به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، كتاب «فقه و سياست در ايران معاصر»، نوشته «داود فيرحي» در سي و يكمين دوره كتاب سال جمهوري اسلامي ايران به عنوان كتاب شايسته تقدير انتخاب شد.
فيرحي، نويسنده و عضو هيات علمي دانشگاه تهران درباره محتواي كتاب گفت: اين كتاب در واقع پروژه دو جلدي است كه هفت سال پيش شروع به تحقيق و تاليف آن كردم، جلد نخست آن زير عنوان «فقه و سياست در ايران معاصر»، فقه سیاسی را از سال 1285 به بعد بررسی مي‌كند.
وي افزود: اين كتاب در دو بخش تنظيم شده است. بخش نخست و نظري آن مربوط به مبحث دانش «فقه سياسي» و واكاوي آن است و بخش دوم آن درباره «فقه مشروطه» و تحولات آن از انقلاب مشروطه تا 1320 است كه به بررسي آن به عنوان يكي از نخستين دستگاه‌هاي فقهي مدرن شيعه پرداخته و امكانات و چالش‌هاي آن را مورد بررسي قرار مي‌دهد.
صاحب نظر حوزه سیاست اظهار کرد: جلد دوم کتابی كه در مرحله آماده‌سازي و در مسير مميزي قرار دارد با عنوان كلي «فقه و سياست در ايران معاصر» و زير عنوان فرعي «تغيير حكومت‌داري و فقه حكومت اسلامي» به اين موضوع مي‌پردازد كه نظريه‌هاي حكومت اسلامي چگونه در ايران ظاهر شدند و چه چالش‌ها و امكاناتي را در بردارند؟
وي درباره بازخورد اين كتاب در جامعه علمي اين حوزه گفت: اين كتاب كه 14 ماه در دولت قبلي منتظر گرفتن مجوز براي چاپ بود و سرانجام با روي‌كار آمدن دولت جديد به چاپ رسيد، در بين اهل نظر و اصحاب مطالعه مورد استقبال قرار گرفت و حتي در اين مدت كوتاه در مطبوعات هم نقدهايي بر آن وارد شد. اين كتاب، بلافاصله بعد از انتشار با استقبال خوبي مواجه شد و اكنون در آستانه چاپ چهارم قرار دارد.
نخستين تلاش متفكران شيعي در روايت دين و دموكراسي
وي درباره علت نقدهايي كه به اين كتاب شد، توضيح داد: اين كتاب كه به يكي از سرنوشت‌سازترين مساله زندگي انسان‌ها مي‌پردازد، داراي ايده‌هاي نويي است و تك‌تك خطوط آن حرفي براي گفتن دارد و به اين دليل كه موضوع دين و دموكراسي، رابطه اين دو، امكانات و چالش‌هاي آن را مورد واكاوي قرار داده و به اين مساله مي‌پردازد كه گاهي اين دو بر عليه هم و گاهي در ارتباط و در آشتي بوده‌اند، مورد نقد زيادي قرار گرفته است و در واقع، بيشترين نقد از جانب جريان‌هاي اصول‌گراياني بوده است كه عنوان مي‌كنند اين اثر، متني اصلاح‌طلبانه را از فقه شيعه ارايه مي‌دهد.
اين انديشمند علوم سياسي ادامه داد: در واقع، پيام محوري اين كتاب هم در همين موضوعي كه گفته شد، نهفته است؛ چراكه نخستين بار است كه متفكران شيعه تلاش مي‌كنند تببين ديني از دموكراسي ارايه دهند و در حقيقت، اين كتاب به همين دليل در بين گروه‌‌هاي مختلف از جمله حوزه فقه، حقوق، تاريخ و علوم سياسي مورد توجه قرار گرفته است.
وي ادامه داد: اين كتاب نيز «شايسته تقدير كتاب فصل» و كتاب «برگزيده سال حوزه علميه» هم شد كه به دلايلي از اعلام رسمي آن به عنوان كتاب سال حوزه جلوگيري به عمل آمد.
كتاب سال بايد ميزان سنجش باشد
اين پژوهشگر ديني در ادامه سخنان خود درباره همايش كتاب سال و ضرورت برگزاري آن گفت: اين همايش‌ها در عين حال كه مراسم خوبي است اما اگر چند فاكتور در آن در نظر گرفته شود، مي‌تواند عملكرد بهتري داشته باشد. نخستين فاكتور بايد اين باشد كه نسبتي ميان انتخاب كتاب سال و ميزان استقبال از آن كتاب در جامعه برقرار شود. در واقع، كتاب سال بايد میزان سنجش باشد و ميزان استقبال از آثار و انتخاب آن به عنوان كتاب سال در نظر گرفته شود تا هم تشويق و انگيزه‌اي براي مولفان و نويسندگان باشد و هم باعث جلب اعتماد جامعه به اين مراسم شود.
