خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ در نگارش کمتر کتابی در زمینه دفاع مقدس از روش تحقیق علمی برای مطالعه دوران دفاع مقدس و آثار مربوط به آن استفاده شده است. 

کتاب «دفاع مقدس و قدرت نرم» که از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) منتشر شده، از روش تحلیل محتوا که یکی از روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی است، برای مطالعه وصایای شهدای دانشگاه امام صادق (‌ع) استفاده کرده و در نهایت مدل قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران از منظر شهدای دانشگاه امام صادق (ع) را ارایه کرده است.

این موضوع از دو جنبه اهمیت دارد؛ یکی این‌که مطالعه وصایای شهدا از سوی امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری بسیار توصیه شده و بدیهی‌ است که این وصایا حاوی مطالب و اهداف مهمی هستند و بررسی آن‌ها به روش علمی‌، موارد مهمی را استخراج می‌کند و دیگر آن‌که نظریه «قدرت نرم» نظریه‌ای است که بسیار مورد توجه دولت‌ها برای تثبیت و افزایش قدرت‌شان در سطح داخلی و بین المللی قرار گرفته است. 

قدرت نرم ابزاری است تدافعی و تهاجمی در جنگ نرم و حتی جنگ گرم. زیرا در جنگ گرم هم علاوه بر قدرت سخت که شامل منابع اقتصادی، نظامی، علمی و ... است، نیاز به قدرت نرم وجود دارد.

به گفته «جوزف نای» یکی از تحلیل‌گران و نظریه پردازان قدرت نرم که در چهارچوب نظری تحقیق این کتاب نیز از آن استفاده شده است، قدرت نرم، توانایی به دست آوردن خواسته‌ها از طریق مجذوب کردن به جای اجبار و یا امتیاز دادن است: «این کار از طریق جذابیت‌های فرهنگی، ایده‌های سیاسی و سیاست‌ها صورت می‌گیرد....»

کتاب «دفاع مقدس و قدرت نرم» در شش فصل چهارچوب نظری، انقلاب اسلامی و حماسه دفاع مقدس، روش تحقیق، تحلیل محتوا، نتیجه گیری و ضمیمه تدوین شده است. تحقیق و نگارش آن را محمد جانی پور، دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث انجام داده و مقدمه کتاب را دکتر اصغر افتخاری نوشته است.

برای یافتن اطلاعات بیش‌تر درباره چگونگی نگارش کتاب و انجام تحقیق با نویسنده و پژوهشگر کتاب «دفاع مقدس و قدرت نرم» به گفت‌وگو نشستم.

شما چه انگیزه و هدفی از انجام این تحقیق و نگارش کتاب داشتید؟
با توجه به این که حدود 10 سال است به صورت تخصصی در حوزه تاریخ دفاع مقدس مشغول مطالعه هستم تقریبا از همان اوایل ورودم به دانشگاه در مجموعه‌های مختلفی که در حوزه تحقیق و پژوهش دفاع مقدس فعالیت می‌کردند مثل بسیج دانشجویی، راهیان نور، راویان نور، بنیاد حفظ آثار دفاع مقدس، پژوهشکده دفاع مقدس، بنیاد شهید حضور داشتم و از نزدیک شاهد فعالیت‌ها و پژوهش‌هایی که در این حوزه انجام می‌شد، بودم. به این نتیجه رسیدم که در حوزه دفاع مقدس خلاءهایی وجود دارد که لازم است قشر دانشگاهی و فرهیخته جامعه وارد این حوزه شوند و به صورت تخصصی این خلاءها را پر کنند. لازم است این دوران فهم شود و تمام زوایا و ابعادش درک شود تا بتوانیم از آن عبرت بگیریم و به واسطه آن بتوانیم برای آینده خود تصویرسازی کنیم و جامعه مطلوب خود را در آینده بسازیم. جانبازان و ایثارگران در حوزه روایتگری دفاع مقدس تلاش کرده‌اند تا این حماسه‌ها زنده بماند. اما من به عنوان نسل جوان دانشجو که درصحنه‌های دفاع مقدس حضور نداشتم و به واسطه روایتگری‌ها در من انگیزه کار در حوزه دفاع مقدس ایجاد شد، به عنوان دانشجوی دکترا از من انتظار می‌رود که با این حوزه دقیق و عمیق‌تر از دیگران برخورد کنم. انگیزه اصلی من این بوده که کار علمی در حوزه دفاع مقدس به ویژه در مورد وصایا صورت بگیرد.

