به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) به نقل از ستاد خبری سراي اهل قلم بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، مجموعه شعر «نامه‌هاي بي‌تاريخ» سروده كميل قاسمي، ظهر امروز (پنجشنبه 21 ارديبهشت)‌ از ساعت 14 در غرفه ديدار بيست و پنجمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران با حضور جمعي از منتقدان و علاقمندان نقد و بررسي شد.

در نشست بررسي اين مجموعه شعر احمد نادمي، حميدرضا شكارسري، صابر امامي، و شراره كامراني حضور داشتند. 

ایده‌های شاعرانه
نادمي در آغاز سخنانش با اشاره به برگزيده ‌شدن اين كتاب در جايزه «گام اول» و برداشتن گام‌هاي جدي از سوي اين شاعر، گفت: قاسمي خود را به جريان شعر امروز يا شعر كهن فارسي محدود نكرده و از هر دو منظر با دريچه شعر به جهان نگريسته است. بر همين اساس هم شعرهاي عروضي و هم شعرهاي نو دارد.

وي با تاكيد بر ارایه تصاوير و عبارات ساده از سوي شاعر در اين اشعار، توضيح داد: يكي از توفيق‌هاي شاعر در شعرهاي نو ايده شاعرانه‌اش است. اين ايده، ايده‌اي نيست كه تصوير را بسازد، بلكه تصوير آن را با خودش مي‌آورد. اين موضوع بي‌آنكه قرار باشد حركت‌هاي ويژه زباني را به كار بندد، در اين سروده‌ها ديده مي‌شود.

نادمي ادامه داد: شاعر در اين شعرها از تكنيك و بازي‌هاي زباني بهره گرفته است كه از ذات خود شعر برمي‌خيزند. اين موضوع در اكثر شعرهاي قاسمي اتفاق افتاده است.

وي به نگاه قاسمي در اشعارش اشاره و تصريح كرد: نگاه شاعر به دنيا نگاهي ساده است، اما عمق دارد. اين موضوع سبب جذابيت سروده‌هاي شاعر می‌شود. همچنين اين ويژگي‌ سادگي و عمق با يكديگر مرتبط اند.

اين منتقد بار ديگر از ايده‌ داشتن قاسمي به عنوان عنصري جذاب یاد و تشريح كرد: قاسمي با ذهني خالي سراغ نگريستن جهان نرفته است. ايده‌هايي دارد و اين ايده‌ها مرحله نخست شعر اويند. قاسمي اين ايده‌ها را با مهارت شاعري كه كسب كرده است به شعر تبديل مي‌كند.

وي افزود: در برخي شعرها شاعر گاهي بيش از حد تصوير را عريان مي‌كند و بر همين اساس سازوكار نخستين شعرش را حذف مي‌كند. بنابراين مي‌توانيم به برخي از سروده‌هاي اين كتاب اشاره كنيم كه بهتر بود در كتاب ارايه نشوند.

نادمي در بخش ديگري از سخنانش توضيح داد: هرچند نمي‌توان با اين اثر درباره كتاب بعد قاسمي نظر داد، اما با توانايي‌هايي كه اين شاعر در زمينه استفاده صحيح از معاني و به روز بودن زبان غزل‌ها از خود نشان داده است، ما را مشتاق ديدن كتاب بعدي‌اش مي‌كند.

وي در سخنانش براي تمامي مسايل و موضوع هاي مطرح كرده نمونه‌اي از اشعار قاسمي را ارائه كرد.

ارایه هم‌گونی‌های روشن سیاسی و اجتماعی
شكارسري ديگر سخنران اين جلسه با ارايه توضيحاتي درباره كتاب‌هاي شعر امروز و اين موضوع كه چندان نمي‌تواند با اين آثار همدل و همراه شود، گفت: اين كتاب جزو معدود آثاري بوده است كه با شاعر و شعرهاي آن همراه شده‌ام، البته از اين دست آثار مي‌توانم به مجموعه شعر «الف تا ي» علي اسداللهي و «خاطرات بي‌تأويل» شراره كامراني نيز اشاره كنم.

