به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در حالی که بهارعربی بیش از پیش توجه جهانیان را به جهان عرب زبان جلب کرده، اهدای این جوایز برای معرفی برترین آثار سال و نیز نشان دادن این که ادبیات در این کشورها از جایگاهی خاص برخوردار است، اهمیتی ویژه داشت. 

در این میان شاید مناقشه برانگیزترین جایزه عربی که اهدا می‌شود جایزه بوکر عربی باشد. این جایزه که با حمایت بنیاد جایزه بوکر لندن از سال 2007 توسط بنیاد امارات در ابوظبی پایه گذاری شده، هر سال با نقدهای مثبت و منفی برگزار می شود و برنده خود را انتخاب می‌کند. در سال 2012 ربيع جابر 42 ساله از لبنان با کتاب «دروزی بلگراد»، جایزه ارزشمند بوکر را به خانه برد. داوران این جایزه کتاب ربیع جابر را دارای داستانی قوی دانستند که به خوبی موفق شده وضعیت شکننده شخصیت اصلی را از طریق یادآوری خاطرات با نثری روان و احساسی قوی به تصویر بکشد. «جابر ربیع» رمان نویس و روزنامه نگار لبنانی که سال 1972 در بیروت متولد شده از سال 2001 تاکنون سردبیر هفته نامه فرهنگی آفاق، جایگزین روزنامه الحیات است. نخستین رمان وی با عنوان «آقای تاریکی» جایزه منتقدان را در سال 1992 به خود اختصاص داد. وی 16 رمان دارد. 

ششمين دوره جايزه كتاب شيخ زايد نیر برندگان خود در سال 2012 را انتخاب و «سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد» (يونسكو) را برای قدرداني از «نقش فرهنگی آن در تشويق به گفت‌وگو با ديگران و فهم آن‌ها با رعايت تنوع فرهنگی و گوناگونی زبان‌ها»، به عنوان برنده جايزه شخصيت فرهنگی سال معرفی كرد. جايزه نويسنده جوان را نويسنده تونسي ليلی العبيدي برای كتاب «شوخی در اسلام» و «به پاس مطالعه و پژوهش تحليلی جدی اين نويسنده درباره طنز و فكاهه در اسلام و ميراث عربی ـ اسلامی»، از آن خود كرد. داستان «جوانی كه رنگ هوا را ديد» نوشته شاعر و نويسنده لبنانی «عبده وازن»، جايزه ادبيات كودك را به دست آورد و جايزه هنر نيز به دكتر شاكر عبدالحميد (وزير فرهنگ مصر) برای كتاب «هنر و غرابت» رسيد. در شاخه ترجمه دكتر «ابويعرب المرزوقی» از تونس برای ترجمه‌ای از كتاب فيلسوف آلمانی ادموند هوسرل با عنوان «انديشه‌های مقدماتی علم خالص پديده شناسی و فلسفه پديده شناسانه» صاحب جايزه شد. جايزه بهترين فناوری در عرصه فرهنگی هم به «شهر كتاب باجو» اهدا ‌شد. جايزه بهترين نشر و توزيع کتاب نیز به انتشارات «بريل» برای نقش تاريخی‌اش در تحقيق پيرامون نسخه‌های خطی عربی و پژوهش‌های ميراث عربی و ترجمه آن به زبان‌های لاتينی و ديگر زبان‌های زنده اروپايی اهدا شد. این جوایز برای برنده بهترين شخصيت فرهنگی سال علاوه بر نشان طلای جايزه و لوح تقدير، يك ميليون درهم امارات و برای برندگان ديگر شاخه‌ها هريك 750 هزار درهم امارات به علاوه نشان طلای جايزه و لوح تقدير است. 

باارزش ترین جوایز فرهنگی مصر در زمینه ادبیات، هنر و علوم اجتماعی به برندگانش اهدا شد. ابراهیم اصلان نویسنده برجسته مصری که به تازگی درگذشته بود، به عنوان یکی ازبرندگان جوایز نیل انتخاب شد. او متولد سال 1935 و یکی از نویسندگان برجسته نسل دهه 60 قرن بیستم بود. اصلان برای رمان‌هایی چون «دریاچه شب» و «حواصیل» شهرت جهانی داشت. این جایزه در بخش هنر به واحد حامد متولد 1944 فیلمساز برجسته مصری و در بخش علوم اجتماعی به محمد القهاری استاد جامعه شناسی دانشگاه قاهره رسید. او گردآوردنده دایره المعارف دو هزار صفحه ای درباره فولکلور مصر است که با بررسی پیشینه علمی فولکلور این کشور تهیه شده است. در بخش جوایز تجلیل کشوری نیز از محمد البوساتی (1937) تجلیل شد. او که در آثارش ارایه کننده زندگی روستایی مصر است، سال 2001 نیز جایزه اویس را برده بود. محمد سلماوی (1945) نویسنده و روزنامه نگار نیز برنده دیگر این جایزه بود. او که اکنون رییس اتحادیه نویسندگان مصر است و پیشتر سردبیر روزنامه فرانسوی زبان الاهرام بود، برای نمایشنامه هایی چون «آخرین رقص سالومه» که جایزه جشنواره تئاتر کارتاژ را در سال 1999 به دست آورد، شهرت جهانی دارد. سومین برنده این جایزه محمد ابو سینا شاعر بود که از اعضای اتحادیه نویسندگان مصر و عضو شورای عالی فرهنگ این کشور است. از محمد صابر عرب وزیر سابق فرهنگ نیز با اهدای همین جایزه در بخش علوم اجتماعی تجلیل شد. جایزه تجلیل کشوری در زمینه های ادبیات، هنر و علوم اجتماعی اهدا می شود و ارزش نقدی آن 200 هزار پوند مصری (تقریبا 34 هزار دلار) است. این جوایز از سال 1998 اهدا می‌شود. 