خلاءهایی که در حوزه پژوهش‌ دفاع مقدس دیدید چه بود؟
اول از همه به دوران دفاع مقدس به صورت یک دوران تاریخی نگاه نشده است و لازمه‌اش این است که به صورت نظام‌مند به آن نگاه کنیم. یکی از تفکرات غلطی که در ذهن برخی در جامعه ما شکل گرفته این است که وقتی بحث از تاریخ می‌شود یعنی این‌که به صورت فهرست وار بدانیم در سلسله‌های پادشاهی چه اتفاقی افتاده و تاریخ را نیز به همین شکل برایمان نقالی می کنند. ما تاریخ‌مند به دفاع مقدس نگاه نکردیم یعنی ملاحظات پژوهش‌های تاریخی را در مطالعه دوران دفاع مقدس رعایت نمی‌کنیم و چرایی رخداد این حوادث را بررسی نمی‌کنیم. 

به عنوان نمونه بررسی این‌که چرا حسن البکر، رییس جمهور عراق در آن زمان یک شبه استعفا می‌دهد و فردای همان روز بدون هیچ کودتا و درگیری، صدام به عنوان رییس جمهوری معرفی می‌شود، یا این‌که چرا در 31 شهریور سال 59 صدام به ایران حمله می‌کند و هیچ کشوری به او اعتراض نمی‌کند بلکه همه دولت‌های جهان پشت سر او هستند. علل وقوع این جریان‌های تاریخی و چگونگی وقوع آن‌ها به صورت دقیق و همه جانبه از نظر سیاست داخلی و خارجی و تاثیر این حوادث بر رویدادهای بعدی، هنوز بررسی نشده است. ما به حوادث به صورت یکسری نقاط پراکنده در یک جدول نگاه می‌کنیم که باید این نقاط را به هم وصل و روابط آن‌ها را کشف کنیم. اما، آیا این روابط علی بودند یا هم‌عرض؟ به عنوان مثال بررسی کنیم که آیا میان رییس جمهور شدن بنی صدر در ایران با ریاست جمهوری صدام در عراق ارتباطی وجود دارد؟ آیا ترور بسیاری از نخبگان داخل کشور در دو سال اول استقرار نظام انقلاب اسلامی با وقوع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران ارتباط دارد؟ 
بسیاری از نظریه پردازان معتقدند که اگر کودتاهای سال‌های ابتدای انقلاب به ویژه «کودتای شبکه نقاب» که در اصطلاح به «کودتای نوژه» معروف شد، به موفقیت می‌رسید جنگی صورت نمی‌گرفت؛ زیرا تمام برنامه ریزی‌ها بر روی این کودتا صورت گرفت و چون به نتیجه نرسید صدام جنگ را آغاز کرد. در کتاب‌های تاریخ معاصر که درباره دوران انقلاب اسلامی نوشته شده است، کودتای نوژه به صورت مجزا از تاریخ جنگ تحمیلی عراق علیه ایران آمده است و کسی روابط بین آن‌ها را بررسی نکرده است.
 
