به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، چندی پیش زندانی بجنوردی با نام علیرضا ـ م به جرم حمل یک کیلو گرم ماده مخدر شیشه محکوم به اعدام شد و پس از 12 دقیقه ماندن بر بالای دار و معاینه از سوی پزشک قانونی و تاییدات مراجع ذی‌صلاح مبنی بر اجرای حکم و سلب حیات، محکوم به سردخانه منتقل شد، اما روز بعد علایم حیاتی در او پدیدار شد. پس از مداوای گروه پزشکی علیرضا ـ م سلامتی خود را به دست آورد و قاضی پرونده درباره حکم اعدام مجدد وی سخن گفت، اما درباره این رای مخالفت‌ها و آرای متعددی وجود دارد. 

ایبنا در گفت‌وگو با عده‌ای از محققان حوزه حقوق به بررسی منابع مکتوب این حوزه می‌پردازد.

سعیده پیرولی مولف کتاب «ارزش اثباتی اظهارات كودك در نظام دادرسی» که از اعضای پژوهشی کمیسیون حقوق بشر اسلامی و کارشناس ارشد حقوق جزاست، با توجه به مطالعه منابع فقهی و حقوقی آرای متفاوتی دارد.

ـ آیا حکم اعدام مجدد علیرضا ـ م بر اساس قانون و کتاب‌های حقوقی صحیح است؟ 

به دلیل آن‌که حیات پس از اعدام مورد بسیار نادری است و تاکنون در کشور ما چنین امری رخ نداده است، منابع و کتاب‌های قانونی نیز در این‌باره سکوت کرده‌اند و   منبع قانونی درباره این مساله خاص نداریم.

با وجود این، مرور کوتاهی که بر کتاب‌های حقوقی داشتم مشاهده کردم که درباره این مساله بحثی نشده است و از آنجایی که هدف تمام مکاتب حقوق کیفری اصلاح مجرم یا بازدارندگی او از ارتکاب جرم است، اگر بخواهیم مساله علیرضا ـ م را با قوانین تطبیق دهیم، باید بگویم بر پایه مستندات صورت جلسه و تاییدیه پزشک قانونی حکم اجرا شده و نباید دوباره اجرا شود.
 
در آیین‌نامه نحوه اجرای قصاص و اعدام مصوب سال 1382 محکوم باید یک ساعت پس از اعدام بالای دار باقی بماند در حالی که او تنها 12 دقیقه روی دار بوده است. تخلف صورت گرفته در این پرونده ناظر به مقامات اجراکننده حکم است نه فردی که بالای دار بوده است.

از سوی دیگر این سوال مطرح می‌شود که «آیا حکم اعدام جنبه اصلاحی یا بازدارندگی برای فرد دارد؟» در پاسخ باید گفت از لحاظ قانون در حدود حکم این فرد که جرم وی حمل ماده مخدر بوده که نه حق‌الناس است  و نه حدود الهی بلکه در حوزه جرایم مخل نظم و امنیت همگانی به شمار می‌آید. در حدود که از احکام الهی است عنوان شده که در شبهات نباید این حکم[اعدام] را اجرا کرد حال آن‌که این حکم اجرا شده نباید دوباره آن را اجرا کرد. 
 
ـ بر اساس قانون اساسی چگونه می‌توانیم چنین مشکلاتی را حل کنیم؟

اصل 167 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران عنوان می‌کند که اگر حکمی برای مجازاتی نداشته باشیم، باید به فقه مراجعه کنیم. در این مورد نیز چنانچه بخواهیم به آرای فقها مراجعه کنیم، باید بگویم درباره این مساله مباحثی و احکامی مطرح نشده است اما بر اساس استفتائات آیت‌الله صافی اعدام دوباره این فرد جایز نیست.

ـ فکر می‌کنیم پس از این جریان کتاب‌ها و منابع حقوقی ما به این مساله نیز بپردازند؟

در منابع و متون حقوقی ما درباره بسیاری از مسایل به ویژه بدیهیات با مشکل نداشتن یا نوشته نشدن قانون مواجهیم، از این رو نمی‌توان به این مورد نادر که تاکنون مشابه آن اتفاق نیفتاده است، خرده گرفت. درباره این مورد خاص باتوجه به این‌که حیات پس از اعدام رخ‌داده و بازخوردهای فراوانی در رسانه‌ها و محافل حقوقی داشته است، انتظار می رود این مبحث دست کم به عنوان یک رویه با اتفاق در مباحث حقوقی مطرح شود. چه بسا از این پس استدلال‌های بیشتری در این زمینه صورت گیرد.