مريم كمالي در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، با اشاره به اين كه متن اوليه اين كتاب، رساله مقطع تحصيلي كارشناس ارشد وي بوده است، درباره شخصيت «احمد مجدالاسلام كرماني» عنوان كرد: وي در شمار روحانيون دوره مشروطه قرار داشت كه برخلاف جريان حاكم آن دوره و شيوه مرسوم مبلغان كه سخنراني بر منبر است، مي‌كوشيد با انتشار روزنامه كه از آن به مثابه فرصتي براي ديالوگ روزانه با مردم ياد مي‌كرد و بعدها با نگارش كتاب آرا، انديشه‌ها و راه‌كارهاي سياسي و اجتماعي‌اش را به گوش مردم و اقشار گوناگون اجتماع برساند. 

كمالي گفت: به اعتقاد مجدالاسلام كرماني، مهمترين مشكل آن دوره اين بود كه ملت، دولت و سلطنت هيچ‌يك جايگاه خود را به خوبي درك نمي‌كردند.

وي با بيان اين كه اين كتاب نخستين اثر تاليفي وي به شمار مي‌آيد، اظهار كرد: مجدالاسلام را پيش از آن كه يك روزنامه‌نگار يا مولف كتاب باشد، فردي صاحب انديشه يافتم كه خلاقيت‌ها و ابتكارات جالب توجهي در اقداماتش مشهودند. او توليد و نشر روزنامه‌هاي گوناگوني را بر عهده داشت كه از آن ميان مي‌توان روزنامه نداي وطن، روزنامه محاكمات يا فرياد عدالت، روزنامه دارالامان را نام برد. وي در روزنامه كشكول، براي نخستين بار جريان سقوط مشروطه اول را به صورت كاريكاتور منتشر كرد. البته كاريكاتورهايي كه وي در نشرياتش به كار مي‌گرفت، معناي كنوني كاريكاتور را نداشتند، بلكه او مي‌خواست جريانات سياسي روز را براي مردم آن دوره كه از سواد اندكي برخوردار بودند، در قالب تصاوير روايت كند. اين در حالي است كه پيش از اين اقدام، روزنامه كاريكاتور در ايران منتشر نمي‌شد.

محقق تاريخ ايران اسلامي مهمترين نكته اثرش را بيان عقيده اصلي مجدالاسلام مبني بر اين كه «سقوط مشروطه به دليل درك نادرست ملت، دولت و سلطنت از مفهوم مشروطه بود» ياد كرد و گفت:‌ وي در آثارش كه از جمله منابع پژوهشي‌ام در شناخت شخصيت حقيقي وي بودند، به كرّات بر قانونمندي تاكيد دارد. بيشترين خطاب وي در روزنامه‌ها به نمايندگان مجلس بود كه از آنها مي‌خواست با آگاهي و مطالعه بيشتر به وظايف خود بپردازند و يكي از مهمترين مشكلات آن‌ها را در مطالعه نكردن روزنامه‌ها و بي‌خبري از اوضاع داخلي و خارجي مي‌دانست.

كمالي با اظهار تاسف از اين كه در تاريخ و مكتوبات برجاي مانده از گذشته، از اين شخصيت سياسي به نيكي ياد نشده و چهره حقيقي او ناشناخته مانده است، گفت: مجدالاسلام از روحانيون دوره مشروطه و در شمار معدود افرادي است كه توانست توازن ميان مدرنيته و سنت را درك كند. وي زماني بيشترين تمركز خود را معطوف تاليف كتاب و سفرنامه كرد كه از انتشار و توليد روزنامه منع شده بود. او در حوزه تاليف با نگاهي كاملا مدرن كوشيد مفاهيم جديد مشروطه را انعكاس دهد و معتقد بود كه بايد مرز ميان سنت و انديشه را در مسايل سياسي به وضوح روشن كرد.