در زمینه سیره شهدا نیز تاکنون از روش سیره پژوهی علمی استفاده نشده تا اصول و مبانی سبک زندگی شهدا استخراج شود. از جمله خلاءهای دیگری که در این حوزه وجود دارد، در زمینه وصایای شهداست. تاکنون کسی وصایای شهدا را گونه شناسی نکرده تا بدانیم چند سبک وصیت‌نامه از شهدا داریم که من بخشی از این کار را در این کتاب انجام داده‌ام. همچنین ساختار موضوعی وصایای شهدا به این‌ معنی که یک وصیت نامه از چه بخش‌هایی تشکیل شده، بررسی نشده است. شهادت‌هایی که در ابتدای وصیت نامه‌ها آمده، توصیه‌ها و دعاها، تجلیل‌ها، تحلیل‌ها و توصیف‌هایی که در وصیت نامه های شهدا به عنوان قالب‌های بیانی وجود دارند، ساختار شناسی نشده‌اند. مضمون شناسی وصایا به این معنی که شهدا از چه مضامین، آیات قرآنی و روایات دینی در وصیت‌نامه‌های‌شان استفاده کرده‌اند، انجام نشده است.
در این کتاب مولفه‌های قدرت نرم را از وصایای شهدا استخراج کردیم که برگ برنده انقلاب اسلامی هستند و به واسطه این مولفه‌ها پیروزی کسب شده است؛ زیرا کشور ما در شرایطی بود که تازه انقلاب شده بود، ارتش ضعف داشت، سپاه تازه تشکیل شده بود، از نظر تجهیزات و سلاح‌ کمبود داشت، اما چگونه توانستند در یک جنگ سخت نظامی در مقابله با کشور عراق که سر تا پا مجهز است و همه کشورهای دنیا به او کمک می‌کنند، هشت سال دوام بیاورند و در نهایت جنگ را با پیروزی تمام کنند؟ آیا این پیروزی با ابزار سخت نظامی به دست آمده یا این‌که مولفه‌های قدرت نرم هم حضور داشته و آن‌ها برگ برنده ما در طول دفاع مقدس بوده‌اند؟ 

با چه انگیزه‌ای وصیت‌نامه شهدا را برای تحقیق انتخاب کردید؟
سخنان زیادی از امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری درباره مطالعه وصایای شهدا و ارزشمندی این وصایا داریم که این‌ها «ره صد ساله را یک شبه رفتند». حتی امام خمینی(ره) در یکی از دیدارهایشان با روحانیون خطاب به آن‌ها می‌گویند: «پنجاه سال عبادت کردید و خدا قبول کند، یک روز هم این وصیت‌نامه‌ها را بگیرید و مطالعه کنید و تفکر کنید ... از این‌ها قدری تعلیم و تعلم پیدا کنید» و جملات متعدد دیگری که جمع آوری کرده‌ام و آن‌ها را در فصل 2 کتاب در دو بخش «تأکید امام خمینی (ره) بر تعلم پیدا کردن از وصیت نامه شهدا» و «تأکید مقام معظم رهبری بر مطالعه وصیت نامه شهدا» آورده‌ام.
 نکته دوم این‌که نسل جوان جامعه می‌خواهند با افکار شهدا آشنا شوند و بدانند که این افراد چه انگیزه‌ها و آمالی داشتند و در ذهن‌شان چه می‌گذشت و برای چه در این مسیر رفتند. اگر به آمار و ارقام نگاه کنیم می‌بینیم که بیش از یک و نیم میلیون نفر به جبهه‌ها رفتند و تعداد شهدایمان حدود 350 هزار نفر هستند، این قشر خاص چه اهداف و آمالی در ذهن‌شان بود که برای جهاد به جبهه‌ها رفتند. چگونه می‌شود افکار این شهدا را خواند؟ به نظر می‌رسد وصایای شهدا به عنوان آخرین بیانیه و حرفی که آن‌ها می‌خواستند به مردم و مخاطبان خودشان بگویند بسیار اهمیت دارد و ما به وصیت‌نامه به عنوان بیانیه‌ای برای آیندگان نگاه می‌کنیم. به نظر می‌رسد وصایای شهدا دارای لایه‌های درونی و پنهانی است که باید بر اساس یک روش و برنامه‌ علمی مطالعه و بررسی شود. به همین دلیل من مورد مطالعه‌ام را وصایای شهدا و روش مطالعه‌ام را «تحلیل محتوا» قرار دادم که از جمله روش‌های تحقیق در رشته‌های علوم اجتماعی، علوم ارتباطات و مدیریت است که به عنوان مثال صحبت‌های یک سیاستمدار را تحلیل محتوا می‌کنند تا بفهمند که او از بیان خود چه اهدافی داشته و چه می‌خواسته بگوید و با تحلیل محتوای سخنان متوالی او به مدل ذهنی او پی می‌برند.

