مرتضی رسولی‌پور در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره زنده‌یاد باقر عاقلی گفت: عاقلی، دایره‌المعارف سیاری از رجال پهلوی به‌شمار می‌رفت که به‌دلیل مناسبات شخصی، اطلاعات جزیی درباره خصوصیت‌های اخلاقی بسیاری از بزرگان سیاسی آن دوره داشت.

رییس سازمان تاریخ شفاهی موسسه مطالعات تاریخ معاصر درباره زندگی این تاریخ‌نگار توضیح داد: عاقلی متولد 1308 و اصالتا قزوینی با پدری روحانی بود. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در قزوین به پایان رساند و در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران مدرک حقوق قضایی گرفت. از استادان وی می‌توان به دکتر عمید، آیت‌الله سنگلجی، آیت‌الله شهابی، احمد متین‌دفتری و دکتر محمد نصیری اشاره کرد.

این کارشناس تاریخ شفاهی در ادامه افزود: زنده یاد عاقلی، مدرک فوق‌لیسانس را در رشته علوم اداری به دست آورد و در سال ۱۳۳۸ در دانشکده حقوق دانشگاه تهران مدرک دکترای علوم سیاسی گرفت. همچنین گفته می‌شود که دکترایی نیز از دانشگاهی در آمریکا اخذ کرده است.

وی درباره شروع  فعالیت عاقلی بیان کرد: آشنایی با استادانش باعث شد تا عاقلی در دهه 30 در بانک‌های مختلفی مشغول به کار شود. مهم‌ترین حوزه‌های فعالیت وی در بانک رفاه کارگران، مسوولیت در کارخانه ریسندگی و بافندگی ریس‌باف اصفهان، عضویت در هیات مدیره شرکت اتوبوسرانی و مدیرعاملی شرکت واحد، همچنین رییس فروشگاه فردوسی بود.

رسولی‌پور درباره دیگر فعالیت‌های سیاسی عاقلی توضیح داد: در دهه 50، وی تلاش کرد تا از توابع قزوین به نمایندگی مجلس انتخاب شود که به‌دلیل مخالفت ساواک نتوانست به این پست دست پیدا کند اما توانست در وزارت کار مشغول به فعالیت شود. عاقلی فعالیت در وزارت کار را از شروع تاسیس آن در سال 1325 آغاز کرد که باعث شد تا دسترسی بیشتری به رجال سیاسی آن دوره داشته باشد.

رییس سازمان تاریخ شفاهی موسسه مطالعات تاریخ معاصر  که از نزدیکان و همکاران عاقلی از سال 1368 تاکنون به‌شمار می‌رفت، درباره شخصیت‌شناسی وی گفت: عاقلی فردی باهوش بود که با رجال پهلوی  به‌خوبی و از نزدیک آشنا بود. هویدا، عطاالله خسروانی، احمد آرامش از این افراد به‌شمار می‌روند. همچنین از دهه 40 و پس از آن در حوزه روزنامه‌نگاری به‌فعالیت پرداخت و مقاله‌های بسیاری نوشت اما کتاب‌هایی که از وی منتشر شد، همگی پس از انقلاب بودند. وی همچنین فعالیت‌هایی در دایره‌المعارف تشیع و دانشنامه جهان اسلام انجام داد. برخی مقاله‌هایش نیز در دانشنامه ایرانیکا منتشر شده‌اند. 

وی افزود: عاقلی از نخستین افرادی بود که «روزشمار تاریخ ایران» را در دو جلد گردآوری کرد که با وجود این‌که کاری تحقیقی نبود اما تاثیر بسیاری در مطالعات تاریخی داشت. 

این کارشناس تاریخ شفاهی درباره دیگر کتاب‌های عاقلی توضیح داد: از دیگر کتاب‌های وی، «نخست وزیران ایران» بود که یک دوره تاریخ ایران است. این کتاب از ابتدای مشروطه و از وزارت میرزا نصرالله نایینی تا زمان انقلاب، تمامی تحولات سیاسی تاریخ ایران در این دوره 80 ساله را دربرمی‌گیرد. همچنین کتاب «احمد خان قوام السلطنه در دوران قاجاریه و پهلوی» که به زندگی و فعالیت‌های این شخصیت مهم تاریخی در دوره‌های مختلف می‌پردازد.

رسولی‌پور درباره سابقه سیاسی عاقلی تا پیش از انقلاب گفت: پیش از انقلاب در سال 1356، عاقلی مدتی را در زندان به‌سر برد که در این دوره با افراد بسیاری مانند محمود فروغی، پسر ذکاالملک فروغی آشنا می‌شود. این مساله باعث شد تا شرحی بر زندگی محمدعلی فروغی از زبان فرزند وی بنویسد و کتاب با عنوان «ذکاء‌الملک فروغی و شهریور 1320» منتشر شد. «خاطرات یک نخست‌وزیر: دکتر احمد متین‌دفتری»، «نصرت‌الدوله فیروز: از رویای پادشاهی تا زندان رضا شاهی»، «تیمورتاش»، «داور و عدلیه» و «امان‌الله اردلان» از دیگر اشخاصی به‌شمار می‌روند که عاقلی درباره آن‌ها به نوشتن تک‌نگاری‌هایی پرداخت.

وی اظهار کرد: به لحاظ شناختی که عاقلی از رجال ایران داشت، وی کتابی سه جلدی با عنوان «شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران» درباره بیش از یک‌هزار نفر از این افراد می‌نگارد که البته به برخی از تاریخ‌های کتاب اشکال‌هایی وارد است. «شرح رجال وزارت امور خارجه ایران»، «خاندان‌های حکومتگر ایران» در دو جلد، «رضاشاه و قشون متحدالشکل» نیز کتاب دیگری از باقر عاقلی به‌شمار می‌رود.

رسولی‌پور در پاسخ به استنادهای عاقلی به اسناد در چه حد بود، گفت: بیشتر اطلاعات وی شفاهی و شهودی و رویکرد به اسناد تنها از راه شناخت نزدیک افراد بود. آرشیو عکس و دسترسی به روزنامه‌های دوره پهلوی داشت. همچنین به مدت 14 سال مشاور سازمان تاریخ شفاهی موسسه مطالعات تاریخ معاصر بود و در شناسایی، گردآوری و مصاحبه‌های شفاهی کمک شایانی کرد.

رییس سازمان تاریخ شفاهی موسسه مطالعات تاریخ معاصر در پایان بیان کرد: متاسفانه در دو سال اخیر نشانه‌هایی از بیماری در عاقلی ظهور کرد و نشریه‌ها، اشخاص و رجال توجهی به وی نکردند.

باقر عاقلی نویسنده و تاریخ‌نگار تاریخ معاصر ایران پنجشنبه (22 فروردین‌ماه 1392) بر اثر ایست تنفسی و قلبی درگذشت و پیکرش جمعه (23 فروردین‌ماه) در قطعه نامداران بهشت زهرا به خاک سپرده شد.