شهاب‌الدين عباسي، در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين اثر را برگردان فارسي ترجمه و شرح ويليام چيتيك از كتاب «مصنفات» بابا افضل كاشاني دانست و گفت: پروفسور چيتيك دوازده سال را در ايران گذراند و دكترايش را در كشور ما اخذ كرد. او شاگرد استاداني نظير آيت‌الله آشتياني و سيدحسين نصر بود.
وي افزود: او در فرهنگ و تمدن اسلامي پژوهش مي‌كند و درباره مولوي و شمس تبريزي تخصص دارد و بيشتر كتاب‌هايش نيز در همين حوزه‌اند اما او يكي از آثارش را نيز به ترجمه «مصنفات» بابا افضل كاشاني اختصاص داد. به زعم چيتيك اين اثر، يك دوره فلسفه اسلامي است و يكي از مهم‌ترين آثار فلسفي به زبان فارسي قلمداد مي‌شود.
عباسي، مصنفات را از كتاب‌هاي معروف بابا افضل كاشاني، متفكر قرن هفتم دانست و گفت: چيتيك قسمت اعظم اين اثر را ترجمه كرده و به عنوان يك دوره فلسفه اسلامي به دانشجويانش درس مي‌دهد. او بسيار به وجوه معنوي و فكري تمدن اسلامي و به‌ويژه عرفان توجه دارد. از نظر چيتيك «مصنفات» هم از حيث زبان و نثر و هم درون‌مايه، مي‌تواند نماينده و نمايان‌گر فلسفه اسلامي باشد. به عقيده او فلسفه اسلامي برخلاف آن‌چه نزد عده‌اي مشهور است، عمدتا معطوف به خويشتن‌شناسي است نه اين‌كه صرفا مجموعه‌اي از مباحث وجودشناختي باشد.
مترجم كتاب «فلسفه موضوعي» افزود: چيتيك اين‌گونه تفسير مي‌كند كه بحث خويشتن‌شناسي و خويشتن انسان در آثار بابا افضل كاشاني بسيار محوريت دارد و اين بحثي است كه براي تمام علاقه‌مندان به دين و فلسفه مهم است. همان‌طور كه مولانا نيز به موضوع خويشتن‌شناسي تاكيد دارد؛ «قيمت هر كاله مي‌داني كه چيست / قيمت خود را نداني احمقي است».
عباسي با بيان اين‌كه تهيه يك متن درسي براي دانشجويان تنها دغدغه چيتيك از ترجمه و شرح «مصنفات» نبود، گفت: در واقع او قصد داشت درون‌مايه‌هاي اصلي فلسفه اسلامي را معرفي كند. چيتيك اعتقاد دارد فلسفه بابا افضل كاشاني عمدتا حول شناخت خويشتن آدمي مي‌چرخد، موضوعي كه به روشني در آثار او مشهود است. او در بخشي از همين كتاب نقل مي‌كند كه بابا افضل كاشاني به شاگردانش تاريخ فلسفه آموزش نمي‌داد، بلكه سعي مي‌كرد به آنان بياموزد چگونه خودشان را بشناسند، اما در عين حال عقيده داشت ژرف‌انديشي فلسفي بهترين ابزار براي رسيدن به هدف شناخت خويشتن است.
اين مترجم يادآوري كرد: البته در هر شرايطي نمي‌توان به شناخت خويشتن رسيد، زيرا اين كار مشروط به برخورداري از سطحي از پرورش اخلاقي است. از ديد چيتيك سلوك اخلاقي و سير فكري نزد بابا افضل كاشاني به يك اندازه اهميت دارند. او تاكيد مي‌كند كه فلسفه فقط بحث فكري محض نيست، بلكه انسان براي شناخت خويشتن نياز به سلوك اخلاقي دارد. البته چنين رويكردي نزد سهروردي نيز ديده مي‌شود، اما با اين تفاوت كه متن بابا افضل به لحاظ نثر فلسفي كمتر آميخته به خيال‌پروري‌هاي سهروردي است.
