خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- مصطفی خرامان، از نویسندگان نام آشنای حوزه کودک و نوجوان است که تاکنون بیش از 20 عنوان کتاب از او منتشر شده‌است. آخرین اثر خرامان رمانی با عنوان «آرزوی سوم» است که انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر کرده است. برای آشنایی بیشتر با این نویسنده، آثار و نظریاتش درباره کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان با وی گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

چطور شد  نویسنده کودک و نوجوان شدید؟
من در نوجوانی عضو کتابخانه‌ی مسجد محل‌مان بودم و برای بچه‌ها کتاب می‌خواندم. در این زمان، تاثیر کتاب را بر روی بچه‌ها به وضوح می‌دیدم. اهمیت کتاب در زندگی کودکان و نوجوانان انگیزه‌ اصلی‌ من برای نویسندگی در این حوزه بود. به این ترتیب از سال 1355 نوشتن برای کودکان و نوجوانان را شروع کردم.

درباره نخستین کتابی که منتشر کرده‌اید، بگویید.
نخستین کتاب مستقل‌ام «بچه‌های آخر کلاس» بود که در سال 67 منتشر شد و یک مجموعه داستان بود که مسایل و رویدادهای مدرسه را بیان می‌کرد. در آن زمان، موضوع‌ها و روایت‌هایی که در داستان‌ها نوشته می‌شد با امروزه تفاوت زیادی داشت. فضای ذهنی کودکان و نوجوانانِ امروز با گذشته فرق دارد و دنیای متفاوتی دارند.

معمولاً ایده آثارتان چگونه به ذهنتان می‌رسد؟
من به خیلی چیزها فکر می‌کنم و هیچ‌وقت نفهمیدم ایده‌ قصه‌ها از کجا می‌آید! گاهی یک صحنه توی خیابان یا یک جمله در تاکسی می‌تواند به یک ایده بدل شود. درواقع ایده‌ها می‌آیند و می‌روند و فقط درست و حسابی‌هایش باقی می‌ماند تا به داستان بدل شود.

در داستان‌هایتان بیشتر چه موضوعاتی را دنبال می‌کنید؟
مسایل اجتماعی از جمله موضوعات مورد علاقه‌ام است و سعی می‌کنم بیشتر به آن‌ها بپردازم. اغلب، ایده‌‌ها را از کوچه و خیابان و در میان مردم پیدا می‌کنم. به طورمثال امسال در سالروز جنگ، عکسی را دیدم که یک موتوسیکلت و سه سرنشینش را به تصویر می‌کشید، بسیار علاقه‌مندم که داستان آن موتور و سه نفر سرنشینش را بنویسم، زیرا معتقدم این ایده می‌تواند ازجمله سوژه‌های ماندگار باشد.

آخرین اثر شما به عنوان «آرزوی سوم» دارای ساختار تقریباً متفاوتی است و شما از ظرفیت افسانه برای بیان داستان امروزی استفاده کرده‌اید. درباره این اثرتان بیشتر توضیح دهید.
درواقع «آرزوی سوم» یک داستان اجتماعی و ترکیبی از رئال و فانتزی است. این داستان به نوعی با افسانه‌های قدیمی ارتباط دارد و از موضوع آن‌ها ریشه می‌گیرد. درباره موضوع این داستان، افسانه زیاد داریم. همین که سه تا آرزو می‌کنند و یکی می‌آید و می‌گوید: من می‌توانم سه تا از آرزوهای شما را برآورده کنم، در انواع افسانه‌ها آمده‌است و از طرفی دیگر چون علاقه‌مندم که رمان‌هایم دارای زمینه اجتماعی باشد این ایده را در بستر اجتماعی قرار داده‌ام.

در میان آثارتان کدامیک بیشتر از بقیه نظرتان را تامین کرده‌است؟
تا به حال بیش از بیست عنوان کتاب به چاپ رسانده‌ام اما خودم نمی‌توانم درباره‌ آن‌ها قضاوت کنم. البته بازخورد آن‌ها با یکدیگر تفاوت دارد. به‌طورمثال «فرشته‌ها از کجا می‌‌آیند» یا «دختران علیه دختران» از جمله کتاب‌هایی بوده که بازخورد خوبی داشته‌است. البته رمان «بازجویی خانواده‌ قلندری» که به‌زودی توسط بنیاد ادبیات داستانی منتشر خواهد شد نیز ازجمله آثار مورد علاقه‌ام است.

