مجری برنامه در ابتدای این نشست ادبیات را پدیدهای با تحولات زیاد دانست و گفت: ادبیات از بطن جوامع برمیخیزند و جنبشهای ادبی مرز کشورها را درنوردیدهاند. از سویی امروزه گرایش به رمان و داستان در جامعه بیشتر شده است و بازنویسی آثار کهن به متون ساده و ترجمه آنها، میتواند راهی برای شناساندن ادبیات ایران به سایر کشورها باشد.
جمشید کیانفر، مصحح متون تاریخی، یکی از سخنرانان دعوت شده به این مراسم بود. وی در این برنامه گفت: در اروپا به دلیل پیشرفت و گسترش واژگان نیاز به بازنویسی متون، بیشتر احساس میشود و به مرور مشاهده شد که دیگر به سختی میتوان متون کهن را درک کرد، اما در ایران بازنویسی متون سابقهای طولانی ندارد.
وی ادامه داد: برای نخستین بار در اروپا آثار شکسپیر با نثر ساده نوشته شد و بعد از آن زمان اکثر آثار کلاسیک به گونهای بازنویسی شدند که بتوان آنها درک کرد. حتی ترجمهای که از آثار نویسندگان قدیمی به فارسی انجام میشود نیز بر اساس نسخه کهن و اصلی آثار نیست. امروزه کمتر کسی است که مثلا آثار «ولتر» را با همان سبک نگارشی و واژگان خاصش بخواند. در بازنویسیها، محتوا حفظ شده و تنها واژگان و سبک نگارشی تغییر کرده اند.
محدود نبودن اینگونه بازنویسیها به متون ادبی موضوع دیگری بود که کیانفر به آن پرداخت و افزود: در آثار فلسفی هم این موضوع فراوان دیده شده است و البته باید از بیراهه رفتن این حرکت، آنچنان که در اروپا اتفاق افتاده جلوگیری کنیم.
کیانفر با بیان اینکه «هدف از بازنویسی متون انتقال مفاهیم گذشتگان به نسل جدید است» ادامه داد: در اروپا نوعی بریدگی بین متنها به وجود آمد و باید تدابیری اندیشیده شود که بازنویسیها در ایران به طور کامل انجام شود. در بازنویسی و ترجمه باید دقت و تامل فراوانی انجام شود زیرا قرار است این متون پیوند دهنده دو نسل کاملا متفاوت باشد.
افزودن واژهنامه به متون کهن و توضیح واژگان در پانویس کتابها از پیشنهادهای دیگر کیانفر برای آشنا کردن نسل جدید با متون کهن بود. این مصصح افزود: در بازنویسیها باید از نظر نگارشی و حتی ظاهری نیز به کتابها توجه شود و واژگان جایگزین نیز نباید فاصله زیادی با عبارات اصلی داشته باشند.
ایرج شهبازی، در ادامه به ضرورت بازنویسی متون کهن پرداخت و تفاوت جنس سواد نسل جدید با نویسندگان قدیمی را دلیل این ضرورت دانست. وی در اینباره توضیح داد: جنس زبان و دانش به سرعت در حال تغییر است و نمیتوان به دلیل این تغییرات، متون کهن را کنار نادیده گرفت.
وی دلایل مختلفی را برای پیچیدگی یا سادگی متون در دورههای مختلف بیان کرد و گفت: عقلانیت، آزادی و شادی حاکم بر جامعه سبب میشود نثر نویسندگان به سمت سادگی بروند زیرا آنها میتوانند متون خود را به آزادی به مخاطب منتقل کنند.
شهبازی ادامه داد: در دورههایی شاهد تصویرپردازیهای عجیب و غریب و پیچیده در آثار نویسندگان فارسی زبان هستیم و آثار به جا مانده در این دورهها بیشتر به بازنویسی نیاز دارند، زیرا فقط واژگان نیستند که درک نمیشوند بلکه به دلیل پیچیدگیهای متنی، مفهوم نیز گاه قابل انتقال به نسل جدید نیست و این امر دور شدن جوانان از متون کهن را سبب میشود.
در ادامه برنامه، یدالله شکری، استاد دانشگاه سمنان، در نشست حاضر شد و بر ضرورت بازنویسی و ترجمه متون کهن تاکید کرد. رونمایی از «اسرارنامه» و «هفتپیکر» به نثر روان نیز پایانبخش این مراسم بود.
بيست و ششمين نمايشگاه بينالمللي كتاب تهران تا 21 ارديبهشت در مصلي امام خميني(ره) برپاست.
نظر شما