‌رتبه دادگستری و نویسنده بود که بیش از 30 کتاب و مقاله از وی به‌جای مانده است. همایونی در کتاب‌هایش به زندگی و فرهنگ مردم روستا توجه ویژه‌ای داشت و آثاری چون «آداب و رسوم مردم شیراز»، «بیگانه‌ای در ده»، «هرگز غروب مکن» و «خلق روزگار» حاصل تجربه‌های وی است.
نویسنده آثار «ترانه‌های محلی فارس»، «سیر و سیاحتی در حواشی غرب»، «خاستگاه تعزیه»، «در زمان حافظ»، «ملک عبیرآمیز» و «آتشی که نمیرد» یکشنبه (19 خردادماه) به دلیل بیماری قلبی درگذشت و در بقعه شاه‌داعی‌الله شیراز به خاک سپرده شد.
مترجم «اسطوره بازگشت جاودانه» جاودانه شد
زنده‌یاد بهمن سرکاراتی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، استاد و پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی، از نویسندگان و مترجمان پر کار در حوزه فرهنگ و زبان‌های باستانی، اسطوره و متون کهن بود که چهارشنبه (29 خردادماه) درگذشت و پيكرش را در آرامگاه عمومی شهر تبريز به خاک سپردند.
سرکاراتی، متولد ۱۳۱۶در تبریز و همسر مهری باقری، استاد زبانشناسی و فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تبریز و از چهره‌های ماندگار سال ۱۳۸۰ است. متاسفانه این استاد در سال 1385، به‌دلایلی از دانشگاه بازنشسته و پس از آن منزوی شد و کمتر به تدریس ادامه داد و بیشتر زمانش را به مطالعه گذراند.
«فرهنگ ریشه‌شناختی افعال زبان فارسی» و «اوستا و هنر نو»، همچنین ترجمه کتاب‌های «کارنامه شاهان در روایات سنتی ایران»، «دین ایرانی بر پایه متن‌های معتبر یونانی»، «اسطوره بازگشت جاودانه»، «سایه‌های شکارشده (شامل ۲۰ مقاله)» و «بررسی فروردین‌یشت: سرود اوستایی در ستایش فروهرها»برخی از آثار سرکاراتی هستند.
علی‌محمد روح‌بخشان، پژوهشگر نسخه‌های خطی
علی‌محمد روح‌بخشان، متولد ۱۳۲۶، دبیر آموزش‌وپرورش، استاد ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین، پژوهشگر ادبیات و تاریخ بود که مقاله‌های بسیاری مانند «پژوهشی در تاریخ بغداد»، «ناسخ‌التواریخ: تاریخ خلفا و اصحاب»، «در جستجوی نسخ: نمونه‌هایی از نفایس خطی فارسی در سنت پترزبورگ» و «از فتوت تا خاکساری» از وی به‌چاپ رسیده‌اند.
زنده‌یاد علی‌محمد روح‌بخشان ظهر پنجشنبه(۳۰ خردادماه) درگذشت و در بهشت زهرا (س) به خاک سپرده شد. برادر وی، عبدالمحمد روح‌بخشان نیز نویسنده، پژوهشگر، روزنامه‌نگار، مترجم و ویراستار بود که 22 اسفندماه 1390 رخ در نقاب خاک کشید.
عبدالعزیز فرمانفرماییان، معمار استادیوم آزادی
عبدالعزیز فرمانفرماییان، معمار معاصر، استاد دانشگاه تهران و از بنیانگذاران نظام مهندسی مشاور در ایران جمعه(31 خردادماه) در سن 93 سالگی در شهر «پالما د مایورکا» درگذشت و در آرامگاه «مون‌پارناس» پاریس به خاک سپرده شد. وی که فرزند عبدالحسین میرزا فرمانفرما یکی از رجال اواخر دوره قاجار بود، در سال ۱۲۹۹ در شیراز متولد شده بود.
استادیوم ورزشی آزادی، فرودگاه امام خمینی (ره)، کاخ مادر سعدآباد، کاخ نیاوران، ساختمان اداری صدا و سیما، موزه فرش تهران، ساختمان شرکت نفت، مسجد دانشگاه تهران و رآکتور اتمی دانشگاه تهران برخی از کارهای ارزشمند زنده‌یاد فرمانفرماییان به‌شمار می‌آید که باعث شد نامش در «کتاب معماران ایران» که دایره‌المعارفی دو زبانه (فارسی - انگلیسی) معماری است، در کنار دیگر بزرگان و پیشکسوتان این حوزه قرار گیرد.
محمد دانشور، نخستین خبرنگار کرمان‌شناس
زنده‌یاد محمد دانشور، متولد ۱۳۰۳ در کرمان، پس از انتشار نخستین کتابش با نام «از قلعه‌دختر تا دقيانوس» از سوی مرکز کرمانشناسی و با توجه به تشویقی که در این زمینه از سوی همگان دریافت کرده بود، دو کتاب دیگر با نام‌های «چهره‌های ماندگار کرمان» و «محله‌های قدیمی شهر کرمان» را به رشته تحریر درآورد. کتاب دیگر دانشور «مسجد و محله خواجه خضر» نام داشت که با علاقه‌ای خاص نوشت و برنده جایزه کتاب سال نیز شد.
دانشور که از 15 سالگی در روزنامه بیداری می‌نوشت، نخستين حکم خبرنگاری راديو در کرمان را به‌نام خود کرد. وی همچنین برای روزنامه‌های اطلاعات، کیهان، پست تهران و خبرگزاری پارس قلم زد. زنده‌یاد دانشور، پنجشنبه(31 مردادماه) چشم از جهان فرو بست و در آرامستان کرمان به خاک سپرده شد./
نظر شما