چه چیزی در رمان «بازجویی خانواده قلندری» سبب رضایت شما شده‌است؟
کتاب «بازجویی خانواده قلندری» دارای یک موضوع اجتماعی است و رویدادهای مختلفی را که برای اعضای یک خانواده متوسط در جامعه رخ می‌دهد بیان می‌کند. درواقع این اثر را سه بار بازنویسی کردم تا بتوانم به ساختار مورد نظرم برسم. شکل و محتوای این رمان هم مانند رمان «دختران علیه دختران» با رمان‌های معمولی تفاوت دارد.

به نظر شما چه نکاتی در رمان کودک و نوجوان باید توسط نویسنده مد نظر قرار گیرد؟
در رمان‌هایی که برای حوزه کودک و نوجوان نوشته می‌شود بهتر است حرف‌مان ساده و سرراست باشد. زیرا به عقیده من کودکان و نوجوانان این‌ سبک را بیشتر می‌پسندند. درواقع نویسندگان با مطالعه در روحیات کودکان و نوجوانان امروز باید به دنبال موضوعاتی باشند که برای آن‌ها جذاب و در عین حال مفید و آموزنده باشد. نویسندگان علاوه بر تسلط به موضوعات فنی داستان، باید به مباحث محتوایی هم توجه داشته و فرزند زمان خویش باشند و موضوعاتی را بیان کنندکه مخاطب به راحتی بتواند با آن‌ها ارتباط برقرار کند.

کیفیت کتاب‌های کودک و نوجوان تولید شده در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به طورکلی، کیفیت کتاب‌های این حوزه بد نیست؛ هر چند که با ایده‌آل‌ها بسیار فاصله داریم. البته اگر اهمیت این مقوله برای مسوولان فرهنگی مشخص شود شاید راه‌های بیشتری پیش روی‌ نویسندگان این حوزه قرارگیرد. درحال حاضر، طرح رمان نوجوان که از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان انجام می‌شود حرکت مثبتی است و علاوه بر اینکه سبب افزایش نویسندگان و افزایش تولید کتاب در این حوزه شده، انگیزه نویسندگان را برای افزایش تالیفات و افزایش کیفیت کتاب‌های این حوزه نیز بهبود بخشیده‌است.

تولیدات داخلی چه تفاوتی با کتاب‌های تولید شده این حوزه در خارج دارند؟
وجود تفاوت بین کتاب‌های کودک و نوجوان تولید داخل با تولیدات خارج امری طبیعی است؛ زیرا موضوع پرورش کودکان و نوجوانان برای دیگر کشورها از اهمیت زیادی برخوردار بوده و از موضوعات حیاتی محسوب می‌شود، درحالی‌که اهمیت این موضوع در کشور ما به این شکل نیست. با نگاهی اجمالی به محصولات کشورهای توسعه یافته برای کودکان و نوجوانان (فیلم، تئاتر، کتاب، بازی و سرگرمی و ...) درمی‌یابیم که موضوع پرورش کودکان و نوجوانان برای آنها یک موضوع ملی است، در حالی‌که برای ما بیشتر جنبه حرف دارد. درواقع اهمیت کتاب کودک درک نشده و فقط در روزهایی که مناسبت‌های خاصی مانند روز جهانی کتاب کودک وجود دارد حرف‌هایی در این خصوص زده می‌شود و بعد هم به دلیل نبود عزم ملی به دست فراموشی سپرده می شود.

چه پیشنهادی برای بهبود وضع تولید کتاب‌های کودک و نوجوان و افزایش کیفیت آن دارید؟
بهبود وضع کتاب کودک و نوجوان رابطه‌ای‌ مستقیم با درک اهمیت این موضوع دارد. الان فضای تازه‌ای در بخش رمان تالیفی نوجوان در کشورمان ایجاد شده که نویسندگان و مسوولان فرهنگی باید کمک کنند این فضا گسترش یابد، چون هر چقدر به گسترش و بالندگی این فضا کمک شود، در واقع به رشد و بالندگی ادبیات داستانی کشورمان کمک شده‌است.