به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، بیست‌و چهارمین جلسه نقد و بررسی کتاب بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس با موضوع «هستی و کرانه‌های ادبیات داستانی زنانه دفاع مقدس» بعد‌ازظهر امروز (24 دی‌ماه) با حضور راضیه تجار، نویسنده کتاب «هفت‌بند»، حجت‌الاسلام مهدی جهان به عنوان منتقد و احمد شاکری به عنوان دبیر علمی این برنامه در تالار اندیشه حوزه هنری برگزار شد. 

در ابتدای این نشست احمد شاکری هدف از برگزاری این سلسله نشست‌ها را واکاوی دغدغه‌های ساحت ادبیات داستانی دفاع مقدس عنوان کرد و گفت: «بررسی جریان‌های ادبی»، «توجه به مبانی، زیرساخت و ژرف‌ساخت‌های ادبیات داستانی دفاع مقدس بر پایه داشته‌های فکری و نظری» و «تلاش برای واکاوی آثار برجسته» از دیگر اهداف این سلسله برنامه‌هاست. 

شاکری : نگاه «تجار» در ادبیات زنانه انتقام‌جویانه نیست 
احمد شاکری، راضیه تجّار (داستان‌نویس) را متعلق به جریان انقلاب اسلامی دانست که نهال نورسته ادبیات داستانی پس از انقلاب با آثار او بالید و افزود: راضیه تجار از برجسته‌ترین نویسندگان متعهد پس از انقلاب است. وی در دو حوزه «نویسندگی» و «نقد و آموزش» تبحر دارد. 

دبیر علمی نشست «هستی و کرانه‌های ادبیات داستانی زنانه دفاع مقدس» درباره ضرورت پرداخت به ادبیات زنانه دفاع مقدس گفت: مقوله ادبیات زنانه از ابتدای ورود به ادبیات کشورمان با نگاهی غربی شکل گرفت. نگرشی شبه روشنفکری که زن را علیه مرد و در تقابل با آن به تصویر می‌کشید. تجار به ادبیات زنانه نزدیک شده است اما نه برای انتقام‌جویی از مرد، پس جا دارد که این گونه ادبیات مورد بررسی قرار گیرد. 

شاکری سپس با طرح این سوال که «آیا ادبیات فی‌نفسه واجد شرایط زنانه و مردانه است؟» از راضیه تجار خواست تا درباره زمینه‌های نگارش داستان «هفت‌بند» توضیح دهد. 

محدوديت زمان برای پرداخت به زندگینامه‌ها
راضیه تجار با بیان این‌که نوشتن وظیفه نویسنده است و او گاه با توجه و گاه بی‌توجه به بازخورد‌های اثرش به نوشتن ادامه می‌دهد، گفت: این داستان را در سال 1363 ارایه کردم که در استان تهران مقام نخست و در سطح کشور مقام دوم را به خود اختصاص داد. 

وی داستان «هفت‌بند» را نخستین داستان جدی پس از انقلابش دانست و تصریح کرد: مقوله جنگ اساسی‌ترین عاملی بود که در این اثر به آن پرداختم. در شرایط جنگ یک نویسنده کاری نمی‌تواند انجام دهد جز آن‌که چیزی را که احساس می‌کند مانند مرواریدی به بند بکشد و ارایه کند. 

تجار ادامه داد: در مسیر نوشتن پس از انقلاب اسلامی و در حوزه دفاع مقدس دام‌هایی پیش‌ رو داشتم اما خورشید پیش‌رو که همان جانفشانی افرادی که همه چیز خود را برای انقلاب ایثار می‌کردند بود، مرا هدایت می‌کرد. این قلم اگر تاثیری دارد به دلیل اتصال به حقیقتی بود که در همان زمان وجود داشت و باید ادامه یابد. 

