اتحاد شوروی: یک امپراتوری استعماری 

تأثیر فلج‌کننده سقوط اتحادیه شوروی بر مردم روسیه، تا حد زیادی ناشی از سرشت نظام شوروی است. اتحاد شوروی، وارث سرزمین امپراتوری روسیه تزاری، از نظر فرهنگی و سیاسی همانند یک امپراتوری استعمارگر رفتار می‌کرد. به استثنای 15سال اول انقلاب، روس‌ تبارها ـ که بعدها اسلاوهای دیگر نیز به آنها پیوستند ـ بالاترین مقام‌ها و سمت‌ها را در حکومت و سازمان‌های حزب کمونیست به دست آوردند. در تاریخ شوروی، هیچ مقام بلند مرتبه‌ای از جمهوری مسلمان در پولیت بورو (دفتر سیاسی) حزب کمونیست عضو نشد. نخستین مسلمانی که این مقام را به دست آورد دین محمد کونایف قزاق در سال 1971 بود. در سال 1982 حیدر علی‌اف از آذربایجان نیز به این مقام رسید. تنها در سال 1990 بود که مسلمانان دیگری به مرتبه عضویت دفتر سیاسی ارتقا یافتند. برخی از پژوهشگران خاطرنشان کرده‌اند که اتحاد شوروی در سال 1991 از هم پاشیده نشد، بلکه پس از افزایش جمعیت مسلمانش به سوی فروپاشی رفت.

صفحات 232 و 233/ اسلام در روسیه/ شیرین هانتر، جفری تامس، الکساندر ملیکیشویلی/ ترجمه الهه کولایی، سیده مطهره حسینی، اسما معینی/ نشر نی/ چاپ اول/ سال 1391/ 871 صفحه/ 22000 تومان