چرا روش تحلیل محتوا را برای بررسی وصیت‌نامه‌ها انتخاب کردید؟
مبدعان این روش کسانی بودند که یک سری نامه از افراد ناشناس به دست‌شان می‌رسید مثل افرادی که کشتی‌شان غرق می‌شد و در یک جزیره دور افتاده‌ ساکن می‌شدند و نامه‌هایی را بدون اسم و نشانی می‌نوشتند و درون بطری گذاشته و داخل آب می‌انداختند تا به دست یک نفر برسد و از حال آن‌ها باخبر شود. افرادی این نامه‌ها را جمع‌آوری کردند و آن‌ها را تحلیل محتوا کردند تا بدانند مضامین این نامه‌ها چیست و آن‌ها چه می‌خواهند بگویند.
 
همچنین یکی از خبرنگاران کشور آلمان در جنگ جهانی دوم با استفاده از روش تحلیل محتوا سخنان روسای جمهور و فرماندهان نظامی کشورهای متفقین را جمع آوری و مطالعه می‌کرد و به این طریق حدس می‌زد که آن‌ها در ماه‌های آینده به کجا می‌خواهند حمله کنند و به اطلاع فرماندهان نظامی خودشان می‌رساند. در اولین دفعات که این خبرها به فرماندهان می‌رسید به آن توجه نمی‌کردند اما پس از مدتی که فرماندهان دیدند هر آنچه که این خبرنگار می‌گوید، رخ می‌دهد، به نتیجه رسیدند که این خبرنگار توانسته تحلیل و پیش‌بینی کند و آینده را به خوبی تصویرپردازی کند. در روش تحلیل محتوا حتی اگر نویسنده متن را هم ‌نشناسیم با مطالعه متن می‌توانیم به افکار و لایحه‌های درونی ذهن نویسنده پی ببریم و بفهمیم که مخاطب این فرد چه کسی یا کسانی بوده و هدف نویسنده از بیان این سخنان چه بوده است. 

با مطالعه وصایای شهدا از طریق تحلیل محتوا در بخش اول می‌توانیم به روحیه شهیدی پی ببریم که سراسر وصیت نامه‌اش فقط دعاست یا توصیه یا تمام آن جملات عرفانی و مناجات با خداست یا درخواست‌های شخصی است. گونه شناسی وصایا به ما کمک می‌کند تا شخصیت شهیدی که وصیت نامه را نوشته بشناسیم. 

در این کتاب با جدا کردن جملات متن وصیت نامه یک شهید آن‌ها را داخل جدول تحلیل جملات برده‌ام. ستون‌های جدول به ترتیب حاوی جمله شهید، قالب بیانی جمله، جهت گیری و نقطه تمرکز جمله است. به عنوان مثال در جهت گیری جمله‌های وصیت‌نامه یک شهید در یک قسمت به ولایت‌مداری توصیه شده، در جای دیگر به امور مذهبی، در بخش دیگر به دفاع از میهن و در قسمت دیگر به حمایت و حفظ انقلاب توصیه شده است. گاهی از یک جمله ده نقطه تمرکز استخراج شده است. سپس همه این جملات کدگذاری شده و در جدول تحلیل قرار گرفتند. برخی از وصیت نامه‌ها شش تا هفت صفحه جدول تحلیل داشتند. 

