محمدسعید ذکائی، عضو هیات علمی دانشگاه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، عنوان کرد: به دلیل آن که مباحث مرتبط با قلمرو فراغت و مصرف از موضوعاتی‌اند که در چند سال گذشته توجه بیشتری به آن شده است و به دلایل مختلف نظیر سلیقه‌ها و سبک زندگی جامعه یا تغییر ارزش‌ها، اهمیت یافته، تصمیم گرفتم در قالب کتاب به بررسی این مسایل بپردازم و با نگاهی پدیدارشناسانه و آسیب‌شناسانه واقعیت مباحث فراغت و مصرف‌گرایی را بررسی و تحلیل کنم.
وی درباره ضرورت تالیف اثرش گفت: در این زمینه گفتمان‌های عمومی و انتقادی زیادی انجام شده اما آثار اندکی به مقوله مصرف در زندگی روزمره توجه کردند یا این که بیشتر آثار این حوزه کتاب‌های ترجمه‌ای بودند. از این رو احساس کردم لازم است با نگاهی متفاوت کج‌فهمی‌ها و چالش‌های این حوزه را تا حد زیادی نمایان سازم.
این محقق حوزه جامعه شناسی بیان کرد: این کتاب در 9 فصل مباحث نظری سبک زندگی را با نگاهی تاریخی به تحول تجربه فراغت در جامعه ایران و با اتکا به سفرنامه‌های داخلی و خارجی بررسی کرده است. اطلاعات سایر فصول نیز بر مبنای داده‌های فراتحلیلی ـ کیفی و تحقیقات میدانی به دست آمده‌اند.
ذکائی درباره پیام اصلی کتاب «فراغت، مصرف و جامعه؛ گفتارهایی انتقادی» گفت: این کتاب تصمیم دارد برای عموم مخاطبان خود تصویری از پیچیدگی‌ها، اهمیت و واقعیتی که مصرف و مصرف‌گرایی در جامعه ما پیدا کرده است، نمایان سازد و بیان کند که «فراغت» و «مصرف» به عنوان پدیده‌هایی اجتماعی سهم پررنگی در رفتارهای اجتماعی ایرانی‌ها یافته و سبک زندگی آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده است. همچنین تاکید دارد که این شیوه مصرفی با سبک زندگی سنتی جامعه ایرانی پیوندی ندارد و ما به نوعی گسست فرهنگی را تجربه می‌کنیم. چنانچه مصرف در مواردی جنبه‌های نمایشی و ابزاری به خود می‌گیرد و در موارد متعددی ممکن است با ضرورت‌ها یا سیاست‌های زندگی تطابق نداشته باشد.
نویسنده کتاب فصلی درباره ورزش و موانع فرهنگی و اجتماعی آن را که به شرح وضعیت همگانی و قهرمانی ورزش در ایران می‌پردازد از جمله بخش‌های کتاب یاد کرد و گفت: ارزیابی بازارهای شبکه‌ای در ایران که در مقاطعی از لحاظ سیاسی و اقتصادی بحث برانگیز شدند، بررسی موسیقی‌های مردم‌پسند از جنس زیرزمینی، شبکه‌های اجتماعی مجازی و چالش‌ها و معضلات استفاده‌های ناصحیح آن از مباحث این کتاب‌اند که به برخی حوزه‌های گذران اوقات فراغت توجه دارند.
وی افزود: واپسین فصل کتاب نیز با عنوان «خواندن برای لذت و لذت‌های خواندنی» صرفا به مقوله مطالعه و کتاب توجه دارد و یادآور می‌شود که فرهنگ مطالعه که در شمار لذت‌ها و شیوه‌های فراغتی ناب است از دیرباز در ایران هم وجود داشته و همواره توصیه می‌شود. با وجود این اکنون مطالعه مقداری در کشور ما مهجور مانده و در رقابت و تنشی که با تکنولوژی‌های جدید اطلاعاتی و ارتباطی یافته است، ممکن است تا حدی آسیب ببیند. این فصل می‌کوشد اهمیت و جاذبه‌های اشکال گوناگون کتابخوانی را ترسیم کند.
«مصرف و سبک زندگی: رویکردها، مسایل و آسیب‌ها»، «فهم تاریخی فراغت ایرانی در آثار سفرنامه‌نویسان ایرانی و خارجی»، «موانع اجتماعی و فرهنگی رشد ورزش در ایران»، «فراغت و مصرف در خانه و خانواده»، «آسیب‌شناسی بازاریابی شبکه‌ای در ایران«، «موسیقی مردم‌پسند و زیرزمینی در ایران»، «شبکه‌های اجتماعی مجازی به مثابه میدان‌های فراغتی» و «خواندن برای لذت و لذت‌های خواندن» فصول 9گانه این کتاب را تشکیل می‌دهند.
مخاطبان با مطالعه این اثر اجتماعی در می‌یابند که فراغت و مصرف کنونی در جامعه ما آنچنان که باید و شایسته است، پیوند ارگانیکی با ارزش‌های فرهنگی و تاریخی و نیازهای توسعه‌ای و خاص جامعه ایران ندارد و جامعه ما در حال حاضر دوره آنومیکی را در عرصه‌های عامه‌پسند فراغتی و مصرفی تجربه می‌کند که اگرچه از جهاتی برایند شرایط و واقعیت جامعه ایران است، اما تداوم آن می‌تواند آسیب‌رسان باشد. از این رو نیازمند تاملی جدی، بازاندیشی و به‌کارگیری منطق در راستای تلاش فردی و ساختاری هستیم.
نخستین چاپ کتاب «فراغت، مصرف و جامعه؛ گفتارهایی انتقادی» را انتشارات تیسا با شمارگان هزار نسخه در 378 صفحه به بهای 11 هزار تومان در زمستان سال 91 روانه بازار نشر شده است.
چهارشنبه ۲۸ فروردین ۱۳۹۲ - ۱۱:۴۹
نظر شما