به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، مراسم رونمایی از کتاب «در زیروبم روزگار (حکایت یک زن)» زندگینامه عزت‌السلطنه نظام‌مافی (فرمان‌فرمایان) تالیف منصوره اتحادیه (نظام‌مافی) و بهمن فرمان، همراه با گرامیداشت یاد و خاطره زنده‌یاد بهمن فرمان، نویسنده دیگر کتاب و پسر عزت‌السلطنه، دوشنبه (۱۱ دی‌ماه) در دفتر نشر تاریخ ایران برگزار شد.

در این نشست که با حضور جمعي از نویسندگان و پژوهشگران حوزه‌های گوناگون برپا شده بود، منصوره اتحادیه، تاریخ‌نگار و نویسنده، محمدعلی سپانلو، شاعر و مترجم درباره بهمن فرمان و خاطرات وی سخن گفتند. همچنین حامد فولادوند، نویسنده، پژوهشگر و مترجم آثار فلسفی از سال‌های دوستی با بهمن فرمان گفت.

اتحادیه در این نشست درباره چگونگی نوشتن کتاب «در زیروبم روزگار» گفت: بهمن فرمان دایی‌ام بود و از کودکی با هم بزرگ شدیم. روزهای پنجشنبه همه اعضای خانواده در خانه زهراسلطان عزت‌السلطنه (مادر بهمن فرمان) جمع می‌شدیم. بهمن، کوچکترین پسر عزت‌السلطنه سال‌ها پیش در خانه‌اش صندوقی پیدا کرد و از آن یونیفورم نظامی پدرش به‌همراه سندهایی به‌دست آمد که درباره اسناد و مکاتبه‌های سیاسی و خانوادگی وی بود. روی این سندها کار شد و پس از انقلاب برخی از آن‌ها را منتشر کردیم. سپس تصمیم گرفتیم تا خاطرات مادربزرگم (مادر بهمن) را نیز گردآوری و منتشر کنیم. 

این تاریخ‌نگار افزود: مکاتبات زنان ایرانی در طول تاریخ کم و اسناد اندکی از آن‌ها در دست است. کتاب «در زیروبم روزگار» از اسنادی به‌شمار می‌رود که می‌توان براساس آن  دیدگاه زنی در آن دوره تاریخی و از خانواده‌ای که در سیاست نقش داشتند، بررسی کرد. نامه‌های کتاب، به‌رابطه پدر و مادر، ماموریت‌های رضاقلی‌خان (همسر زهراسلطان)، احساسات و عکس‌العمل‌های خدیجه‌خانم (مادر زهراسلطان) و مسایل مربوط به تحصیل پسر بزرگ آن‌ها محمدعلی می‌پردازد. توضیح در بخش‌های مختلف کتاب برای توصیف فضای خانواده‌ای است که زهراسلطان در آن زندگی می‌کرد.

نویسنده کتاب ادامه داد: زهراسلطان در روزگاری زندگی می‌کرد که ایران به‌سرعت در حال دگرگونی و تحول بود و زندگی وی در دنیایی میان سنت و مدرنیته می‌گذرد. نامه‌ها حکایت از وضعیت اجتماعی و سیاسی در لابه‌لای مسایل خانوادگی است. در واقع زندگی زهراسلطان را می‌توان به دو دوره، از هنگام تولد تا مرگ همسرش در 1314و بخش دیگر آن، از آغاز سلطنت محمدرضا شاه تا زمان فوتش در چهارم اسفندماه 1359، تقسیم کرد. متاسفانه بهمن فرمان پیش از انتشار کتاب دارفانی را وداع گفت و در این مراسم حضور ندارد. 

اتحادیه توضیح داد: شاخص زندگی زهراسلطان امور خیریه و موقوفات وی است که در کتاب آورده شده‌اند. این مساله برای وی هم از لحاظ دینی و اعتقادی اهمیت داشت و از سوی دیگر نشانی از مردم‌دوستی و وطن‌پرستی وی به‌شمار می‌رفت. عزت‌السلطنه شخصیتی سیاسی نبود اما با برخی زنان هم‌دوره‌اش به فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی می‌پرداختند.

فولادوند نیز در این مراسم به بیان خاطراتی از نحوه آشنایی با بهمن فرمان پرداخت و گفت: پس از انقلاب، هنگامی‌که فرمان طراحی کتاب «آپولینر» را انجام می‌داد و با سپانلو همکاری می‌کرد، با وی آشنا شدم. فرمان استعدادی ذاتی در طراحی داشت اما به‌دلیل وضعیت زندگی متفاوت، متاسفانه امروز شاهد کارهای زیادی از وی نیستیم.

در آغاز مراسم سپانلو به سال‌های زیادی که با زنده‌یاد فرمان آشنا بود، اشاره کرد و گفت: ترجمه کتاب «آپولینر» نقطه آشنایی و دوستی با بهمن بود. وی در کار بسیار کوشا، دقیق و نکته‌سنج و همزمان در کمال آرامش کار می‌کرد. 

در مراسم رونمایی از کتاب «در زیروبم روزگار (حکایت یک زن)» زندگینامه عزت‌السلطنه نظام‌مافی (فرمان‌فرمایان) که با چند لحظه سکوت به احترام یاد و خاطره زنده‌یاد بهمن فرمان آغاز شد، آرشیوی از کارهای طراحی، گرافیک، عکس‌ها و کارت‌پستال‌هایی که در طول فعالیتش خلق کرده بود، به‌نمایش گذاشته شد.

بهمن فرمان، متولد خردادماه ۱۳۱۳، فارغ‌التحصیل رشته گرافیک از آمریکا بود. از وی طرح‌های بسیاری به‌جای مانده است که طرح روی جلد کتاب‌های «کیمیاگر»، «نصرت‌الدوله»، «اینجا طهران است»، «رضاقلی‌خان» و «نظام‌السلطنه عباس میرزا» برخی از آن‌ها به‌شمار می‌روند. بهمن فرمان ۱۳ مهرماه ۱۳۹۱ درگذشت.

کتاب «در زیروبم روزگار (حکایت یک زن)» در 450 صفحه با شمارگان 1200 نسخه و بهای 13 هزار تومان از سوی نشر تاریخ ایران منتشر شده است.