وي توضيح داد: در اشعار اين مجموعه به نوعي يك همراهي ميان جريان سالم شعر نو روزگار ما وجود دارد و شاعر رسيدن به نوعي تعادل در اين حوزه مدنظرش بوده است.

اين شاعر ادامه داد: در اشعار اين دفتر جذابيت‌هاي موسيقيايي، ويژگي‌‌هاي فر‌می و ساختاري و بحث محتوا به صورت متعادل ديده مي‌شود. به عبارت ديگر شاعر توانسته ميان جذابيت‌هاي زباني و ساختاري و مفهوم و محتوا تعادل برقرار كند.

وي به هم‌گونی‌های شعري اين مجموعه اشاره و تشريح كرد: در اين کتاب با شعرهايي روبه‌رو ييم كه داراي هم‌گونی‌ها يا مترادف‌هاي روشن اجتماعي و سياسي اند. همچنين اگر در گونه تغزلي سروده‌ شده‌اند، باز هم شاعر به گوشه و كنايه شعرش را به مسايل و موضوع هاي اجتماعي متصل كرده است. به عبارت ديگر ما با شاعري حساس نسبت به روزگار خويش، روبه‌رو ييم.

شكارسري تاكيد كرد: نبايد فراموش كنيم كه در هيچ يك از اين شعرها اشاره مستقيم به مسايل اجتماعي ديده نمي‌شود و همواره شاعر ميان آنچه گفته و آنچه مي‌خواسته بگويد، تأخير معنايي قرار داده است.

وي در ادامه، شعر قاسمي را شعر معترض معرفي كرد و افزود:‌ در اشعار اين مجموعه ما با اعتراض شاعر به جهان معاصر روبه رو ييم.

اين منتقد به شگردهاي قاسمي براي معترض بودن در شعر و ارجاعات سياسي اشاره و تشريح كرد: اين شگردها مسايلي از قبيل تلفيقي از عينيت و ذهنيت، طنز و روايي يا قصه‌گونه بودن را شامل مي‌شود. حتي شعرهاي كوتاه اين مجموعه نيز همگي داراي روايت‌پردازي و نوعي قصه‌گويي و اغلب نيز روايت‌هايي خطي‌اند.

وي ادامه داد: در حقيقت در اين اشعار با نگاه تازه شاعر به اشيا و پيرامونش روبه‌روييم كه شاعر آن‌ها را از معناي كلي‌شان خارج كرده است.

شكارسري با تاكيد بر يكي ديگر از ويژگي‌هاي شعر قاسمي يادآور شد: شاعر اين مجموعه به خوبي توانسته است با شخصيت‌هاي شعرش بازي و آن‌ها را از هويت اصلي‌شان خارج كند و به آن‌ها هويت شاعرانه ببخشد.

وي درباره بحث موسيقي در اشعار اين مجموعه گفت: موسيقي اين كتاب را بايد از جنس موسيقي معنوي يا همان هارموني بررسي كرد. از اين منظر نيز اين كتاب جزو معدود آثار منتشر شده طي اين سال‌ها است؛ چرا كه شاعر هارموني موسيقيايي را به خوبي شناخته است.

شكارسري افزود: همچنين اين شاعر مراعات‌نظير را به خوبي بلد است و بر همين اساس كلمات از يك جنس و هم خانواده در شعرهايش زيادند و به‌طور كلي ساختار شعرهاي او متمركزند.

وي در بخش ديگر از سخنانش انتقادي نسبت به بخش دوم اين كتاب، يعني غزل‌ها و رباعي‌هاي آن داشت و توضيح داد: اشعار اين بخش چيزي فراتر از شعرهاي نو كتاب به ما نخواهند گفت. در اين رباعي‌ها و غزل‌هاي انسجام شعر امروز ديده نمي‌شوند و معضلاتي چون بيت محوري يا مشکل وزن كلمات در آن‌ها ديده مي‌شوند.

