به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به طور معمول در ایران کتاب‌های نظریه‌پردازی در شاخه‌های مختلف علوم انسانی صرفا ترجمه آثار اندیشمندان غربی است و تاکنون اقدامی موثر در جهت بومی کردن این تئوری‌ها و نظریه‌پردازی‌ها صورت نگرفته است.
این مساله مشکلات بسیاری را موجب شده است؛ به عنوان مثال عموم مترجمان به این مشکل مدعي‌اند که زبان فارسی در حال حاضر امکانات مناسبی برای واژه‌پردازی و همین‌طور طرح مباحث فلسفی ندارد و اینان (یعنی مترجمان) به ناچار باید دست به وضع و جعل واژه بزنند. در صورتی که بومی کردن این نظریات این مشکل را از پیش رو خواهد برداشت.
بنابراین بومی کردن نظریه‌ها در شاخه‌های مختلف علوم انسانی امر مهمی بشمار می‌رود. روشی که در این کتاب معرفی و شرح شده، یکی از رویکردهای مهم در مطالعات هنری است که جامعه هنری و ادبی ایران به شدت به آن نیازمند است. در منابع فارسی پیش‌تر هیچ تحقیق مستقلی در این موضوع وجود نداشت، بنابراین مهمترین امتیاز این کتاب پرداختن اختصاصی به روش آیکونولوژی برای نخستین بار در زبان فارسی به وسیله یک محقق و منتقد ایرانی است.
واژه آیکونوگرافی مرکب از دو لغت یونانی «آیکون» Icon یعنی تصویر و «گرافی» graphein یعنی نوشتن تشکیل شده است و امروزه به روشی در پژوهش تاریخ هنر اطلاق می‌شود که در آن نه به خالق و سبک یک اثر هنری بلکه به تجزیه و تحلیل محتوای تصویر می‌پردازد.
عبدی نویسنده این کتاب در سه فصل به بیان تاریخ تحولات آیکونولوژی و شرح نظریات مختلف از اندیشمندان این حوزه مانند «اروین پانوفسکی» می‌پردازد. این کتاب با زبانی ساده و همچنین استفاده از مثال‌های ایرانی، از همه کتاب‌های ترجمه‌ای در این حوزه (که البته هیچکدام به طور کامل به این مبحث نمی‌پردازند) مفیدتر و قابل استفاده‌تر است.
کتاب از نظر ارایه محتوا و ذکر مثال منحصر به فرد و بسیار مفیدتر و قابل استفاده‌تر از منابع ترجمه‌ای در این حوزه است.
در بخش پایانی فصل نخست کتاب با عنوان «سابقه تاریخی مطالعات آیکونوگرافی» نویسنده یک تاریخچه مختصر و البته کامل از سیر تحولات مطالعات آیکونوگرافی ارایه می‌دهد. این مساله نیز برای نخستین بار است که در یک کتاب فارسی به آن پرداخته می‌شود در حالی که تا به امروز فقط چند مقاله در این موضوع منتشر شده است.
نویسنده برای شرح و بسط روش آیکونوگرافی یک ابداع جالب به کار برده است و آن پرداختن به «توصیف پیش آیکونوگرافی» است. توصیف پیش آیکونوگرافیک را می‌توان یک شبه آنالیز فرمی نامید. یعنی برای سود جستن از روش آیکونوگرافی ابتدا باید اثر هنری و به طور اختصاصی تابلوی نگارگری از لحاظ ساختاری آنالیز و به قطعات کوچک سازنده‌اش تقسیم شود. روش‌های مناسب برای این آنالیز در کتاب به روشنی شرح داده شده است.
یکی از ویژگی‌های مثبت این کتاب در ارجاعات مناسب و علمی نویسنده به منابع و مآخذ است. عبدی برای نگارش این کتاب چیزی حدود 150 منبع (فارسی و لاتین) را دیده استو این نکته اعتماد مخاطب به مباحث کتاب را دوچندان می‌کند.
اما یکی از معدود اشکالات این کتاب انتشار مثال‌های تصویری (شامل آثاری از نگارگری ایرانی و برخی نقاشی‌های غربی قرون وسطی تا رنسانس) به صورت سیاه و سفید است. البته شاید این امر به مشکلات امروزی انتشار کتاب و بالا بودن هزینه‌های چاپ برگردد. به نظر می‌رسد ناشر برای پایین نگه داشتن قیمت کتاب تصاویر را به صورت سیاه و سفید چاپ کرده باشد که چنین مساله‌ای نکته‌اي منفی به حساب می‌آید چرا كه به هر حال رنگ و ترکیب رنگی در نگاره‌ها یک عنصر مهم در راه تحلیل این آثار به شمار مي‌آيد.
کتاب «درآمدی بر آیکونولوژی» نوشته ناهید عبدی، با شمارگان هزار و 650 نسخه، 215 صفحه و بهای 11 هزار تومان پاییز امسال (1391) از سوی انتشارات سخن منتشر شد.
این کتاب دومین جلد از مجموعه «نظریه‌ها و نقدهای ادبی، هنری» است که با نظارت بهمن نامورمطلق در انتشارات سخن منتشر می‌شود.
دوشنبه ۲۷ آذر ۱۳۹۱ - ۱۰:۱۸
نظر شما