مرحله بعد سنجش فراوانی کلمات و قالب‌های بیانی است. به عنوان مثال بیشترین جهت گیری وصیت‌نامه یک شهید رویکرد هدایت بخشی است. بنابراین در جدول و نمودارهای دیگر توصیه‌های شهید را به اقشار مختلف جامعه اعم از دانشجویان، مسوولان و مردم به طور مجزا آورده‌ام که در کتاب به دلیل کمی جا نیامده است. از این جدول‌ها و نمودارها می توان به موارد دیگری هم مثل تعریف شهید از شهادت پی برد. با سنجش فراوانی کلمات در وصیت‌نامه یک شهیدی که قالب بیانی جملاتش اعتقادی است می توان به تاکیدات اعتقادی شهید پی برد. در تجزیه وصیت نامه‌های یکی دو صفحه‌ای یک شهید گاهی بیست صفحه مطلب استخراج شد.
 
با تحلیل محتوای وصیت نامه‌های شهدا تاکنون پنج جلد کتاب آماده کرده‌ایم که کتاب «قدرت نرم و دفاع مقدس» جلد اول آن‌هاست. چهار عنوان موضوعی دیگر، هیچ یک مطالب تکراری ندارند. من با بررسی وصیت نامه 38 شهید از 50 شهید دانشگاه امام صادق(ع) که 12 نفر آن‌ها وصیت نامه نداشته و یا وصیت نامه‌های شان کشف نشده بود، پنج جلد کتاب در حال چاپ دارم که مطمئنم بعد از انتشار آن‌ها ایده‌های جدیدی برای 10 کتاب دیگر از همین تحقیقات به وجود خواهد آمد. 

ما حدود 50 هزار شهید دانشجو و 70هزار شهید طلبه داریم که این افراد قشرهای فرهیخته شهدا بوده‌اند و بررسی وصیت نامه این افراد بسیار اهمیت دارد. اگر کسانی که به حوزه دفاع مقدس علاقه‌مند هستند از این روش استفاده و وصیت نامه شهدای دانشگاه‌های دیگر و شهدای طلبه را بررسی کنند، چه مطالب و نکات جالبی استخراج خواهد شد.

نتایج قابل توجه این تحقیق برای شما چه بود؟
قبل از این‌که مطالعه این وصیت نامه‌ها را آغاز کنم اعتقاد من این بود که این وصیت نامه‌ها دل‌نوشته و دست‌نوشته هستند و نمی‌توانند نظم و ساختار منطقی داشته باشند و نمی‌توان از آن‌ها الگو و مدل درآورد، اما بعد از گذشت یک‌سال از مطالعه‌ به این نتیجه رسیدم که این وصایا از یک مدل و ساختار منطقی برخوردار هستند‌ و قانونمند نوشته شده‌اند، چون تمام شاکله فکری و اعتقادات نویسنده آن وصیت‌نامه هستند. من تک تک این وصیت نامه‌ها را در قالب مدل و الگو برده‌ام که این شهید مدل ذهنی‌اش این است و در نموداری آن‌ها را ترسیم کرده‌ام. یکی از لذت بخش‌ترین نتایج تحقیق این است که این‌ها روشمند و نظام‌مندند. اعتقاد من این است که شهید از زمانی که اراده کرده وارد صحنه جنگ شود، برنامه ریزی‌اش را برای این‌که در وصیت‌نامه‌اش چه بنویسد‌، آغاز کرده است. چون مهم‌ترین مساله در زندگی هر انسانی مساله مرگ و زندگی است و شهید قبل از تصمیم گیری در ذهنش حلاجی کرده و به این نتیجه رسیده است که این رفتن و جهاد و شهادت ارزشمند است و آن ‌را در ذهنش پرورش داده و در نهایت در وصیت‌نامه‌اش آورده است.

انجام تحقیق و نگارش کتاب از چه زمانی آغاز شد و چه مدت طول کشید؟
ایده این تحقیق از سه، چهار سال قبل در ذهنم شکل گرفت و کتاب «دفاع مقدس و قدرت نرم» یکی از خروجی های این تحقیق است. از سال 87 مطالعه روی این تحقیق را آغاز کردم. شش ماه بر روی مطالعه روش تحلیل محتوا وقت گذاشتم تا یاد بگیرم که چگونه می‌شود از این روش استفاده کرد و در گام بعد آن را بومی سازی کردم. به این معنا که این روش تاکنون برای مطالعه افراد سرشناس و ناشناس در حوزه سیاسی مورد استفاده قرار می‌گرفت و از جمله نوآوری‌های این تحقیق این است که این روش در حوزه دینی و وصایای شهدا مورد استفاده قرار گرفت. یک سال طول کشید تا وصیت نامه ها را تحلیل محتوا کردم.

