به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بیست و هفتم مرداد سالروز درگذشت یکی از مهم‌ترین نقاشان تاریخ هنر ایران، کمال الملک است. محمد غفاری مشهور به کمال‌الملک در سال 1224 در کاشان به دنیا آمد و 27 مرداد 1319 در سن 95 سالگی در نیشابور، درگذشت و در همین شهر به خاک سپرده شد. 

کمال الملک، برادرزاده میرزا ابوالحسن غفاری، مشهور به صنیع‌الملک، از نقاشان مطرح دوره قاجاریه، بنیانگذار نخستین مدرسه نقاشی در ایران و طراح روزنامه «وقایع اتفاقیه» است. 

کمال الملک پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در شهر خود، به همراه برادر بزرگترش به تهران آمد و در رشته نقاشی مدرسه دارالفنون ادامه تحصیل داد. پس از مدت سه سال تحصیل و در هنگام بازدید ناصر الدین شاه قاجار از این مدرسه، کارهای کمال الملک را پسندید و او را به دربار فراخواند. 

مهم‌ترین تابلویی که باعث شد محمد غفاری به عنوان نقاش به استخدام دربار دربیاید، پرتره‌ای بود که او از اعتضاد السلطنه، رییس وقت مدرسه دارالفنون، کشید و شاه قاجار به شدت تحت تاثیر این تابلو قرار گرفت. 

کمال الملک، پس از کشته شدن ناصرالدین شاه برای مطالعه و کسب تجربه به اروپا سفر کرد و بیش از سه سال را در فلورانس، رم و پاریس گذرانید و در موزه‌ها به کپی کردن آثار استادانی چون رافائل، رامبراند و تیسن پرداخت. در پاریس با فانتن لاتور استاد نقاشی موزه لوور آشنا شد. فانتن لاتور در معرفی کمال الملک به شاگردانش می‌گوید: «مواظب باشید! این آتش از ایران آمده است؛ از تابش و حرارت آن بهره گیرید.» 

در دوران مظفرالدین شاه، کمال الملک به ایران آمد و پس از آن برای مدتی در کربلا و بغداد ساکن شد که این اقامت منجر به خلق آثاری چون رمال، آهنگر بغدادی و میدان کربلای معلا شد. همچنین تک‌چهره‌های مظفرالدین شاه، میرزا علی اصغر خان اتابک، صورت حکیم الملک و میرزا محمود خان نیز از جمله دیگر آثار کمال الملک است. 

کمال الملک پس از استقرار مشروطه در سال 1298 مدرسه صنایع مستظرفه را تاسیس کرد. جالب است که او با انتشار مقالات و ترجمه برخی آثار «ژان ژاک روسو» و دیگر نویسندگان آزادی خواه فرانسه با انقلاب مشروطه ایران همراه شد. 

حوض‌خانه عمارت گلستان، منظره دوشان تپه، منظره تکیه دولت، دورنمای شمیران و تالار آیینه، نام برخی دیگر از آثار مشهور کمال الملک است. 

شرح فعالیت‌ها و شیوه هنری کمال الملک در همه کتاب‌ها و منابع تاریخ هنر ایران درج شده است، اما چند کتاب پژوهشی نیز به طور اختصاصی به هنر این هنرمند مشهور می‌پردازند. 

یکی از مهم‌ترین کتاب‌ها درباره زندگی و هنر کمال الملک کتاب «میرزا محمدخان غفاری؛ کمال الملک» اثر یعقوب آژند (در مجموعه مفاخر هنری ایران) است که در سال 1390 با شمارگان سه هزار نسخه، 121 صفحه از سوی شرکت سهامی کتاب‌های جیبی منتشر شد. 

دیگر کتاب مهم «یادنامه کمال الملک» حاوی مقالات و نوشتارهایی در معرفی این هنرمند به قلم نویسندگان و هنرمندانی چون آیدین آغداشلو، محمد علی فروغی، قاسم غنی، رویین پاکباز، محمد حجازی و محمد علی جمالزاده است که به کوشش علی دهباشی برای نخستین بار در سال 1364 از سوی نشر چکامه در 640 صفحه منتشر شد. این کتاب در سال‌های بعد از سوی ناشران دیگر به چاپ‌های بعدی خود رسید. 

«کمال ملک هنر» نوشته عباس اسلامی نژاد آرانی، در سال 1383 در 72 صفحه از سوی نشر مرسل روانه کتابفروشی‌ها شد. این کتاب چندان اعتباری در حوزه شناخت کمال الملک ندارد. 

اما کتاب مهم دیگر «کمال الملک» با گردآوری محمد کمال الملک است. این کتاب برگزیده‌ای از مهم‌ترین و مشهورترین آثار رنگ و روغن این هنرمند است که برای نخستین بار در سال 1382 از سوی سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شد.