نویسنده «هفت‌بند» با بیان این‌که زمانی در پی نگارش داستان کوتاه بوده و از کار کردن در حوزه داستان بلند ابراز تاسف می‌کرده، گفت: اما هنوز زندگینامه‌های با اهمیت بسیاری وجود دارند که باید نوشته شوند که فرصت اندکی برای پرداخت به آن‌ها وجود دارد. اگر زمانی کلاس‌داری می‌کنم، به این دلیل است که افراد دیگری جلب این حوزه شوند و اندکی حجم این کار سبک شود.

سپس دبیر علمی نشست «هستی و کرانه‌های ادبیات داستانی زنانه دفاع مقدس» از حجت‌الاسلام مهدی جهان خواست تا درباره مولفه‌های ادبیات زنانه توضیح دهد و تفاوت گرایش تجار را با تعریف ادبیات داستانی زنانه بیان کند. 

جايگاه زن و مرد در داستان‌های «تجار» 
حجت‌الاسلام مهدی جهان در سخنانی به سابقه ادبیات پایداری اشاره کرد و خاستگاه آن را ادبیات عرب دانست و تصریح کرد: «ادب‌المقاومة» رفته رفته از ادبیات عرب به کشورمان منتقل شد. تجار این ادبیات را از دهه 1360 آغاز کرد و معلم بودن، دغدغه مذهب داشتن و نویسنده‌ای از طبقه عموم جامعه بودن از بارز‌ترین ویژگی‌های اوست.

وی افزود: با کنار هم قرار دادن این ویژگی‌ها می‌توانیم آثار راضیه تجار را مورد بررسی قرار دهیم.

حجت‌الاسلام جهان با بیان این که ادبیات زنانه در عالی‌ترین تعریف خود تنها یک سبک است که در آن نوعی از روایت بر اساس جنسیت مطرح می‌شود، گفت: این تعریف با فمنیسم متفاوت است. در فمنیسم، ادبیات زنانه به دنبال کشف زن در جامعه است اما ادبیات زنانه ادبیاتی است که زن یا مرد را به نوعی روایت می‌کند.

وی دلیل این‌که درباره ادبیات مردانه سخن گفته نمی‌شود را گستردگی آن عنوان کرد و افزود: روایت سومی هم در ادبیات وجود دارد که طبیعت‌گرایانه است، اما دغدغه تجار در داستان‌هایش زنانه بوده و نگاه فمنیستی در این زمینه ندارد. 

حجت‌الاسلام جهان در پاسخ به این سوال دبیر علمی نشست «هستی و کرانه‌های ادبیات داستانی زنانه دفاع مقدس» که «آیا مردان می‌توانند به این گونه ادبی نزدیک شوند؟» توضیح داد: بسیاری از نویسندگان در ادبیاتشان نگاه مردسالارانه یا زن‌سالارانه را به اثرشان تحمیل کرده‌اند، اما در «هفت‌بند» تجار این رویکرد مشاهده نمی‌شود. او به مظلومیت زن توجهی ندارد بلکه تنها نقش و سهم زن را بازگو می‌کند. 

شاکری سپس پرسید: «آیا این وجه از ادبیات، تنها زنان را مخاطب قرار می‌دهد؟» و وی پاسخ داد: هدف از توجه تجار به زنان، بیان مسیر موقعیتی است که در اختیار و در حیطه زنان قرار دارد. زن و مرد هر یک در داستان‌های تجار جایگاه خود را می‌یابند. 

حجت‌الاسلام جهان در پاسخ به این سوال دبیر علمی برنامه که پرسید: «اگر در ادبیات زنانه جایگاه زن مطرح شود، مخاطب کتاب زن است یا مرد؟» گفت: هدف تجار در «هفت‌بند» در واقع نشان دادن تعالی زن و مرد هر یک در جایگاه و در قالب خودشان است. ادبیات زنانه می‌تواند برای هر دو جنس نوشته شود و از سوی هر دو جنس خوانده شود. کمال مرد و زن در گرو یکدیگر است.