حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدکاظم شمس در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، به مناسب چهاردهم مهرماه، مصادف با سالروز شهادت امام محمدتقی(ع) اظهار کرد: امام محمدتقی(ع) سال 195 هجری قمری به دنیا آمدند و در سن هشت سالگی در سال 203 هجری قمری پس از شهادت امام رضا(ع) به دست مامون، به امامت رسیدند. مامون پس از شهادت امام هشتم شیعیان از مرو به بغداد رفت. وی در آن‌جا مستقر شد و در سال 215 هجری امام محمدتقی(ع) را احضار کرد و برای کنترل رفت و آمد و فعالیت این امام میان مردم، دخترش را به عقد امام محمدتقی(ع) درآورد.

وی ادامه داد: از نهمین امام شیعیان مناظر‌اتی موجود است که به دو بخش تقسیم می‌شوند؛ بخش نخست به مناظراتی که در ابتدای امامت امام جواد(ع) مطرح بود، اختصاص دارد و بخش دیگر به مناظراتی تعلق دارد که مامون می‌خواست مذهب شیعه را با کودک بودن امام(ع) منحل کند. 

این محقق حوزه دین با بیان این‌که امام جواد(ع) نخستین امامی بودند که در سن کودکی به امامت رسیدند، عنوان کرد: بخش نخست مناظرات امام جواد(ع) به دوران کودکی ایشان بازمی‌گردد. در حقیقت، همزمان با به امامت رسیدن امام محمدتقی(ع) افراد بسیاری و حتی برخی شیعیان در ولایت و امامت حضرت محمدتقی(ع) شک کردند. این در حالی بود که بر اساس روایان رسیده از ائمه(ع) و پیامبر(ص) نام امامان(ع) به ترتیب امامت ذکر شده‌اند. با وجود این افراد شکاک برای بازگشت به تشیع، بنا را بر پرسش سوال‌هایی فقهی و علمی از امام گذاشتند که با توجه به علم الهی امام محمدتقی(ع) ایشان همه سوالات را پاسخ گفتند که باعث بازگشت افراد به تشیع شد.

وی ادامه داد: بخش دوم مناظرات به مناظره امام محمدتقی(ع) با یحیی بن اکثم، یکی از عالمان حکومت عباسی و از مخالفان مذهب شیعه اختصاص دارد. مامون عباسی با توجه به کودک بودن امام محمدتقی(ع) برای منحرف نشان دادن مذهب تشیع، نشستی را بر پا کرد تا با پرسش‌های تخصصی از این امام(ع) دانش و علم ایشان را زیر سوال ببرد. در این مجلس یحیی ابن اکثم سوال کرد که «فردی در هنگام حج حیوانی را می‌کشد، حکم عمل این فرد چیست؟» امام محمدتقی(ع) با زیرکی این سوال را با سوال‌های مختلف پاسخ دادند، به طوری که ابن اکثم سرانجام شکست خود را اعلام کرد. همچنین بخش دیگر این مناظره به سوال امام محمدتقی(ع) از ابن اکثم توجه دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین شمس با اشاره به این‌که موقعیت حکومتی و سیاسی حاکم در زمان امامت امام محمدتقی(ع) به گونه‌ای بود که تعداد آثار و روایات به دست آمده از این امام بزرگوار نسبت به روایات امامت امام صادق(ع) بسیار محدودند، گفت: پس از مامون، معتصم عباسی به حکومت رسید و او نیز برای کنترل بیشتر بر کارهای امام محمدتقی(ع) ایشان را از مدینه به بغداد فرامی‌خواند اما چندی نمی‌گذرد که معتصم به امام محمدتقی(ع) سم می‌خوراند و ایشان را به شهادت می‌رساند.

وی با اشاره به کتا‌ب‌هایی که موضوع آن‌ها درباره امام محمدتقی(ع) است، اظهار کرد: مجموع آثاری که درباره امام محمدتقی(ع) وجود دارد، حدود 40 عنوان به زبان فارسی و 20 عنوان به زبان عربی است.

معاون موسسه کتاب‌شناسی شیعه قم کتاب‌های «حکایت سیاسی ائمه(ع)» و «زندگی سیاسی امام جواد(ع)» را از  برترین کتاب‌ها درباره نهمین امام شیعیان دانست و گفت: موسسه کتاب‌شناسی شیعه برای ارایه ابعاد مختلف زندگی ائمه(ع) به مخاطبان مسوولیت سنگینی برعهده دارد، چرا که مسلمان و شیعیان با شناخت از نحوه عملکرد ائمه(ع) می‌توانند تصمیم‌های مهم و کارسازی بگیرند. همچنین رفتار امامان معصوم(ع) با حاکمان وقت می‌تواند الگویی برای ما باشد تا بر اساس موقعیت از آن‌ها بهره ببریم.

تنها به نوشتن اکتفا نکنیم!

این پژوهشگر حوزه دین و حدیث گفت: در عصر حاضر نباید تنها به نوشتن اکتفا کرد، بلکه ضرورت دارد مسوولان محتوای این کتاب‌ها را به فیلمنامه تبدیل کنند و آن‌ها را به تصویر بکشند، زیرا رسانه‌های جمعی مخاطبانی بیش از کتاب و رسانه‌های مکتوب دارند. فیلم‌ها و سریال‌ها می‌توانند نقطه آغاز و تلنگری برای تحقیق و پژوهش علاقه‌مندان باشند. با ساخت فیلم یا سریال درباره امام جواد(ع) و همچنین اصحاب امامان هشتم و نهم شیعیان نظیر حضرت ‌عبدالعظیم حسنی و علی بن مهزیار، این بزرگواران میان عموم بیش از پیش شناخته می‌شوند.

وی ادامه داد: خواست خدا و سعادت اخروی در شناخت زوایای زندگی ائمه(ع) و عمل کردن به آن‌هاست. بنابراین، برای معرفی این بزرگان ضرورت دارد از همه قالب‌های هنری مانند کتاب، فیلم و سینما بهره ببریم.

سالروز شهادت امام محمدتقی(ع) 30 ذی‌القعده برابر با 14 مهرماه است.