چرا مقدمه کتاب را دکتر اصغر افتخاری نوشته‌ است؟
این کار بسیار حساس بود و نمی‌شد تحلیل‌ها را فقط یک نفر انجام دهد و تحلیل‌هایی شخصی به دست آید. بنابراین مطالب کتاب را به چندین نفر دادم تا آن‌ها را مطالعه کنند و اشکال‌های آن را بگویند. در رابطه با حوزه قدرت نرم هم چون من تحلیل محتوای وصایای شهدا را انجام داده مؤلفه‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی قدرت نرم را از وصایا استخراج کرده بودم، لازم بود که یک متخصص در زمینه قدرت نرم آن را مطالعه کند و ببیند مؤلفه‌هایی که من استخراج کردم با مؤلفه‌های قدرت نرم تطابق دارد؟ دکتر افتخاری که در این زمینه تخصص دارد پس از مطالعه کتاب، با نوشتن مقدمه‌ای مفصل برکتاب تطابق آن را با قدرت نرم تأیید کرده و در مقدمه چنین آورد: «نظریه پردازان قدرت نرم از جمله «جوزف نای» قدرت نرم را با دیدگاه مادی می‌سنجند اما ما در این کتاب دیدگاه معنوی و الهی شهدا درباره قدرت نرم را بررسی کرده‌ایم و این فراتر و کامل‌تر از دیدگاه مادی در این زمینه است و هر مؤلفه‌ای که در کتاب ذکر شده فراتر از مؤلفه‌ها و عناصری است که غربی‌ها در قدرت نرم مطرح کرده‌اند.»

جز دکتر افتخاری چه افراد و متخصصان دیگر مطالب کتاب را مطالعه و تصحیح کردند؟
جدول‌های تحلیل جملات وصیت نامه‌ها را به افرادی دادم که در مجموعه‌های دفاع مقدسی مثل راهیان نور و راویان نور فعالیت می‌کردند و با وصایای شهدا انس داشتند، درخواست کردم که آن‌ها را مطالعه کنند و درستی یا نادرستی برداشت من از جملات و نقطه تمرکز (مضمون‌) آن‌ها را به من بگویند. 

دسته دیگر دانشجویان رشته فرهنگ و ارتباطات بودند که سخنان سیاستمداران را تحلیل محتوا می‌کنند و با این روش مأنوسند، تحلیل محتوایی که انجام داده بودم به آن‌ها دادم تا صحت انجام آن را تایید کنند.

در این تحقیق به چه نتیجه‌ای رسیدید؟
در بخش نتیجه گیری کتاب تمام یافته‌هایی که از خلال تحلیل محتوای وصایای شهدا به دست آمد و در کتاب نیز آمده است را همراه نمودار تبیین کردم و نشان دادم که فرضیه ما اثبات شده است. یعنی با وجود این‌که نظریه قدرت نرم نظریه جدیدی است ولی شهدای ما در دوره دفاع مقدس دراین باره نظریه دارند و مؤلفه‌هایی در این خصوص در وصایای‌شان وجود دارند. این مؤلفه‌ها را در سه حوزه فرهنگی، سیاسی، اقتصادی دسته بندی کردیم. شهدای دانشگاه امام صادق(ع) 58 درصد به ابعاد فرهنگی پرداخته‌اند که در این بعد بر 6 مؤلفه اصلی باورهای دینی، جهاد و مجاهدت رزمندگان انقلابی، عزت مداری و الگوگیری از قیام عاشورا، توسعه علمی کشور، اصلاحات فرهنگی، حفظ انقلاب و پرچم‌داری انقلاب فرهنگی تأکید شده است.
 