وي در پايان افزود: گويي شاعر با ارایه اين بخش در پي نشان دادن تجربه‌هايش در اين حوزه هم بوده است.

شكارسري در خلال سخنانش نمونه‌ اشعاري را از اين دفتر قرائت و اين توضيحات را به صورت مستند ارايه كرد.

خلق جهان تازه شاعرانه

امامي سخنران بعدي اين جلسه با نگاهي معرفتي به اين مجموعه گفت: بايد ديد آن‌چه سبب شده مجموعه‌اي از يك شاعر جوان و در ميان آثار متعددي از اين دست توجه‌ها را به خود جلب كند، چيست؟ براي پاسخ به اين پرسش مي‌توان از منظر بحث معرفتي و شناختي به آن پرداخت.

وي ادامه داد: انسان با شعور تكرار كننده، انعكاس‌دهنده هستي و خالق هستی جديد است و هرچه اين ذات خالق‌تر باشد، نگاهش دقيق‌تر اتفاق مي‌افتد.

امامي با تاكيد بر رها و بي‌واهمه بودن قاسمي در اشعارش توضيح داد: قاسمي دريچه قلبش را در اشعارش به جهان گشوده است و هر قلب نگاه تازه‌اي به جهان دارد. به عبارت ديگر آينه‌اي در برابر آينه است و جهاني تازه را خلق مي‌كند.

وي افزود: به طور كلي در اين اثر ما با يك مجموعه روبه‌رو ييم كه هر يك از شعرها، سروده ديگر را كامل مي‌كنند.

اين منتقد در بخش ديگر از سخنانش به روايي بودن اشعار اين مجموعه اشاره و تصريح كرد:‌ به طور كلي روايي بودن جزو ويژگي‌هاي شعر معاصر شده است. قصه و روايت جزو نيازهاي زمان ما هستند، شعر نمي‌تواند قصه باشد، اما اين ويژگي را از داستان گرفته است.

وي در بخش پاياني سخنانش اشاره‌اي به غزل‌هاي قاسمي داشت و گفت: در غزل‌هاي اين شاعر در كل با يكسري غزل روبرو ييم كه براي تفسير آن‌ها بايد همه را با هم بخوانيم. به عبارت ديگر اين غزل‌ها به يكديگر متصل و پيوسته اند.

کشف‌های ناگهانی
كامراني، شاعر و ديگر سخنران حاضر در اين جلسه نيز در سخنان كوتاهي گفت: شعر هر شاعر را بايد در بافت یا متنی كه شاعر در آن قرار دارد، بررسي كرد.

وي توضيح داد: شعرهاي قاسمي كشف‌هاي ناگهاني خيلي خوبي در مقايسه با شعر ديگر شاعران امروز دارند.

كامراني در پايان افزود: ديگر ويژگي‌ شعرهاي اين شاعر، عنصر طنز در آن‌هاست؛ البته اين ويژگي جزوي از جريان شعر امروز و شاعران جوان معاصر شده است.

قاسمي، شاعر اين مجموعه نيز در پايان جلسه به حساسيت‌هايش در انتخاب و انتشار اين مجموعه و پي بردن به اشتباهاتش در حين چاپ كتاب اشاره‌اي داشت و انگيزه خود را از چاپ اين كتاب ارائه كارنامه‌اي كاري و انديشه‌اي از اين بازه زماني معرفي كرد.

نشست نقد و بررسي مجموعه شعر «نامه‌هاي بي‌تاريخ» ظهر امروز (پنجشنبه21 ارديبهشت) از ساعت 14 تا 16 در غرفه ديدار بيست و پنجمين نمايشگاه كتاب تهران برگزار شد.

بيست و پنجمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران تا 23 ارديبهشت ماه در مصلاي امام خميني (ره) برپاست.