به گزارش خبرگزاری كتاب ايران (ايبنا) «جمهوری عربی مصر» ميراث دار تمدن بزرگی است كه از آن با عنوان «تمدن مصر باستان» ياد می‌‌كنند و در كنار تمدن‌های بزرگی چون «ايران باستان»،‌ «تمدن چين»، «بين النهرين» و نظاير آن، جايگاه بسزاي‍ی در عرصه فرهنگ و تمدن جهان دارد.

هنوز باستان‌شناسانی از نقاط مختلف جهان به ويژه اروپا زمان بسياری را در مكان‌های باستانی اين كشور ريشه‌دار از جمله اهرام سه‌گانه صرف می‌كنند تا شايد به اكتشافات باستانی جديدی درباره مصريان باستان و دانش رايج در جامعه مصر آن زمان دست يابند.

اما بعد از گذشت قرن‌ها، امروز مصر با پديده ديگری روبه‌رو ست كه جلوه‌های آن را در رويدادهای مختلف اين كشور از جمله همين انتخابات رياست جمهوری (2012) شاهد هستيم و آن پديده «بی‌سوادی» است؛ آن هم در كشوری كه يكی از اركان تأليف، ترجمه، نشر و توزيع كتاب در جهان عرب محسوب می‌شود و در واقع تعدادی از بزرگترين موسسه‌های انتشاراتی را در خود جای داده است. نمايشگاه كتاب اين كشور تا كنون بزرگترين و مهمترين نمايشگاه كتاب در جهان عرب بوده است به طوری كه برگزار نشدنش در سال 2011، ضربه جبران‌ناپذيری را به ناشران عرب در فروش محصولات خود در آن سال وارد كرد.

كسانی كه نخستين انتخابات چندصدايی رياست جمهوری را در مصر دنبال می‌كنند شايد به «نمادها»يی كه هريك از نامزدهای اين انتخابات در پوسترهای تبليغاتی‌شان از آن استفاده می‌كنند توجه كرده باشند. اين نمادها چيست و نامزدها چرا بايد از اين نمادها استفاده كنند؟

واقعيت آن است كه 40 درصد از جامعه 82 ميليون نفری مصر از «بی‌سوادی» رنج می‌برند و از آن‌جا كه سواد خواندن و نوشتن ندارند، استفاده از اين نمادها كمك به اين قشر از جامعه مصر است. نامزدهای انتخاباتی در مناظره‌های خود و در تبليغات، مصرانه از نمادهای خود هم نام می‌برند تا رأی 40 درصد از اقشار بی‌سواد جامعه خود را از دست ندهند.

استفاده از نمادهای انتخاباتی، برای نخستين بار نيست كه در مصر به‌كار برده می‌شود و پيش از اين هم در زمان حسنی مبارك از آن بهره‌برداری می‌شد. تفاوت استفاده از نمادها در اين دوره و دوره‌های گذشته آن بود كه حزب حاكم مصر در آن زمان، بهترين نمادها از قبيل «هلال ماه» و «شتر» را برای خود انتخاب می‌‌كرد و نمادهايی نازل‌تر و تا حدی مسخره‌آميز را به ديگر نامزدها ـ كه البته اميدی هم به پيروزی در انتخابات نداشتند ـ اختصاص می‌داد.

به دنبال اختلاف طرف‌های سياسی شركت كننده در انتخابات مصر بر سر نمادهای «هلال ماه» و «شتر»، كميته عالی انتخابات مصر استفاده از اين دو نماد را ممنوع اعلام كرد و در اين انتخابات نامزدها از نمادهايی چون «اسب»،«خورشيد»، «نردبان»، «ترازو»، «عقاب»، «دوربين» و ... استفاده می‌كنند.

ديدگاه‌ها در بين ناظران و حتی رای دهندگان درباره استفاده از اين نمادها متفاوت است. در بين صاحبنظران، برخی معتقدند كه نظير اين اقدام در شماري از كشورها هم انجام می‌شود و اين راهی است كه نامزدها برای آسان كردن شناخت‌شان در جامعه از آن استفاده می‌كنند. اما در مقابل، تعدادي از مردم اعتنايی به اين نمادها ندارند و ترجيح می‌دهند درباره خود نامزد صحبت كنند.

اما نكته‌ای كه طرفين بر سر آن اتفاق نظر دارند همان 40 درصد قشر بی‌سواد جامعه مصر است كه اين راه كمكی به آنان برای شركت در انتخابات و از سوی ديگر تلاش برای كسب آرا توسط نامزدهای انتخاباتی است، زيرا اين قشر از جامعه توان خواندن اسم نامزد و نوشتن نام وي در برگه انتخاباتی را ندارد و فقط با علامت گذاشتن بر روی نمادش در برگه‌های انتخاباتی می‌تواند كانديدای مد نظر خود را انتخاب كند.

جلوه‌گر شدن معضل «بی‌سوادی» در رويداد سياسی مصر بار ديگر ما را به مساله دانش، سواد، تأليف، كتاب، نشر، ترجمه و بسياری از مسايل فرهنگی از اين قبيل متوجه می‌‌سازد. ريشه‌يابی اين موضوع در جامعه‌ای كه بيش از نيم‌قرن توسط حاكمان سياسی عقب‌ نگه داشته شده است بی ترديد نياز به بررسی همه‌جانبه دارد. مصر كه دروازه ورود صنعت چاپ به جهان عرب بود و سال‌هاست جايگاهی بی رقيب در حوزه تأليف و نشر كتاب دارد، شاهد محروميت 40 درصد از فرزندان خود برای مطالعه اين كتاب‌هاست.

اگرچه ميزان نشر كتاب و مطالعه در كل جهان عرب به نسبت ديگر مناطق همچون اروپا بسيار پايين است اما نابسامانی‌‌های اخير در كشورهای عربی و به ويژه مصر، اين ميزان را به پايين‌ترين حد خود رساند. فعالان فرهنگی مصر انتظار دارند كه درپی استقرار وضعيت سياسی در اين كشور، به اين معضل هم از سوی كانديدای پيروز توجهی ويژه صورت گيرد.