در بعد سیاسی بر مؤلفه‌های ولایت‌مداری، وحدت و اعتماد ملی و احیای هویت جهان اسلام تأکید شده است. در وصایای شهدا، حوزه اقتصادی هم مورد توجه قرار گرفته است اما به مؤلفه خاصی از آن تأکید شده است. در نهایت مدل نهایی قدرت نرم انقلاب اسلامی از نگاه شهدای دانشگاه امام صادق (ع) را در نموداری در آخرین صفحه کتاب ارایه کردم. به این شکل که قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران دارای شاخه‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است که هر یک از این شاخه ها دارای زیر شاخه‌هایی هستند و هر یک از این زیر شاخه‌ها دارای مؤلفه‌هایی هستند که در فصل چهار کتاب با عنوان تحلیل محتوا با سند وصیت‌نامه‌ها، در نمودارها و جدول‌ها آمده‌اند.

این کتاب نمونه یک کتاب علمی در حوزه دفاع مقدس است. در ابتدای کتاب به دلیل ضرورت، نظریه قدرت نرم آمده است. سپس چهارچوب نظری و روش تحقیق آمده است و از نیمه کتاب مستندات وصیت نامه ها و تحلیل و دسته بندی وصایا آمده و در نهایت مدل و الگو ارایه شده‌اند که ارایه الگو نشان دهنده منطقی و نظام‌مند بودن مباحث است.

این مدل چه تفاوت‌ها و اشتراکاتی با نظریه قدرت نرم «جوزف نای» دارد؟ 
وی تأکید می‌کند که قدرت نرم در سه حوزه فرهنگ، سیاست و اقتصاد است؛ فرهنگ اجتماع را می‌سازد، سیاست فضای داخل و خارج از کشور را می‌سازد و اقتصاد این دو حوزه را می‌سازد. در حوزه فرهنگی تأکید بر عزت مداری، حفظ انقلاب، تأکید بر توسعه علمی کشور و تأکید بر اصلاحات فرهنگی میان وصیت‌نامه شهدا و نظریه جوزف نای مشترک است اما تأکید بر ایمان محوری و باورهای دینی، جهاد و مجاهدت رزمندگان انقلابی، الگوگیری از قیام عاشورا و پرچمداری انقلاب فرهنگی جهانی در وصیت‌نامه شهدا مورد توجه خاص قرار گرفته‌اند. 

در حوزه سیاست تأکید بر رهبری، وحدت و اعتماد ملی و احیای هویت میان وصیت‌نامه شهدا و نظریه جوزف نای مشترک است. اما در نظریه «جوزف نای» احیای هویت ملی در نظر گرفته شده و در وصایای شهدا بر احیای هویت جهان اسلام تأکید شده است.

چگونه به وصایای شهدای دانشگاه امام صادق (ع) دسترسی پیدا کردید؟
از اسناد و مدارکی که در دانشگاه وجود داشت استفاده کردم و آن‌ها را صحت سنجی کردم. تصویر دست نوشته‌های وصایای شهدا را از بنیاد شهید گرفتم و با متن حروفچینی شده وصایای شهدا که در کتابی از سوی دانشگاه امام صادق(ع) گردآوری شده بود، مقایسه کردم و به یک متن ثابت رسیدم.

مشکلات این تحقیق چه بود؟
باور این‌که در وصایای شهدا بتوان مؤلفه‌های قدرت نرم را یافت و مدلی از آن‌ها استخراج کرد برای دیگران و به ویژه انتشارات دانشگاه سخت بود و انجام این پروژه ریسک بود. اما پس از پایان نگارش، انتشارات از آن استقبال کرد و کتاب به سرعت برای چاپ رفت. مشکل دیگر این بود که روش تحلیل محتوا تاکنون در حوزه‌های علوم سیاسی و علوم اجتماعی استفاده می‌شد و درحوزه‌هایی مثل وصیت‌نامه شهدا و متون دینی مورد استفاده قرار نگرفته بود.

کتاب «دفاع مقدس و قدرت نرم» در قطع رقعی و 320 صفحه با شمارگان هزار و پانصد نسخه و بهای 65 هزار ریال از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) منتشر شده است.