تشدید احساسات ملی‌گرایی 

عصر ملی‌گرایی در قرن نوزدهم میلادی در کشورهای اروپایی شروع و در سال‌های آخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، از شکوفایی، قدرت و گسترش بیشتری برخوردار بود.
اقلیت‌های قومی ساکن کشورهای چند ملیتی، آشکارا وابستگی خود به زبان، دین و تاریخ که شالوده زندگی اجتماعی و سیاسی آن‌ها را تشکیل می‌داد، اعلام داشتند؛ اعتراض آن‌ها علیه سیاست جذب دولت‌های تمرکز‌گرا، شدت و وسعت بیشتری به خود گرفت. قسمت اعظم این اعتراض ناشی از آموزش زبان غالب کشورهای مذکور در مدارس ابتدایی و کنار گذاشتن زبان ملی اقلیت‌های قومی بود. اقلیت‌های زبانی از فراگیری زبان دولت غالب خودداری نکرده و در بعضی از موارد به مطالعه و غور و بررسی آن می‌پرداختند. آلمانی کردن سرزمین‌‌های تحت تصرف امپراتوری‌های آلمان و اتریش ـ مجارستان بهترین نمونه توسعه زبان و فرهنگ آلمانی در بین اقلیت‌های زبانی دو امپراتوری بود. یادگیری و آموزش زبان روسی در امپراتوری تزار برای کلیه اقوام ساکن روسیه اجباری بود که با مخالفت و مقاومت شدید گروه‌های قومی و زبانی غیر روسی که به زبان،‌ فرهنگ و تاریخ خود وفادار بودند،‌ مواجه گردید.

صفحه 93/ تاریخ روابط بین‌الملل از 1871 تا 1914(جلد اول)/ پی‌یر میلزا / ترجمه سیدحامد رضیئی / موسسه انتشارات امیرکبیر/ چاپ اول/ سال 1391/ 224 صفحه/ 6400 تومان