عضو هیات علمی جغرافیا دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، اظهار کرد: در ایران مسایل جغرافیایی بسیاری وجود دارد که مردم به‌درستی از آن‌ها اطلاع ندارند. جغرافیا در ایران جای کار بسیاری دارد و متاسفانه اطلاعات درباره مناطق مختلف، قومیت‌ها، مرزها، اطلاعات مربوط به هواشناسی، اقلیم، شهر و روستا اندک است و افراد به‌دلیل نبود دانش کافی، راهی برای دسترسی به آگاهی در این حوزه به‌جز نقشه‌ها و اطلس‌ها ندارند.
دکتر بدری افزود: انگیزه نداشتن دانشجویان جغرافیا به تالیف کتابهای عمومی و مقدماتی دلیلی برای انگشت‌شمار بودن این دسته از کتاب‌هاست. برخی دانشجویان و پژوهشگران فکر می‌کنند نوشتن کتابهای عام نشان از سواد کم نویسنده است در حالی‌که می‌توان با محتوایی قوی و بیانی ساده کتابهای ارزشمندی برای آن‌ها نوشت.
این دانشیار دانشگاه تهران ادامه داد: نوشتن کتابهای عمومی امتیازی برای پژوهشگران ندارد و محققان ترجیح می‌دهند وقتشان را صرف نگارش مقاله یا پژوهشی علمی کنند تا بتوانند از امتیاز آن در افزایش رتبه علمی در دانشگاه استفاده کنند.
نویسنده کتاب «مقدمه‌ای بر توسعه پایدار روستایی» توضیح داد: متاسفانه امروزه بیشتر کتاب‌ها با استفاده از اینترنت و کپی‌برداری از دیگر کتاب‌ها نوشته می‌شود و مباحث جدید و نوآوری در تالیف آن‌ها مطرح نیست؛ به‌طور مثال در تهیه کتاب‌هایی درباره آلودگی محیط زیست، همیشه محتوایی یکسان به خواننده ارایه می‌شود و اطلاعات جدید و به‌روز از نظر دور می‌ماند.
وی بیان کرد: در اینترنت نیز به‌دلیل این‌که ترجمه‌ای از آخرین مقاله‌ها در دست فارسی‌زبانان نیست، محتوای غنی نداریم و اطلاعات موجود تنها با تغییر در شیوه نوشتار دوباره منتشر می‌شود.
عضو هیات علمی جغرافیا دانشگاه تهران ادامه داد: متاسفانه معمول است که پژوهشگران جغرافیا درباره علوم دیگر نظر و دیدگاهشان را بیان می‌کنند که البته این مساله در بیشتر حوزه‌ها نیز رایج است و همین باعث می‌شود تا به یک نظر کارشناسی درباره موضوعی خاص دست پیدا نکنیم.
بدری درباره دیگر مسایل و مشکلاتی که سر راه انتشار کتابهای عمومی جغرافیاست، گفت: مساله‌ای که اهمیت ویژه‌ای دارد، مشارکت نداشتن افراد متخصص دیگر رشته‌ها در تدوین کتابهای میان‌رشته‌ای به‌ویژه در رشته جغرافیاست. استفاده نکردن از تجربه و علوم دیگر، منجر به سطحی شدن مطالب، دیدگاه یکجانبه و کاهش جذابیت خواهد شد.
نویسنده کتاب «آشنایی با برنامه‌ها، طرح‌ها و پروژه‌های عمران روستایی» بیان کرد: در حوزه جغرافیا فردگرایی به‌شدت رواج دارد، درحالی‌که در کشورهای دیگر کتاب نوشتن به‌صورت گروهی انجام می‌شود اما در ایران تشکیل گروه نهایت به سه یا چهار نفر ختم می‌شود. حال فرض کنید با این شرایط بخواهیم از متخصصان دیگر رشته‌ها نیز در تدوین کتاب استفاده کنیم.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران بیان کرد: دلیل دیگر این امر، قطع بودن ارتباط دانشگاه با جامعه است. در دیگر کشورها برای پژوهشگران و استادانی که با نهادها و گروه‌های فعال اجتماعی ارتباط و همکاری دارند، امتیازهای ویژه‌ای درنظر گرفته می‌شود تا با استفاده از این همکاری و مشارکت‌ها سطح زندگی شهروندان بهبود پیدا کند.
وی افزود: بیشتر کتابهای جغرافیا با کیفیت پایین منتشر می‌شوند چرا که نیاز به عکس و نقشه‌های رنگی و جذاب دارد تا مخاطب به مطالب آن توجه کند. کیفیت پایین این کتاب‌ها به‌دلیل کاهش هزینه‌های انتشار است که باعث شده کیفیت و محتوا از درجه اهمیت کمتری برخوردار باشد.
بدری درباره راهکارهایی برای بهبود وضعیت کتابهای عمومی جغرافیا توضیح داد: اگر هر کدام از موانعی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، برداشته شود به بهبود و پیشبرد علم جغرافیا برای عموم کمک خواهد کرد. همچنین اعضای هیات‌های علمی باید با برگزاری کارگاه‌های آموزشی عمومی در دانشگاه‌ها و دیگر مراکز علمی و پژوهشی، مطالب را به زبان ساده به مردم انتقال دهند تا بتوانند به گسترش دانش جغرافیا و در پی آن استقبال از کتابهای این رشته کمک کنند. این امر در نهایت منجر به بهبود روند انتشار کتابهای عمومی جغرافیا می‌شود.
این نویسنده در ادامه مثالی در این زمینه مطرح کرد و افزود: ستاره‌شناسی رشته‌ای است که مردم جامعه با انتشار کتاب‌هایی در این زمینه بسیار به آن علاقه‌مند شدند، حال مساله‌ای مانند جغرافیا که در واقع با زندگی افراد پیوندی ناگسستنی دارد، می‌تواند همان مسیر را طی کند. هنگامی‌که ارتباط میان دانشگاه و مردم برقرار شود، آسیب‌ها و مشکلات این حوزه به‌ویژه در بحث کتاب نیز بهتر ارزیابی می‌شود.
سید علی بدری، متولد 1341، دارای دکترای جغرافیا با گرایش برنامه‌ریزی روستایی از دانشگاه تربیت مدرس و عضو هیات علمی دانشگاه تهران است. «مقدمه‌ای بر توسعه پایدار روستایی»، «مدیریت نوین روستایی: در جستجوی راه‌کاری مناسب برای توسعه دهیاری‌ها»، «آشنایی با برنامه‌ها، طرح‌ها و پروژه‌های عمران روستایی» برخی کتابهای وی به‌شمار می‌روند.
سه‌شنبه ۱ اسفند ۱۳۹۱ - ۱۲:۲۳
نظر شما