وي با اشاره به اين كه در كتابش سه مقطع اصلي زندگي مجدالاسلام را به همراه تبيين وضيعت سياسي و بافت اجتماعي مردم آن دوره بررسي و عنوان كرده است، گفت: نخستين بخش كتاب از آغاز تولد وي در كرمان شروع مي‌شود و تا رفتن وي به اصفهان براي ادامه تحصيل ادامه مي‌يابد. سپس وي از اصفهان به تهران مي‌رود و در سومين مقطع كه همان دوران مشروطه است، به كرمان تبعيد مي‌شود و در همان ديار از دنيا مي‌رود.

دانشجوي مقطع دكتراي تاريخ ايران اسلامي با يادآوري اين كه وي در زمان خود به خوبي شناخته نشده بود و نگاه‌هاي منفي نسبت به وي وجود داشت، عنوان كرد: مواضع تند وي نسبت به سلطنت، نگاه مردم را به او منفي ساخت. همچنان كه «كسروي» در آثار خود از وي به عنوان فردي «دو رو» ياد مي‌كند، در حالي كه اين ويژگي با افكار او اختلافات فراواني دارد. همچنين «ناظم‌الاسلام كرماني» نيز نگاه مثبتي به وي نداشت اما از مضامين اغلب آثار و تاليفات مجدالاسلام مشخص است كه او طرفدار حفظ توازن ميان دولت، ملت و سلطنت بود و مي‌خواست هريك از اين عناصر جايگاه اصلي خود را در جامعه داشته باشند و در امور يكديگر دخالت نكنند.

وي افزود: اين متفكر سياسي يكي از دلايل سقوط مشروطه را درك نادرست مردم از نقش و وظايف اين ساختار جديد مي‌دانست و معتقد بود كه مردم و جامعه با شناخت نادرست از كاركردهاي مشروطه، تقاضاهاي قبلي خود را از اين نظام دارند و موفق به درك و پذيرش نقش‌ها و كاركردهاي جديد نشده‌اند. وي در اغلب موارد محمدعلي شاه را مخاطب قرار مي‌داد و با تندي با وي سخن مي‌گفت.

كمالي بيشترين تلاش اين روزنامه‌نگار سياسي را بازكاوي مفهوم مشروطه ياد كرد و گفت: او همواره سعي داشت به مردم و اقشار گوناگون جامعه بفهماند كه مشروطه يعني قانون. همچنين تمركزش بر اين نكته معطوف بود كه بايد از سياه و سفيد ديدن قضايا دست برداريم و با درك عمق مفاهيم و حقيقت مسايل، به نگاه درست‌تري نسبت به قضايا برسيم.

مسوول بخش انگليسي پايگاه اطلاع‌رساني كتابخانه مجلس شوراي اسلامي عنوان كرد: مجدالاسلام كلام، قلم و زباني ساده را به خدمت مي‌گرفت تا مفاهيم عميقي را به‌گوش جامعه برساند. او حتي انتقاداتي را كه به وي و روزنامه‌هاي او مي‌شد، به همراه جوابيه‌اش در اين نشريات ثبت و منتشر مي‌كرد تا به نوعي ديالوگي ميان خود و مخاطبانش ايجاد كند و معتقد بود در روزنامه مي‌توان هر روز با مردم سخن گفت و به آنها آگاهي بخشيد.

وي يكي از دلايل انتخاب اين شخصيت براي بازكاوي تاريخي و تاليف كتاب را افزون بر ناشناخته ماندن اين شخصيت، بيان سخنان صاحب‌نظري دانست كه پس از گذشته چند دهه همچنان آراي او مسايل روز جامعه‌اند و مي‌توان از آنها درس گرفت.

نخستين چاپ كتاب «احمد مجدالاسلام كرماني؛ روايتگر مشروطه» اثر مريم كمالي و حبيب حاجي‌حيدري با مقدمه محمدابراهيم باستاني‌پاريزي را نشر علم به تازگي با شمارگان 1100 نسخه، 204 صفحه و به بهاي 65000 ريال روانه بازار كتاب كرده است.