اين نويسنده ادامه داد: اگر اين اتفاق در مراسم كتاب سال بيفتد و كتاب سال، محل مرجعي براي جامعه كتاب‌خوان شود و داوران بر اين اساس تصميم‌گيري كنند، مراسمي مثل كتاب سال بسيار موثرتر و بهتر از اين خواهد شد اما متاسفانه چنين معياري در انتخاب كتاب‌هاي سال لحاظ نمي‌شود.
فيرحي درباره فاكتور بعدي كه بايد در اين مراسم لحاظ شود، تصريح كرد: انتخاب كتاب سال، بايد از دست‌اندازي نهادهاي امنيتي و سياسي در بيايد. چنان‌كه اين دست‌اندازي در مورد كتاب سال حوزه اتفاق مي‌افتد. بنابراين با وارد كردن استادان برجسته در انتخاب اين كتاب‌ها و بهينه‌كردن آن، جشنواره‌هاي متعدد مربوط به كتاب، مي‌توانند حداقل، دو پيام را به جامعه منتقل كنند. نخست اين‌كه، كساني كه قلم مي‌زنند و زحمت مي‌كشند، در چشم هستند و دوم اين‌كه اين كتاب‌ها مي‌توانند به عنوان كتاب‌هاي مفيد و مرجع در نظر گرفته شوند، وگرنه اين‌گونه انتخاب‌ها و هديه‌دادن‌ها نمي‌تواند براي نويسندگان و اهالي قلم موثر واقع شود.
بايد انتخاب كتاب سال، صنفي شود
فيرحي پيشنهاد ديگر خود را در برگزاری مراسم كتاب سال، «صنفي‌كردن داوري‌ها» دانست و گفت: همان‌طور كه تجربه نشان داده است، هر حوزه و زمينه‌اي كه به اصحاب و اهالي آن حوزه واگذار شده، نتيجه بهتري داشته، حوزه كتاب هم از اين امر مستثني نيست. از اين‌رو، اگر كار انتخاب كتاب به اصحاب و اهالي كتاب واگذار شود، اين انتخاب قاعده‌مندتر خواهد شد چرا كه با اين كار، مشخص مي‌شود چه ملاك‌هايي براي انتخاب آن در نظر گرفته شده و از اين طريق در معرض داوري دانشجويان و محققان قرار مي‌گيرد. همچنين محققان مي‌آموزند كه چه معيارهايي را براي تاليف كتاب در نظر بگيرند و به جاي اين‌كه كتابي را در ظرف دو يا سه ماه به عنوان كتاب سال رصد كنند، پروسه طولاني‌تري را براي آن در نظر بگیرند.
وي افزود: اگر بخواهيم عملكرد كتاب سال را مورد ارزيابي قرار دهيم، مبناي آن اين است كه آيا اين جشنواره‌ها توانسته‌اند كمكي به ارتقاي كيفي كتاب‌ها و بهتر شدن آن‌ها به صورت سالانه كنند يا خير؟. اگر مراسم كتاب سال نتوانسته تا به حال اين رسالت را انجام دهد، بالطبع، معيارهاي انتخاب كتاب سال و شيوه‌هاي اين انتخاب، بايد مورد بازبيني قرار گيرد.
داود فیرحی (زاده ۱۳۴۳ در زنجان)، عضو شورای مرکزی مجمع مدرسان و محققان حوزه علمیه قم، اندیشمند علوم سیاسی و پژوهشگر، نویسنده و استاد دانشگاه در حوزه اندیشه سیاسی اسلام است. وی دارای دکترای علوم سیاسی از دانشگاه تهران و تحصیلات حوزوی تا سطح خارج بوده و دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و دانشگاه علوم انسانی مفید قم است.
«تاريخ تحول دولت در اسلام»، «دولت اسلامي و توليدات فكر ديني»، «دين و دولت در عصر مدرن»، «روش‌شناسي دانش سياسي در تمدن اسلامي»، «قدرت، دانش و مشروعيت در اسلام» و «نظام سياسي در اسلام» از آثار وي به‌شمار می‌آیند.
پنجشنبه ۲۴ بهمن ۱۳۹۲ - ۲۳:۲۰
نظر شما