به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، كتاب حاضر بر آن است كه با نگاهي دانش محور، افق جديدي در قلمرو تاملات تفسيري بگشايد.
 
در واقع، «نظريه تفسير متن» يكي از اساسي‌ترين محورهاي فلسفه تفسير با نگرش تطبيقي ميان ديدگاه عالمان مسلمان و دانشمندان جديد غرب را بررسي و تحليل مي‌كند. اين اثر كه به طور مكرر در مراكز معتبر علمي حوزه و دانشگاه در مقطع دكتري تدريس شده است، مي‌تواند به عنوان منبع درسي رشته‌هاي علوم قرآن و تفسير، فلسفه و كلام و ديگر رشته‌هاي مرتبط و ماخذ علمي براي ديگر پژوهشگران و علاقه‌مندان به اين نوع مباحث قابل استفاده واقع شود. 

از دهه‌هاي نخست قرن بيستم به اين سو، شاهد بروز ديدگاه‌هايي درباره زبان، فهم، ‌تفسير و ساز و كار حصول فهم متون بوده‌ايم كه در تقابل جدي با تلقي‌هاي مقبول نزد عالمان مسلمان بوده‌اند. اين تقابل طبعا ترديدها، پرسش‌ها و شبهه‌هايي را درباره اعتبار رويكرد تفسيري متداول پديد مي‌آورد و ضرورت تنقيح نظريه‌اي جامع درباره مباحث بنيادين فهم و تفسير متن را پيش روي عالمان مسلمان مي‌نهد. مكتوب حاضر در كنار تامين هدف ياد شده و پرداختن به اهم چالش‌هاي معاصر در حوزه تفسير متن، بر آن است كه با نگاه دانش محور، افق و فضاي جديدي در قلمرو تاملات تفسيري بگشايد،‌ به گونه‌اي كه در كنار مقولاتي نظير روش‌هاي تفسيري، اصول و قواعد تفسير، مناهج تفسيري، عرصه‌اي ديگر تحت عنوان «نظريه تفسيري» محل توجه محققان حوزه تفسير متن قرار گيرد. اين عرصه نوين بر اين مبنا استوار است كه عمل تفسير و مواجهه معنايي با متن ضرورتا بر اتخاذ يك نظريه تفسيري استوار است، هرچند ابعاد اين نظريه تفسير مورد التفات آگاهانه و تفصيلي مفسر نباشد. به سخن ديگر، هر مفسري منطقا مكلف است ديدگاه‌هاي خويش در باب مهم‌ترين محورها و مسائل «نظريه تفسير» را منقح و مدون كند.

براساس مطالب كتاب، مسايل و مباحث حوزه نظريه تفسير را مي‌توان در صورت‌ها و قالب‌هاي مختلفي دسته‌بندي كرد. نگارنده در اين اثر، مسايل و پرسش‌هاي اساسي نظريه تفسير را در سه محور و بخش اصلي طبقه‌بندي كرده است؛ «هستي‌شناسي معنا» «معرفت‌شناسي معنا» و «اخلاقيات معنا و تفسير». مبناي اين تقسيم‌بندي سه‌گانه آن است كه مسايل و پرسش‌هاي محوري و بنيادين امر فهم و تفسير متن يا راجع به چيستي معنا و «تعين و عدم تعيين» آن و ديگر مباحث فلسفي مربوط به معنا، صرف نظر از نحوه فهم ما نسبت به معناست كه «هستي شناسي معنا» را رقم مي‌زند، يا آن‌كه درباره ساز و كار فهم و معرفت ما نسبت به معناي متن و بررسي عوامل دخيل در حصول فهم است كه آن‌ها را تحت عنوان «معرفت‌شناسي معنا» طبقه‌بندي مي‌كنيم.

با توجه به تقسيم‌بندي سه گانه ياد شده، كتاب حاضر در چهار فصل صورت‌بندي شده است. نويسنده در فصل نخست به تبيين و توضيح مراد از «نظريه تفسير متن» پرداخته، به مهم‌ترين مسائل آن اشاره و نسبت آن با ديگر مصطلحات حوزه تفسير نظير روش تفسيري، مباني تفسير، مناهج تفسيري را بررسي كرده است. همچنين در اين فصل به سهم شاخه‌هاي مختلف دانش‌هاي زباني در شكل‌دهي «نظريه تفسيري» اشاره مي‌شود.

در فصل دوم ضمن بررسي انتقادي نظريه‌هاي مختلف درباره چيستي معنا و بيان نظريه مختار، از اموري نظير «تعين و عدم تعين معنا»، معاني طولي و عرضي و نيز قصدي بودن معنا بحث مي‌شود.

در فصل سوم كه حجيم‌ترين فصل كتاب است، نظريه‌هاي مختلف درباره ساز و كار حصول فهم و عوامل دخيل در آن به بحث گذاشته مي‌شود. براي سهولت امر، چهار عامل اصلي يعني «مولف، خواننده، متن و زمينه (context)» بررسي و سهم هر يك در امر تفسير متن بررسي مي‌شوند. اهميت اين فصل از آن‌روست كه بسياري از نظريه‌هاي تفسيري راديكال و افراطي معاصر با محور نقش مفسر در فرآيند فهم متن شكل گرفته‌اند و با ناديده گرفتن ديگر عوامل به ويژه قصد مولف در چالش مستقيم با نظريه تفسيري مقبول عالمان مسلمان قرار مي‌گيرند.

فصل چهارم نيز معطوف به بررسي «اخلاقيات معنا و تفسير» است. مراد از «اخلاقيات» آن دسته از الزامات و بايد و نبايدهاي است كه مفسر را در فرآيند فهم متن احاطه و او را به رعايت و تعهد و التزام به آنها دعوت مي‌كنند. پذيرش وجود اخلاقيات براي معنا و تفسير در واقع، التزام به اين نكته است كه فرآيند فهم متن امري ضابطه‌مند و معيارپذير است و ميان «بدخواني» متن و قرائت استاندارد و ضابطه‌مند آن، تمايزي آشكار وجود دارد.

چاپ نخست كتاب «نظريه تفسير متن» با شمارگان 1500 نسخه، 447 صفحه و به بهاي 68000 ريال راهي بازار نشر شده است.