به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، میرزا محمدرضا کلهر، متولد 1245 در کرمانشاه و درگذشته در سال 1310 هجری قمری، از خوشنویسان شهیر دوره ناصری و از نستعلیقنویسان زبردست مهم تاریخ هنر ایران است که شیوه خاصی در نستعلیقنویسی ایجاد کرد. این شیوه بر نستعلقنویسان پس از او و تا زمان حاضر بسیار موثر بوده و شیوه رایج در نستعلیقنویسی دوران معاصر شد.
محمدرضا کلهر با نگارش روزنامههایی چون شرف و شرافت و کتابهایی چون «فیضالدموع» و «سفرنامههای ناصرالدین شاه قاجار به خراسان» نمونههایی برای تمرین مشق در وسعت زیاد برای مشتاقان بهجای گذاشت. او به دلیل خوشنویسی روی سنگ و با مرکب غلیظ که برای چاپ سنگی اجتنابناپذیر بود، شیوهای پدید آورد که حروف آن چاق و کشیدهها کوتاه بودند.
از آنجایی که ارتباط خوشنویسان در اواخر دوره قاجار با سلسله استادان قدیمی قطع شده بود آثار چاپ شده محمدرضا کلهر سرمشق خوبی برای علاقهمندان به خط به شمار میرفت. این شیوه تا همین یکی، دو دهه اخیر، شیوه رایج و مطلوب خوشنویسان معاصر بود.
پس از کلهر «عمادالکتاب سیفی قزوینی» از آثار او مشق کرد و این شیوه را رواج داد. عمادالکتاب را میتوان آخرین حلقه از سلسله استادان پیشین در خط دانست که از او «آداب المشقی» باقی ماند و همین او را به سلسله خوشنویسان معاصر متصل کرد.
تکنگاری ولایتی درباره محمدرضا کلهر 9 فصل دارد که به ترتیب عبارتند از «نستعلیق در گذرگاه تاریخ»، «شوق نوشتن»، «سبک کلهر»، «روش تعلیم»، «ابتکار در قلم»، «چاپ سنگی»، «شخصیت استاد»، «آثار میرزا» و «از دیده شاگرد».
فصل آخر این کتاب به توصیف عبدالله مستوفی، نویسنده کتاب «شرح زندگانی من» از کلهر اختصاص دارد. مستوفی که شاگرد محمدرضا کلهر در خط بود، در مجلد نخست خاطرات خود اطلاعات بسیار مفیدی به مخاطب ارایه میکند. ولایتی به دلیل سودمند بودن این اطلاعات، بخش آخر کتاب خود را تماما به این مساله اختصاص داده است.
برخی منابع مهم ولایتی برای نگارش این کتاب از این قرار است: «از صبا تا نیما» یحیی آرینپور، «زمینی و آسمانی» آیدین آغداشلو، «اطلس خط» حبیب الله فضایلی، «احوال و آثار خوشنویسان» مهدی بیانی، «المآثر والآثار» محمدحسن خان اعتماد السلطنه، «تاریخ زبان فارسی» محسن ابوالقاسمی، «صراط السطور» سلطانعلی مشهدی و «شرح زندگانی من» عبدالله مستوفی.
کتاب «محمدرضا کلهر» شصت و ششمین جلد از مجموعه «آفرینندگان فرهنگ و تمدن اسلام و بوم ایران» نوشته علی اکبر ولایتی با شمارگان دو هزار نسخه، 111 صفحه، قطع جیبی و بهای دو هزار و 100 تومان از سوی شرکت سهامی کتابهای جیبی، وابسته به موسسه انتشارات امیرکبیر روانه کتابفروشیها شده است.
چهارشنبه ۲۹ خرداد ۱۳۹۲ - ۱۴:۵۸
نظر شما