عباسي مطالعه مصنفات را به منزله مطالعه گونه‌اي از خويشتن‌شناسي دانست كه مباحث دشوار فلسفي را نيز شامل مي‌شود. وي گفت: در واقع اين اثر نه تنها سير و سلوك عرفاني است و نه تنها مباحث خشك و محض استدلالي. تركيب فلسفه و عرفان براي چيتيك بسيار جالب توجه است، گرچه او عرفان بابا افضل را از عرفان متداول نزد بزرگاني مانند عطار مولانا و ابوسعيد ابوالخير متمايز مي‌داند و معتقد است عرفان بابا افضل عرفان فلسفي و عقلي است.
نويسنده كتاب «عرفان شرق» با اشاره به تلاشش براي حفظ امانتداري در ترجمه اين اثر گفت: سعي كردم با وفاداري كامل به متن، تمام مطالب را به فارسي برگردانم. مقدمه، توضيحات، منابع كتاب‌شناسي، فهرست اعلام و نمايه در ترجمه كتاب لحاظ شده‌اند. همچنين تمام معادل‌هاي چيتيك براي تعابير سنگين فلسفي بابا افضل كاشاني به همراه واژه‌هاي فارسي آن در كتاب قيد شده‌اند.
اين مترجم ادامه داد: آوردن واژه‌ها و تعابير فلسفي استفاده‌شده توسط بابا افضل و معادل‌هاي چيتيك براي آن‌ها در كنار هم سبب مي‌شود كه اين كتاب علاوه بر علاقه‌مندان به حوزه فلسفه و عرفان، براي علاقه‌مندان فلسفه تطبيقي و ترجمه متون فلسفي نيز جالب توجه باشد.
عباسي كتاب «قلب فلسفه اسلامي» را شامل مضامين اصلي فلسفه اسلامي آميخته با ظرافت‌هاي مباحث عرفاني و معنوي دانست كه از لحاظ نكته‌هاي مهم در ترجمه متن فلسفي نيز حاوي مطالب ارزشمندي است.
وي با اشاره به شهرت اندك «مصنفات» بابا افضل كاشاني در جهان اسلام با وجود اهميتي كه دارد، گفت: چيتيك با تاكيد بر اين موضوع معتقد است كه به فارسي نوشته شدن اين اثر در ناشناخته ماندن آن تاثير داشت. فلاسفه ايراني بيشتر كتاب‌هايشان را به عربي مي‌نوشتند و كمتر رغبت به استفاده از زبان فارسي داشتند، زيرا استفاده از زبان عربي به خوانده شدن كتاب‌هايشان در جهان اسلام و شهرت آن‌ها كمك مي‌كرد.
عباسي افزود: چيتيك نيز بر اين موضوع تاكيد مي‌كند كه در سنت فرهنگ اسلامي فيلسوفي كه كتاب‌هايش را به فارسي مي‌نوشت، اگر همان‌ها را به عربي مي‌نوشت، از شهرت بيشتري برخوردار مي‌شد. براي مثال ملاصدرا يكي از رسالات باباافضل كاشاني را به عربي ترجمه كرد و جالب آن‌كه ترجمه ملاصدرا از متن اصلي شهرت بيشتري پيدا كرد اما در دوره كنوني زبان فارسي در ادبيات فلسفي جهان اسلام اهميت زيادي يافته است.
وي به نحوه تنظيم اين اثر توسط چيتيك اشاره كرد و گفت: چيتيك ابتدا از مباحث ساده‌تر مصنفات آغاز كرد و به‌تدريج به مباحث دشوار آن رسيد تا از اين طريق خواننده در فهم انديشه بابا افضل كاشاني دچار اشتباه نشود.
كتاب «قلب فلسفه اسلامي» از سوي انتشارات مرواريد منتشر شده است. اين اثر در بيست‌ويكمين دوره جايزه كتاب به عنوان اثر شايسته‌تقدير بخش فلسفه اسلامي شناخته شد.
یکشنبه ۲۳ مهر ۱۳۹۱ - ۰۸:۰۰
نظر شما