به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) به نقل از ستاد خبري سراي اهل قلم بيست و پنجمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران، این نشست با حضور دکتر سید صادق سجادی، دکتر محمد ‌حسین ساکت و دکتر حبیب‌الله اسماعیلی در غرفه دیدار واقع در شبستان مصلا برگزار شد.

در ابتدای این نشست محسن معصومي، نويسنده كتاب «فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی دکن در دوره بهمنیان» با اشاره به اين‌كه مسلمانان حدود 12 قرن بر «دكن» حكومت كرده‌اند، گفت: بهمنيان نخستين حكومت مستقل مسلمان در جنوب هندند. اين سلسله، دانشمندپرور بوده و در نشر و پخش فرهنگ ايراني و ادب فارسي نقش بسزايي داشته‌اند.

در ادامه، دكتر محمد حسين ساكت كه به عنوان منتقد كتاب در جلسه حاضر بود، با انتقاد از كم‌توجهي محققان ايراني به سلسله بهمنيان و تاريخ شبه قاره هند، گفت: ما از نظر فرهنگي همبستگي و وابستگي فراواني با اين سلسله داشته‌ايم و از اين نظر بايد توجه جدي‌تري به شبه قاره صورت بگيرد. 

وي ادامه داد: اين‌ كتاب براي نخستين بار درباره سازمان‌هاي قضايي و آموزشي اين سلسله تاريخي بررسي‌هاي مهمي انجام داده است، ‌به عنوان مثال از «تعليم‌خانه‌ها» صحبت كرده است كه نظير آن را پيش از اين در جاي ديگري نداشته‌ايم. 

ساكت به اشاره‌هاي معصومي در كتاب «فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی دکن در دوره بهمنیان» به «احمد اول» اشاره كرد و گفت: در اين بخش اين سوال پيش مي‌آيد كه آيا كسي از حاكمان بهمني در تاريخ نام برده شده است كه مسلمانان و هندوان، يك صدا او را ستوده باشند؟ اگر چنين شخصيتي در تاريخ باشد، موضوع جالبي براي تحقيق به دست خواهد داد. 

وي در ادامه افزود: سوالي كه جاي آن در اين كتاب خالي است اين است كه حكومت بهمنيان كه بعد از فروپاشي خلفاي عباسي به وجود آمده است، چرا سعي مي‌كرده القاب خلفاي اين حكومت فروپاشيده را براي خود نگاه دارند و چرا از القابي مانند «ظل‌الله» به تقليد از آنان استفاده مي‌كرده‌اند. جاي اين موضوع در كتاب خالي است.

در ادامه اين نشست محسن معصومي در پاسخ به برخي سوالات مطرح شده از سوي منتقدان حاضر در جلسه، به دليل انتخاب سلسله بهمنيان براي پژوهش اشاره كرد و گفت: بهمنيان نخستين خاندان مسلمان حاكم در جنوب هند و حاملان فرهنگ و تمدن اسلامي در منطقه بودند. حكومت‌هاي بعدي آنان در «دكن» نيز همگي به نوعي از نظر فرهنگي ميراث‌خوار بهمنيانند. 

نويسنده كتاب «فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی دکن در دوره بهمنیان» افزود: در كتاب‌هاي تاريخي موجود در اين زمينه، بيشتر روي موضوع حكومت‌هاي شمال هند، مانند سلاطين حاكم بر دهلي تحقيق صورت گرفته است، در حالي كه بهمنيان هسته‌هاي شكل‌گيري شيعه در دكن و از نظر زماني و مكاني بسيار گسترده بودند.
 
وي ادامه داد: در تمام 12 قرن حكومت مسلمانان بر شبه قاره هند، همواره نيروهاي نظامي و مالي از هندوان بودند، به‌ويژه در شهرها و روستاهاي كوچك كه اكثريت در آنجا با هندوان است. 

معصومي درباره شهروندان درجه يك و دو در سلسله بهمنيان گفت: «مُلكي‌ها» شهروندان درجه يك بودند و شاهزادگان، سلاطين، بازرگانان مهاجر، شعرا و هندوهاي مسلمان شده، شهروندان درجه دو محسوب مي‌شدند.

در ادامه دكتر سجادي گفت: شهروندي درجه يك و دو، يك سنت هندي است و هندوان همواره در تاريخ داراي جامعه طبقاتي بوده‌اند. همچنين شواهد محكمي وجود دارند كه بخشي از ديوانسالاري مسلمانان در هند را هندوان اداره مي‌كردند و حتي مي‌توان گفت بنيانگذار آن بودند. 

سجادي افزود: با اين‌كه ايرانيان هم از نظر نژادي و هم از نظر فرهنگي و تاريخي مشتركات زيادي با اهالي شبه قاره دارند، در ايران نه به اين موضوع پرداخته ايم و نه نگاه درستي به آن داشته‌ايم كه اين، نهايت كاهلي ما را مي‌رساند.

وي ادامه داد: مهم‌ترين اهميت چيزي كه آن را تمدن اسلامي مي‌ناميم آميختگي تمدن‌هاي سرزمين‌هاي فتح شده و برآمدن سرزمين جديد است، البته از اين نظر به شبه قاره نگاه نشده است. 

سجادي افزود: سلسله هاي هندي تا حد زيادي در هنر و فرهنگ و دانشپروري خود از ايرانيان الگو گرفته‌اند و به معصومي پيشنهاد مي‌دهم بررسي سلسله‌هاي حاكم بر شبه قاره و تحقيق در تاريخ شبه قاره را به همين ترتيب ادامه دهند، زيرا در حال حاضر در دانشگاه‌ها با فقر منابعي در اين موضوع ها مواجهيم، در حالي كه شبه قاره از همه جهت براي ما مهم است. 

سجادي اين كتاب را اتفاق خوبي دانست و گفت: منابعي كه اين كتاب گردآوري و شناسايي كرده، عرصه عظيمي از منابع را در اختيار محقق ثانوي قرار مي‌دهد و پايه‌اي براي تحقيقات آينده در اين موضوع ايجاد مي‌كند. 

محسن معصومي، در پايان درباره ضبط برخي از اسامي خاص بيان شده در اين كتاب گفت: در اين باره تحقيقات فراواني صورت گرفته است. يكي از مشكلات جدي ما در مطالعات شبه قاره، ضبط اسامي خاص است و برخي از كتاب‌هاي ترجمه شده در اين موضوع داراي غلط‌هاي متعددند. تلاش كرده‌ام در اين اثر ضبط صحيحي از اسامي بياورم و به همين دليل تاكيد زيادي بر اعرابگذاري داشته‌ام.