سازمان فرهنگي آموزشي يونسكو با مشاركت شيخ حمدان بن راشد آل مكتوم در دوبي سه بنياد كتابخواني و آموزشي در ونزوئلا، آفريقاي جنوبي و نپال را با اهداي جايزه‌اي هنگفت گرامي داشت. این جایزه که هر دو سال يك بار براي ارج نهادن به فعاليت‌هاي منحصر به فرد سازمان‌هاي غيردولتي كه در زمينه ارتقاي مطالعه و سطح آموزش خدمات‌رساني مي‌كنند، اهدا مي‌شود، 270 هزار دلار ارزش دارد و از سال 2009 اهدا می شود. بنياد راتو بانگالا از نپال، مركز ارتقاي مدارس علوم رياضي در آفريقاي جنوبي و سازمان غير دولتي بانكو دل ليبرو از ونزوئلا شايسته دريافت اين جايزه شناخته شدند. 

سازمان عربی پرورش، فرهنگ و علوم (الكسو)، نخستين جايزه بزرگ عربی ميراث را طی مراسمی در پايتخت قطر به سه برنده اين دوره از جايزه اهدا كرد. اين جايزه که 50 هزار دلاری است به مركز «عمارة التراث (ايوان)» از غزه فلسطين، به خاطر تلاش‌هايش در حمايت از ميراث فلسطين در شرايط وخيم سياسی و مادی اين كشور و همچنين اجرای موفقيت‌آميز طرح‌های اكتشاف، ترميم و مستند‌سازی آثار و برگزاری دوره‌های آموزشی و مهارتی در اين زمينه، به عنوان برنده اول نخستين جايزه بزرگ عربی ميراث اهدا شد. جايزه بعدی نیز به «موسسة التراث الخيريه» عربستان رسيد. معيار انتخاب اين موسسه انتشار دو كتاب «مدينه منوره؛ ساختار و تركيب عمرانی سنتی» و «تمدن عربی ـ اسلامی در عربستان سعودی در طول تاريخ» از سوی اين مركز بود. جايزه سوم هم به نويسنده تونسی عدنان الوحيشی برای كتاب «هنر سفالگری اسلامی در تونس» و به خاطر روش علمی به كار گرفته شده و شيوه حرفه‌ای او در تأليف اين كتاب به وی اهدا شد. اين جايزه دو سال يك‌بار اهدا می‌شود.

جمعیت فرهنگی دوستداران بهاء الدین، منا زاهد سویلمی پژوهشگر سوری را به عنوان برنده جایزه بهترین نویسنده جوان عرب این جمعیت انتخاب کرد. وی به دلیل شیوه خاصش در تحقیق و تالیف به عنوان بهترین نویسنده جوان پژوهشگر در جهان عرب از سوی این جمعیت انتخاب شد. خانم منا زاهد سویلمی برای نوشتن کتاب «تصوری از آینده نزد جوانان عرب در سایه انقلاب های بهار عربی – نگاهی اجتماعی» برنده این جایزه شد. وی متولد 1980 و عضو هیات عملی بخش اجتماعی دانشکده ادبیات دانشگاه حلب در سوریه است.

در مراکش نیز كميته علمی موسسه «باشگاه نويسندگان» مراكش، رمان‌نويس و منتقد مراكشی «محمد براده» را به عنوان برنده جايزه نوآوری ادبی «فاس» معرفی كرد.این چهره برجسته ادبی سال 1939 در شهر رباط به دنيا آمد و نخستين داستان خود را سال 1957 منتشر كرد.

زنان نويسنده تونسي نیز با جوايز زبيده بشير تجلیل شدند و همزمان با برپايي بيستمين نشست مركز تحقيقات، مطالعات، اسناد و اطلاعات زنان تونسي، از شاعران، نويسندگان و پژوهشگران برتر زن با دريافت جوايزي در رشته‌هاي گوناگون علمي و ادبي قدردانی شد. جايزه خلاقيت ادبي در شعر به ماها عزوز براي مجموعه شعر «اعشاب الاربعين» (شاخه‌هاي چهلم) و جایزه نثر به رشيدا شرني براي رمان «تراتيل العميا» (خوانش‌هاي كور) رسید. این جوايز در بخش خلاقيت ادبي به زبان فرانسه، مطالعات علمي و تحقيقات آكادميك به زبان عربي، مطالعات علمي و تحقيقات آكادميك به زبان فرانسه و تحقيقات علمي در علوم دقيق نیز برندگانی داشت. جوايز ادبي و علمي زبيده بشير سال 2003 با هدف معرفي زنان برتر در حوزه علوم و ادبيات از سوي مركز تحقيقات، مطالعات، اسناد و اطلاعات زنان تونسي شكل گرفت.